Хуьрерин (иллаки дагълух чкайра авайбурун) гьалар, шартIар хъсанарунин, майишатдин хилерал машгъул хьуналди чпин яшайиш кьиле тухузвай зегьметкеш агьалийрин гьакъиндай къайгъударвал авунин бязи махсус программаяр кардик кутазватIани, вири чкайра виле акьадай хьтин дегишвилерни агалкьунар арадал къвезвач.
Мукьвара “Фейсбук” соцсетда кардик квай “Ахцегь райондин тарих” чини Ахцегьа цIинин йисуз булвилелди ичерин бегьер хьанвайдакай хабар ганвай. Амма ичер кIватI хъувурдалай кьулухъ абур маса гун фермерар патал четин месэладиз элкъвезва. Республикада маса гуз тахьайла, кепекрихъ Урусатдин консервиярдай заводриз рекье твазва. Мисал яз, 2 тонн ичер кIватIай ахцегьви фермердиз хьайи къазанжи 6 агъзур манат я. Къейдзавайвал, чкадал ичер 2,5 ва 3 манатдай маса гуниз мажбур жезва. Гьа са вахтунда шегьеррин базарра абурун къиметар са шумудра артух я. Са килограмм ичер 20-25 манатдай маса гуз хьанайтIа, багъманчийри чеб бахтлу ксар яз гьисабдай. Маса гунин къиметар лап ужузбур хьуниз килигна, ялгъузвилелди кьетIен зегьмет чIугвазвай зегьметчийрин тIем гьакъидихъ куьмекчияр кьуник акакьзавач.
Хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводин делилрал асаслу яз чешмеди къейдзавайвал, ичер багъманчидин рикIиз кIандай жуьредин къиметдай маса гудай хьтин акунар авачирбур яз гьисабзава. Ахцегьрин ичерин сортар туьквендин дезгеяр патал ваъ, мижеяр хкудун патал гзаф менфятлубур яз гьисабзава. ТIебии кар я хьи, муьштерияр сифте нубатда ичерин акунриз килигзава.
Гьелбетда, гьар са шейинин, метягьдин къимет хкаж хьун адахъ игьтияж хьунилай аслу я. Республикада кардик квай консервиярдай заводар ичералди гьа районрин багъманчийри таъминарзава. Бес Кьиблепатан Дагъустандин агьалийри вуч авурай?
Дарвилихъ генгвални гала лугьудайвал, багъманчийрин гуьгьуьларни мукьвара ачух хьун мумкин я: соцсетда раижнавай малуматда Кьиблепатан Дагъустанда консервиярдай завод эцигуник кьил кутадайдакай ва и кар бажармишун патал инвесторни жагъанвайдакай хабар ганва. Малуматдин кIаник са касди, халкьдин арада машгьур мисални кутуна, ихьтин баян кхьенва: “Кьиблепатан Дагъустанда завод эцигда… Рекьимир, цIегь, гатфар къведа”. И мисалди, геж хьайитIани, са мус ятIани и ва я маса кар арадал атунин умудлувални амайдахъ инанмишвал гузва. Татугай гьалар яргъалди давам тахьунин патахъай чараяр акун тавуртIа, гатфарик умуд кутур цIегьни рекьида. Инсанар япариз ван хьайидан ваъ, анжах вилериз акурдан чIалахъ я. Яраб умудар гьа умудар яз амукьда жал?
И макъамда зи рикIел мад са агьвалат хтана. Алатай йисара чи магьалра келемар гьялдай цех эцигдайдакай малуматар раижнай. Хейлин йисарни алатна, амма месэладал кIукI атанач. Исятда адакай гьич хабарни амач. Гаф кватай чкадал лугьун хьи, Докъузпара, Ахцегь районра ихьтин жуьредин заводар, цехар кардик кутунин игьтияж фадлай ава. Зегьметкеш лежберар, багъманчияр чпи арадал гъайи келемар, ичер, картуфар гзаф вахтара чкайрал кепекрихъ маса гуниз мажбур жезва, гьатта бязи вахтара хийирдилай гзаф зарар жезва. Гьукуматдин патай “куьмек” вилив хуьдалди, чпихъ мумкинвилер авай чи ватанэгьлийри, хсуси инвесторри ихьтин месэлайриз фикир ганайтIа, хъсан жедай. Анра заводар ва маса къулайвилерни мумкинвилер хьунихъ хуьрерал чан хкунин, абур инсанри гадар тавунин барадайни еке метлеб ава.
Куругъли Ферзалиев
