21-апрелдиз РФ-дин Президент В.Путина Федеральный Собранидиз ракъурай Чарче къалурнавай месэлаяр гзафбуру гьахълудаказ важиблубур, чарасузбур яз гьисабзава. Абур гьялунин серенжемарни Гьукуматдал тапшурмишнава. Чарче кар алай хейлин хилериз фикир ганва, гьа жергедай яз газдин месэладизни. Кьилди къачуртIа, уьлкведин регьберди чилин участокрал кьван газ тухунин кIвалахар пулсуздаказ кьилиз акъудун герек тирди лагьанва.
Президентди алатай йисан эхирда Россияда инсанар яшамиш жезвай ерийрин 90 процент 2025-йисалди газдалди таъминарун хиве кьунай. Бязи чешмейри къейдзавайвал, алай вахтунда газдалди таъминарнавай дережа 71,1 процентдиз барабар я. “Газпромдин” кьил А.Миллеран гафаралди, 2030-йисуз уьлкве тамамвилелди газдалди таъмин жеда.
Хуьрерал чан хкана кIанда лугьунин, анрай гзаф кьадар жегьил инсанар масанриз куьч хьунин месэлайрикайни мукьвал-мукьвал къалабулухдалди рахазва. Жемиятни, вилик-кьилик квайбурни. Лугьун хьи, ибур гзаф вахтара гьакI “рахазва, къайгъу чIугвазва” лугьудай гафар яз амукьзава. Ихьтин ерийрин къулайвилер газдалди таъмин хьунилайни гзаф аслу я. Президентдин Чарче къейднавай “газдин месэлади” хуьруьнвийриз екез куьмекда.
“Газдин турбаяр тухванвай хуьрера яшамиш жезвай хизанар Россияда тIимил авач. Амма малум тушир себебралди абурун кIвалер газдихъ галкIурнавач. Турба тухванва, ана газни ава, амма кIвалин майишатра газ авач”, — къейдна уьлкведин регьберди.
Малум тирвал, газдин турбаяр тухванвай хуьрера кIвалин майишатар а турбадихъ галкIурунин карда агьалияр чкайрал кIеверани кикIара гьатзава. Гьакъикъатдани, им “хер алай” хел я.
Гьа са вахтунда бязи дагълух хуьрера, тIебии газ гьич ахварайни такунвай чкайра, газдин “проектар” гьазурзавайди я лугьуз, хуш гафарин чIалахъ жедай дуьзена агьалийривай алатай йисара чкадин “агъайри” чпин тIем акакьдай жуьреда такьатар кIватIай дуьшуьшарни малум я.
Сир туш, гьатта тIебии газни, хуьруьн майишатдал машгъул жедай бязи мумкинвилерни авай чкайра инсанар тIимил жезва. Бес газ, аялрин бахча, мектебдин бегьем дарамат, спортзал, гьатта футбол къугъвадай майданни авачир, медицинадин рекьяй бегьем куьмек агакьзавачир, улакьар гьалдай рекьер эсиллагь къайдадик квачир, гьакI чуьллерикайни магьрум хъхьанвай чкада агьалийрин кьадар артух хьана кIанзавани? Ихьтин чкайрин “цивилизациядин” рехъ масанрихъ алатнава жеди.
Республикада, 21-асирдинди я лагьана, са кардалдини субут ийиз тежедай хуьрер авачиз туш. Хъсан гележегдикай фикирзавай несилри ихьтин шартIариз дурум гуда лугьун намумкин кар я. Гьавиляй чи хуьрера, иллаки дагълухбура, агьалийрин сан йисалай-суз тIимил жезва. Ихьтин гьалари бязи хуьрер мукьвал девирда тамамдиз ичIибуруз элкъуьрунал гъида. Са делил гъин: 2010-йисуз Докъузпарадин Къалажух хуьруьн юкьван мектебда 304 аялди чирвилер къачузвай. Исятда ана 215 аялди кIелзава. ЦIуд-цIусад йисан девир фикирдиз къачуртIа, им гъвечIи рекъем туш. Бязи чкайра идалайни бешбетер гьалар ава.
К.Ферзалиев
