Алай девир гьикьван муракабди ятIани, чи халкьдин векилри илимдин кукIушрихъ бегьерлу камар вегьиникай чир хьайила, шаксуз, чи гуьгьуьлар шад ва руьгьни хкаж жезва. ИкI, алатай йисан эхирра чи мад са ватанэгьли —  Мегьамедшафи  Нариманович  Садыкъи,  медицинадин илимрин кандидатвилин тIвар агалкьунралди хуьналди, алимрин жергейра гьатнава. Мубаракрай! Чаз чир хьайивал, Мегьамедшафи Наримановичан ери-бине СтIал Сулейманан райондин СтIал-Къазмайрилай, ам машгьур алим-арабист Гъалиб Садыкъидин тухумдин векил я…

Мегьамедшафи Махачкъалада меркездин 1-нумрадин дишегьлийрин консультациядин лабораториядин заведующий Сегьерхалум ва Афгъандин дяведин иштиракчи, яргъал йисара эцигунрал (“Дагпотребсоюзда”, меркездин ЖКХ-да, кьилдин касдин “Имамат” фирмада, “Арси” ОАО-да) зегьмет чIугур Нариман Садыкъийрин хизанда 1991-йисуз дидедиз хьа­на. ЧIехи вахарихъ — Заирадихъ (ада психологвилин ва гъвечIи классрин муаллимвилин пешедай кIвалахза­ва) ва Ниярадихъ (ам ингилис чIа­лан муаллим, филологиядин илимрин кандидат я) галаз чешнелу тербия къачур гъвечIи хциз духтур жедай къаст-мурад авайди диде-бубадиз ада гьеле мектебда кIелзавай вахтундилай ашкара тир. Шегьердин 16-нумрадин мектебда 6-класс акьалтIа­рай­далай кьулухъ (адан чирвилерин деринвал кьатIай муаллимрин меслятдалди) М.Садыкъиди республикадин многопрофильный лицейда (РМЛ) кIелунар давамарун кьетIзава. Аниз кьабулун патал имтигьанар вахкузва. Гуьгъуьнлай РМЛ-дин завуч Борис Ханукаева и лицейда кIвалахзавай 18 йисуз вичел икьван хъсандиз кхьенвай кIва­лахар гьалтнавачир лагьана хиве кьуна. Жегьилди урус чIалай ва математикадай имтигьанрай “5” къиметар къачуна. КIелун­рал, дерин чирвилер къачунал рикI алай ада лицейда кIелзавай йисара химиядай ва биологиядай неинки республикадин, гьакI Вирироссиядин олимпиадайра иштиракзава, кIвен­кIвечи чкайриз лайихлу хьана. Кьил­ди къачуртIа, химиядай Вирироссия­дин олимпиададин республикадин паюна ада кьве сеферда (2007 ва 2008-йисара) 1-чкаяр кьуна. 2008-йи­суз фе­деральный дережадин паюна ам — буьруьнждин, 2006-йисуз — химиядай ва 2008-йисузни биологиядай Вирироссиядин олимпиададин рес­публи­кадин паюнин гимишдин ме­далриз лайихлу хьана. Ам химия­дай “Гележегдиз кам” Вирироссиядин илимдинни тежрибадин конференциядин республикадин паюнин гъалибчини я.

2008-йисуз лицей къизилдин медалдалди акьалтIарай (ам Да­гъус­тандин президент М.Алиеван тIварунихъ галай премиядиз лайих­лу жезва) жегьилди, яргъалди фагьум-фикир тавуна, документар ДГМУ-диз вугузва. Студент тир йисарани чи ватанэгьли дерин чирвилер къачуз чалишмиш жезва, нетижада вуз вири “вадралди” акьал­тIар­зава. Вузда кIел­за­вайбурукай Президентдин стипендия къачуниз лайихлу хьанвай са шу­муд студентдин арада Ме­гьа­мед­шафини авай…

2014-2016-йисара Санкт-Петербургдин госуниверситетдин медицинадин факультетда хирургиядай клиникадин ординатурада кIелунар давамарна, Москвада РУДН-да рент­генэндоваскулярный къайдада диагностикадин ва сагъарунин рекьяй пешекарвал хкажна, 2016-йисалай инихъ М.Садыкъиди Махачкъалада Р.П.Аскерханован тIва­рунихъ галай медицинадин центрада (рентгенэндоваскулярный хирург яз) кIвалах­зава. Лугьун лазим я хьи, 2019-йисуз Мегьамедшафи Наримановича перифериядин дамарра операцияр кьиле тухунин рекьяй Германиядин Лейпциг шегьерда вичин пешекарвал мадни хкажна. Гила М.Сады­къи­ди вичин къува­тар илимдин рекьени ахтармишун кьетIна. Гьавиляй, яргъал тевгьена, ада документар ДГМУ-дин аспирантурадиз вугузва. М.Садыкъиди медицинадин илимрин доктор, профессор Гь.Аскерханован регьбервилик кваз кхьей илимдин кандидатвилин диссертация (тема: “Качество жизни больных с ожирением после лапароскопических бариатрических операций”) алатай йисан гатуз агалкьунралди хвена. ДГМУ-дин диссертацийрин советдин къарардалди адаз медицинадин илимрин кандидатвилин тIвар га­на. Россиядин Федерациядин об­разованидин ва илимдин минис­тер­стводин патав гвай ВАК-дин Дис­сертацийрин Советди алатай йисан ноябрдиз и къарар тестикьарна.

Лагьана кIанда, диссертация хуьниз талукьарнавай мярекатда Россиядин маса регионрай тир оппонентрини иштиракна. Абурун арада авай: Д.И.Василевский — медици­надин илимрин доктор, Санкт-Петербургдин Павлован тIварунихъ га­лай медуниверситетдин профессор; В.С.Самойлов — медицинадин илимрин кандидат (Воронеж ше­гьер­дай) ва масабур. Анал рахай Да­гъустандин кардиоцентрадин  кьилин духтур Осман Махачеван ке­лимаярни рикIел хквезва:  “Эхиримжи 25-30 йисуз за диссертация хуьникай икьван еке лезет къачунвачир. Аферин!”, — лагьанай ада, чи ватанэгьлидин кIвалахдиз виниз тир къимет гуналди.

Эхь, Мегьамедшафи хьтин кьегьалри чи руьгь ва миллетдин тIвар виниз хкажзава. Гаф кватай чкадал ихьтин са дуьшуьшни рикIел хкиз кIан­зава. Им Санкт-Петербургда хьайи кар я. А чIавуз Мегьамедшафиди ординатурада кIелзавай, ам рикIин дамаррал операция кьиле тухузвай кьве духтурдин ассистент тир. Операциядин вахтунда азарлудан рикI акъвазна. Духтурри ала­хъунар авунатIани, нетижа ганач. Абур, адаз чара амач лагьана, кьулухъ хьана, чпин рахунрик-веревирдерик акатнавай. Амма чи ватанэгьлидин рикIиз кьарай атанач, ада реанимациядин серенжемар давамарзава, нетижада инсандал чан хкана. Ихьтин дуьшуьшарни жезвайди я кьван! Духтуррин мягьтелвилин кьадар авачир…

Чна винидихъ лагьанвайвал, 2016-йисалай инихъ чи ватанэгьлиди зегьмет чIугвазвай Р.П.Аскерханован центрада йиса 700-лай ви­низ операцияр (стентированидай — 200-дав агакьна ва коронарогра­фия­дай — 500-далай виниз) кьилиз акъуд­­зава. Абурун чIехи пай Мегьа­мед­шафи Наримановичал ихтибарзава.

Ам илимдин 25-далай виниз макъалайрин автор я. Абурукай са шумуд РФ-дин образо­ванидин ва илимдин министерстводин ВАК-ди рецензияр гузвай журналрани ­чапна.

Мегьамедшафиди вичин уьмуьр­дин юлдаш Наидадихъ (ада Каспийск шегьердин поликлиникада духтур-стоматолог яз зегьмет чIуг­вазва) галаз санал жегьил хи­зан­да 5 йиса авай хциз тербия гузва. Чаз мадни чир хьайивал, Мегьа­мед­шафиди урус чIалал шиирарни кхьизва. “Стихи.ру” сайтда чапнавай абур кIелайла, “Дидедиз”, “Чи шегьер” шиирар, дугъриданни, заз лап бегенмиш хьана. ТIамайрал, ин­тел­лектдиз талукь маса къугъун­ра­ни (ам “Идальго” клубдин ишти­ракчи я, са шумудра гъалибви­лер­ни къазанмишна), дзюдодал, футболдал  адан рикI гзаф ала. И рекье­райни кIвен­кIвечи чкаяр ада садрани кьведра кьунач.

Илимдин рекье къачунвай мягькем кам тебрик авунихъ галаз сад хьиз, чна Мегьамедшафи Сады­къи­дихъ, гьакI амай ватанэгьлийрихъни алукьнавай ЦIийи йисуз мадни чIехи агалкьунар, хушбахтлувал хьун алхишзава. Эвелни-эвел къуй дуьнья — ислягь ва инсанрихъни мягькем сагъламвал хьурай!

Рагнеда  Рамалданова