Мергьяматлувилин серенжемрикай инсаниятдиз ва гьакI кьилдин инсанриз, дестейриз авай метлеб, хийир фикирда кьуна, 2012-йисан декабрдиз ООН-дин Генеральный Ассамблеядин 67-сессиядал Международный мергьяматлувилин югъ кьиле тухунин гьакъиндай къарар кьабулнай.
Ам Индияда ва маса уьлквейра кесибвиле авай инсанриз датIана куьмекар гуз хьайи дуьньядиз машгьур Тереза Калькутская (Мать Тереза) рагьметдиз фейи йикъахъ галаз алакъалу авуна. Хейлин уьлквейри и югъ 5-сентябрдиз къейдзава. Россиядин Федерацияда ам гьар йисан ноябрдин эхиримжи саласа юкъуз “Щедрый вторник” тIвар алаз къейдзава.
“Жумарт саласа” кьиле тухузвай уьлквейрин кьадар вишелай алатнава. И юкъуз мергьяматлувилин гзаф серенжемар тешкилзава. Шаз Россияда мергьяматлувилин мярекатра 900-далай виниз коммерциядинбур тушир организацийри, бизнесдин компанийри, искусстводин, культурадин идарайри иштиракна.
Алай вахтундани дуьньяда, экономикадин, яшайишдин, культурадин жигьетдай вилик фенвай уьлквеяр хьунилай аслу тушиз, кесибвиле гьатнавай инсанар пара ава. Эхиримжи йисара къекъверагвиле гьатнавай инсанар Европадин уьлквейриз катунни артух хьанва. Абуруз датIана куьмек кIанзава. Гьавиляй мергьяматлувилин серенжемрихъ еке метлеб ава.
Инсаниятдиз мергьяматлувилин рекьяй чешне къалурай инсанар садни кьвед туш. Франциядин диндин деятель Мадлен Канкена (сестра Эммануэль) хейлин йисара Туьркияда, Тунисда, Египетда пулсуздаказ кесибрин аялриз тарсар гана, кесиб магьлейра аялрин бахчаяр, мектебар, поликлиникаяр ачухун патал еке алахъунар авуна. 1980-йисуз ада мергьяматлувилин хсуси организация тешкилна ва адан гьисабдай дуьньядин кесиб уьлквейрин аялриз жуьреба-жуьре куьмекар гана.
Пакистанви Абдул Саттар Эдхиди 60 йисуз мергьяматлувилин организациядиз регьбервал гана. 1948-йисуз ада гуьгьуьллу тади куьмекдин къуллугъ тешкилна ва гележегда адакай дуьньяда виридалайни зурбади хьана.
ТIвар-ван авай бизнесмен ва общественный деятель Билл Гейтса 2000-йисуз мергьяматлувилин “Билл ва Мелинда Гейтсар” фонд кардик кутуна ва ам вири дуьньяда машгьур хьанва. Ада кесиб ва пис начагъ инсанриз куьмек гузва, здравоохранение, образование вилик тухуник зегьметдин пай кутазва.
Россиядани мергьяматлувилин, къени крарин сагьибар авачиз туш. Талукь органрин делилралди, Россиядин агьалийрин 22 процентди мергьяматлувилин мярекатра иштиракзава, 18 процентди коммерциядинбур тушир организацийриз садакьаяр, игьсанар гузва, 12 процент волонтервилел машгъул жезва, 35 процентди кIеве авай инсанриз куьмекзава.
Виридалайни жумарт уьлкве Мьянма яз гьисабзава. Хъсан, къени, мергьяматлувилин крар ЦIийи Зеландияда, Шри-Ланкада, Канадада, Индонезияда, ОАЭ-дани гзаф ийизва.
Мергьяматлувилин краралди чи ватанэгьли Сулейман Керимовани масабуруз чешне къалурзава. Адан куьмек себеб яз вишералди инсанар гьаждал фена, цIудралди аялар маса уьквейрин лап хъсан клиникайра сагъар хъувуна, кIеве авай маса инсанривни адан патай жуьреба-жуьре куьмекар агакьна.
Ихьтин рухваяр мадни ава. Абуру хайи хуьрера, районра рекьер туькIуьрзава, школаяр, аялрин бахчаяр, спортзалар, мискIинар эцигиз такьатар чара ийизва.
Чи халкьдихъ мисал ава, хъсанвал ая, ам вав тахьайтIани, ви веледрив элкъвена ахгакьда. КIеве авайдаз куьмек авун, адан гъил кьун инсанвилин виридалайни маналу ери я. Ислам диндани къени, хъсан крариз еке метлеб ганва. Маса ксариз хъсанвал авуни вун пис эхирдикай хуьда, лугьузва са гьадисда.
Хийир Эмиров
