(Эхир. Эвел — газетдин 30, 32-нумрайра)
Макъаладин сифтегьан паяр чи сайтда и ссылкайрай кIелиз жеда: I пай, II пай.
Марьяман суфра
Хъукьварин хуьре Демирбега чун и хуьруьн муаллим, вичи гьакьван зериф цIарар кхьизвай шаир Алискерова Марьямахъ — Эвесан рушахъ галазни танишарна.
Марьяма чаз ара-ара кхьизва. И мукьвара адан шииррин кьилдин ктабни акъатна. “Вун хьаначиртIа…”. Чи газетда а ктабдай са шумуд чIал чапнай.
И сеферда шаир муаллимди вичин кIвале литературадин халис межлис къурмишна. И суфрадихъ Абидин Камилова вичин, и цIарарин авторди вичи авунвай таржумаяр (“Руьгьдин муькъвер” ктабдай), Демирбега вичин, Марьяма вичин цIийи эсерар кIелна. Сада-садаз хейлин хъсан теклифар гана.
Виридалайни рикIел аламукьдайди Марьяма гьа чпин сала (багъда) экъечIзавай хъчарин афарар чи вилик гъун хьана. Им акьалтIай маса устадвал, дагъви дишегьлидин ашпазвилин гьунарлувал тир. Гьикьван тухзавайтIани, а афарри вири мугьманрин иштягь цIийи кьилелай ачухарзавай. Чаз Хъукьварин чIурара акур кьван вири хъчарин тIямар и суфрадал атанвай…
Амма Марьяман чIалар генани верцIи я:
* * *
Авазва чун дагъда кьакьан,
Рахазва чав шагьвардин ван.
МуркIадин фур, ятар къайи,
Дагълар я зи Ватан хайи…
* * *
Хъукьварин хуьр — гуьзел макан,
Хуш жеда гьар акур инсан.
Гур межлисар хуьре хьайи,
Къвез япариз зуьрнедин ван.
Гьар са касдиз гузва за квез
Зи мецелай чими салам.
Агалкьунра куь гьар са кар
Квез кIанивал хьурай тамам…
* * *
Зи вилик ква ви суьрет, экв аватай,
ЦIару перем, хважамжамар акахьай…
Са экв я вун зи уьмуьрдиз акъатай,
Сефил жедай зун, яр, вун хьаначиртIа!
Ша чи хуьруьз, дамахдивди тамашиз,
Кьуд патавай гуьрчегвилив агатиз.
Уьмуьрдикай жедачир хьи заз чара,
Сефил жедай зун, яр, вун хьаначиртIа!
Уьмуьрдикай вучда, къачуз дад тежер?
ТIунутI хьтин варз цавай агъуз тежер?
Лифрен лувар хьиз юзуриз на гъилер…
Сефил жедай зун, яр, вун хьаначиртIа.
Жуван ягълух ви бахчада тада за,
Марвардин цуьк кьве гъиливди кьада за,
Зи жегьил рикI ви фикирда твада за…
Сефил жедай зун, яр, вун хьаначиртIа!
Дугъриданни, и келимайрихъ гьакъикъат гала. Хъукьварин тариф тавуна завайни акъвазиз хьанач:
Эгер ятIа дуьнья женнет,
Женнетдин юкь Хъукьва ава.
Айиб мийир, дустар, куьне,
Къе сифте яз зани гьиссна
Жув женнетдин юкьва аваз…
ЦIийи ашукь
Хъукьва зун таниш хьайи маса кас, вич техник, механик, шофер яз, тIебиатди ашукьвилин, манидарвилин пай ганвайди хьана.
Заз суьгьбет авурвал, Бейбалаев Минбалади вичин алакьунар (манияр лугьуз, чIагъан ягъиз) са мехъерикни, са межлисдани раиж авурди туш. Амма ярар-дустар кIвализ атайла, лезги чIагъан къачуна, ада, машгьур ашукь Ражаб Сафарова хьиз, Етим Эминан кузвай чIалар лугьуда… Вичи суьгьбет авурвал, им адав чIехи бубайрилай агакьнавай ирс я. Аял чIавалай ам лезги чIагъандал къугъвадай, Эминан чIалар лугьудай.
И сеферда чун илифарнавай кIвале, гьа зи къвалав ацукьна, Минбалади, чIагъан ягъиз, Етим Эминан чIалар лугьузва: “Гуьзел Тамум”, “Я бахтавар”, “Туькезбан”, “Суна билбил” мад ва мад.
“Яъ — тажуб хьана зун, — и Сафаров гьинай я?! Идакай хабар авайди яни?!”
Минбаладин сес, чIагъан ягъунин ва мани лугьунин тегьерар ван хьайила, заз, дугъриданни, чIехи ашукь вич хтайди хьиз хьана.
Адан ашукьвилиз, зун гъавурда акьурвал, садани фикир гузвачир. Амма и кар чна, гьелбетда, Демирбеган куьмекдалди, Кьасумхуьруьн телевиденидай раижна. Тамам са сятда чIехи классик Етим Эминан 180 йисан юбилейдиз бахшна, Минбала Бейбалаева лугьузвай манийрин концерт гана. Тамашачийри къейд авурвал, им, дугъриданни, тIебиатди вичи арадал гъанвай михьи жанлу сес я. Ашукьдин гьевес я! Кьве вилни агална, хуруз чIугунвай чIагъандин мецерай ада Етим Эминан сузадин чIалар акъудзава. Ада лугьузва, яб гузвайбуру ухайшзава…
Ажеб я сес! Авахьзава чарчар хьиз!
Безетмиш я беневшайрин кIунчIар хьиз!
Элкъвез-хквез, шад рикIерин севтер я,
Илгьам хура ялав хьиз я, бетер я!..
Я тIебиат! Яраб чи хуьрера гьикьван гьеле ачухариз тахьанвай бажарагъар аватIа!.. Булахар гьикьван аватIа!..
* * *
Эхь, ихьтин легьзеяр багъишна заз и сеферда Хивдиз, анайни Хъукьваз, КъванцIилиз авур сиягьатди. Сагърай куьн вири, заз ихьтин шад декьикьаяр, мумкинвилер багъишайбур!.. Эхь, гуьзгуь чилер я чибур! Бажарагълу, гьунарлу, чилел ашукь къагьриманар я чи халкьар!.. Хайи Ватан, хайи чил гьа ихьтин легьзейра рикIел хквезвайди я:
АцIудай хьиз жеда заз дагъ сесерив,
Суьруьйринни, рамагринни нехиррин.
Сувун маргъвар гекъиг жеда месерив,
ЯгъайтIани гьатта гатун эхирриз.
Дагъ акуна, дагъдикай тух хьайи кас,
Бажагьат жед. Зун садрани тух хьанач…
Мердали Жалилов
