Илимда жанлу гел турди

Саркаров  Серкер.  Сифтедай заз адакай Москвада зегьмет чIугвазвай бажарагълу алим, Губкинан тIварунихъ галай Россиядин нафтIадинни газдин университетдин профессор, РАЕН-дин академик я лугьуз ван хьанай. Ахпа чун Каспий гьуьлуьн къерехда, ял язавай береда акунай. Гуьгъуьнлай чун, гьар ам меркездиз хтайла, гьалтдай. 2011-йисан октябрдиз, уьмуьрдин 75 йис тамам жедалди, баркаллу кас рагьметдиз фена. Къе ам рикIел хкун чи буржарикай я. Ада Советрин Союзда ва Россиядин Федерацияда нафтIа­дихъ, газдихъ галаз алакъалу илим, санайи вилик тухун патал еке алахъунар авуна, къенин ва гележегдин несилар патал пара къиметлу кIвалахар, дуьньядин илимда жанлу гел туна.

Усугъчайдин юкьван школа акьал­тIарай Серкер Саркаров Азербайжандин Азизбегован тIварунихъ галай индустриядин институтдик экечIиз фена. Жегьил вичин чирвилерихъ агъунвай. Амма гьич вилив техвей кар хьана: физикадай  билетда авай вири суалриз жавабар гайи­ла, адаз “пуд” эцигна. Гада чIалахъ хьанач, мад сеферда имтигьанрин чарчиз килигна, анай мискискарвидиз “3” тамашзавай. Садан кьилни тIар тавуна, Серкер дуьз институтдин проректордин, имтигьанрин госкомиссиядин председателдин патав фена. Адани хабар кьуна:

— Вун къиметдал рази тушни?

— Ваъ,- лагьана Серкера.

— Килиг гьа, вуна комиссиядин вилик жа­ваб гуда, кIеве гьатда вун.

— Гьатдач зун кIеве.

— АкI ятIа, ваз хъсан чида, лезги ба­ла, — пIузаррик са жуьредин хъвер кваз лагьана проректорди. — Гьазур хьухь, пака чна ваз эверда.

— КичIе заз ийизвай, — рикIел хканай Сер-кер Акберовича, — амма зун жувахъ ва хуь­руьн, Усугъчайдин школайра тарсар гайи муаллимар тир Мамедагъади, Режеба, Юз­бега гайи чирвилерихъ инанмиш тир. Теклифайбурукай са билет къачуна, зун ацукьна, вад декьикьадилай за жув гьазур тирдакай малумарна. Гьа билетда авай ва профессоррин алава суалризни  жавабар гайилани, къимет  “4” янай.

Гьа ихьтин эгечIунизни килиг тавуна, дагъустанвиди Бакудин институтда лап хъсандиз­ кIелна, адакай вири преподавателриз рикI алай студент хьана. Инженер-геофизикдин пеше къачур Саркаров Башкирия АССР-диз рекье туна. Ада геофизикадин ВНИИ-дин Волго-Уральский фи­лиалда кIвалахиз гатIунна. Кьве йисуз илимдин ахтармишунар кьиле тух­ва­на, республикадин нафт, газ квай чилер тайи­нарун патал гзаф чкайрилай цIар элкъуь­рай лежбердин хци, вири бе­дендалди гьиссна, чилерин дерин сирер­ чирунин (геофизика) илимди ам михьиз вичелди чIугуна. Гьавиляй ам Москвадин Губкинан тIвару­нихъ галай нафтIа­д­инни химиядин, газдин промышленностдин институтдин аспирантурадик экечI­на. Кьве йисалай диссертация хвена, технический илимрин кандидатвилин дережа къачуна. Гьа инлай адан уьмуьр и институтдихъ (гила Рос­­сиядин нафтIадинни газдин университет) галаз алакъалу хьана. Яваш-яваш ада къуллугъдин ва илимдин рекьяй нубатдин кукIушарни муьтIуьгъарна.

1982-йисуз технический илимрин докторвилин дережа къачуна. Ахпа адакай университетдин геофизикадин кафедрадин профессор, кафедрадин заведующий,  геологиядин ва геофизикадин факультетдин де­кан, 1996-йисуз РАЕН-дин академик хьана.­

Россиядин нафтIадинни газдин университетдин профессор Серкер Акберовича илимдин рекье тамамарай, кьилиз акъу­дай кIвалахри, адан гъиликай хкатай кьван илимдин ктабри, учебникри, пособийри, ах­тармишунрин нетижайри ам дуьньядин гзаф чкайра машгьурна. Адаз Лос-Анжелесда, Денверда (США), Глазгода (Великобритания), Каирда (Египет), Лейпцигда (Германия), Амстердамда (Нидерланды), Женевада (Швейцария)  кьиле фейи  международный конференцийриз, симпозиумриз теклифна, чи ватандашди анра иштиракна, наф­тIа­динни газдин промышленностдин муракаб месэлайриз талукьарнавай марагълу докладар авуна. Махсус теклифралди Серкер Акберовича Германиядин Фрайбергдин горный академияда, Пекин­дин нафтIадин университетда лекцияр кIел­на. НафтIадинни газдин промышленностда, илимда лап зурба пешекар яз гьи­сабзавай чи ватанэгьли Европадинни­ Азия­дин геофизикадин, Европадин чилер ахтармишдай, Америкадин геофизикадин обществойри, РАН-дин илимдин комиссияди чпин членвилиз кьабулна. Ам гьакI Россиядин нафтIа­динни газдин ре­кьяй чирвилер гузвай учебно-методический объедине­ни­дин геофизикадин секциядин председатель, докторвилин диссертацияр хуьдай мах­сус Советдин, “Геофизика” журналдин редколлегиядин членни тир. 1999-2005-йи­сара ада Россиядин “Недра” издательст­во­­да 400-500 чин авай кьуд ктаб чапдай акъуд­­на. Абур уьл­кведин талукь вузра кIел­­­­­­завай ва кIва­лахзавай алимар патал па­ра къиметлу изданияр хьанва. Лагьана кIанда хьи, и ктабрихъ  СНГ-дик акатзавай уьлквейрани еке игьтияж ава. Чи ватанэгьлидин илимдин кIвалахрикай Вьетнамдин, Йемендин, Египетдин, Алжирдин, Марокко­дин, Китайдин, Германиядин алимри, пе­ше­каррини менфят къачузва. Инал алава хъувун герек къведа: ада илимдин 190 кIва­лах кхьена, 6 мо­­нография, вузар­ патал 5 учебник ва 20 пособие чапдай акъудна.

С.Саркаров “Россиядин Федерациядин лайихлу геолог”, “РФ-дин газдин про­­­мыш­ленностди гьуьрметлу работник”, “РФ-дин чилерин къатар ахтармишунин гьуьрметлу работник”, “РФ-дин гьуьрметлу нефтяник”, “РФ-дин кьилин пе­шекар­вилин образованидин гьуьрметлу работник” тир.

Эхь, Серкер Саркаров багърийризни, хизандизни, ватандизни вафалу кас хьана. Уьмуьрдин юлдаш Нергуьзахъ галаз санал ада кьве рушни хва тербияламишна, абурузни илимдин рекье зегьмет чIуг­вадай мумкинвилер яратмишна. ЧIе­хи руш Самилади РФ-дин юстициядин министерстводин къвалав гвай суддин экспертизадин центрада, хва Багъира наф­тIадин сервисдин “Шлюмберже” компанияда кIвалах­зава. Саня экономикадин илимрин кандидат я.

Гьайиф хьи, Серкер Акберович вичин рикIе авай вири мурадар, вилик эцигай­ ве­­зи­фаяр кьилиз акъудиз агакьнач. Зун­ инан­миш­  я, абур адан кIвалахдин юлдашри, уче­никри, веледри, хтулри тамамар хъийи­да.

Нариман  Ибрагьимов