Гатун югъ тир. Инсанар кIапIал-кIапIал хьана Лезги театр галай патахъ гьерекат кваз физвай. Акурбуруз акI жедай хьи, гуя са кар хьанва. Ингье, са кьадар рекьиз атайла, зи къаншардиз вичин итимни галаз са таниш дишегьли акъатна. Хваш-беш авурдалай кьулухъ, абуру завай инсанар гьерекат кваз гьиниз физватIа хабар кьуна. Гьа и ван галукьай, зун чизвай кьве дишегьлиди (гьамиша театрдиз къвезвайбур тир) зи паталай жаваб гана: «Я кьин тавур вах Мислимат, зун им пуд лагьай сефер я и тамашадиз килигиз. Вун гьина ксанва? Исятда кьулухъ элкъуьн хъия жуван итимни галаз, ша чахъ галаз тамашадиз килигиз». Фидай рекье гуьгъуьнай атай дишегьлиди хабар кьазва: «Я руш, вуна гьакьван тариф ийиз, а тамашадин тIвар вуч я? Ана вуч аламат ава?» «Тамашадин тIвар «Дахдин цIийи свас» я ва кьилин ролда Гьемзебег къугъвазва, Гьемзебег!» — лагьана за гьевесдивди. — Ам къугъвазвай жуьредиз килигна тух жедач. Вири тамашачийри адаз баркалла, аферин лугьузва.
Инсанрин гафариз яб гайила, адакай вири халкьдин рикI алай артист хьанва. Дугъриданни, Гьемзебег Эмиралиев театрда гзаф ролар тамамарзавай артист я. Ада театрдин репертуардик квай саки вири тамашайра иштиракзава, вични бажарагълудаказ ва лап вини дережада аваз. Адалай вири жанрайрин ролар къугъваз алакьзава, иллаки къемедадин. Месела, къачун чна, мукьвара театрдин сегьнеда эцигай «Паб туш, иблис я» къемедада ам шейэр маса гузвай карханадин директордин заместитель Бахтидин ролда къугъвазва, чна винидихъ тIвар кьур «Дахдин цIийи свас» къемедада Эфлатунан къамат пара зурбаз яратмишзава. Гьа икI, са шумуд къемедада къугъваз, ада театрдин сегьнедилай тамашачийрин гуьгьуьлар шад ийизва ва абуруни артист гьар сеферда гурлу капаралди къаршиламишзава.
Гьемзебега театрда кIвалахиз саки 10 йис хьанва. Сифте атай йисуз ам, аялар шадариз, са шумуд махуна къугъванай. Амма адан бажарагъ акур режиссёрри артист кьилин ролрал эцигнай ва Гьемзебегани гзаф дурумлу зегьмет чIугваз, чалишмиш жез, вири вичин бажарагъ къалуриз ва дикъетдивди вичел тапшурмишнавай ролар кьиле тухуз хьана. Гьелбетда, чпикай халис сегьнедин устадар хьанвай Россиядин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибов, Дагъустандин халкьдин артистар тир Ибрамхалил Рамазанов, Агъахан Агъаханов, Мамед Мамедов, Дагъустандин лайихлу артист Саидин Думаев хьтин ва маса устадри адаз искусстводин ва сегьнеда тамашачийрин фикир желбдайвал къугъунин сирерай кьил акъудиз гзаф куьмекар гана ва исятдани гузва. Гьа икI, адакай вини дережада аваз театрдин репертуарда авай вири тамашайра, саки вири кьилин ролра, къугъвазвай артист хьанва. Им гзаф ажайиб ва гьейран жедай кар я — репертуардик квай вири тамашайра иштиракиз алакьун! Лугьун лазим я, гьатта лап чIехи артистар хьайитIани, алакьдай кIвалах туш. Ихьтин алакьунар авайбур театрдин тарихда тек-туьк гьалтда.
Къейд авун лазим я хьи, Лезги театрдин репертуар гзаф девлетлу хьанва. И карни директор Динара Эминовадин гьунар ва гьакъисагъвилин зегьметдин нетижа я. Ада Дагъустандин театрдин режиссёррилай гъейри, Урусатдай, кьилди къачуртIа, Москвадай, Санкт-Петербургдай ва гьакI къецепатан гьукуматрайни режиссёрриз теклифиз, гьар жуьредин жанрайрин 32 тамаша театрдин репертуардик кутунва. Къецепатай атай режиссёррини Гьемзебеган бажарагълувал кьатIузва, ам чпи эцигзавай тамашайрал желбзава.
— Театрда Гьемзебега кIвалахиз са гзаф вахт туштIани, адакай чи жегьил артистриз чешне, адан бажарагъ халкьдин арада раиж хьанва. Гьемзебегаз театрдин коллективдин ва тамашачийрин патайни еке гьуьрмет ава. Тамашачияр адан гьар са гьерекатдиз дикъетдивди килигзава, гьар са гафунихъ яб акалзава ва ам акваз шадвалзава. Гьа ихьтин дережадив агакьнавай артист, чи театрдин дамах я лагьайтIа, зун ягъалмиш туш. Гьемзебег Эмиралиев хьтин артистар чаз герек я , — лугьузва театрдин кьилин режиссёр, Дагъустан Республикадин лайихлу артист Казбек Думаева.
Куьне хабар кьун мумкин я: «Гьинай атанва адаз акьван чIехи бажарагъ?» Им Гьемзебеган тIебиивал, къилихдин кьетIенвал, хайила вичин асулдик квай, гьамиша авай бажарагъ я лагьайтIа жеда. Садра адан буба Букар муаллим гьалтайла, чи ихтилат хьанай Гьемзебегакай. Гьелбетда, салам-калам авурдалай кьулухъ, за адавай вичин хциз кьетIен бажарагъ хьунин чешне вуж тир лагьана хабар кьуна. Букар муаллимди чинал разивилин хъвер алаз, ихьтин жаваб гана: «Гьемзебег гъвечIи чIавалай кьуьлер ийиз, манияр лугьуз гьевес авай аял тир. Кьуьзуь бадеди мани лугьуз, чIехи бубадин метIел ацукьна, гъилер хкажна кьуьлер ийиз, чун гьамиша шад ийидай гъвечIи балади».
Гьа икI, гада чIехи хьана, мектебдизни фена. Сифте классрилай башламишна Гьемзебега хъсандиз кIелунилай гъейри, дикъетдивди шиирар кIелиз, манияр лугьуз, мектебдин художественный самодеятельностда лап вини дережада аваз иштиракиз хьана. Мектеб куьтягьай гададин мурад, гьелбетда, театрдин рекьяй кIелун тир. Амма Букар муаллимдиз хва вичин гелеваз фин хъсан акуна. Ам Дагъустандин педагогикадин институтдиз ракъурна. Гьа инани Гьемзебег вичин рикI алай пешедивай къакъатнач. «Студентрин гатфар» фестивалда, музыкадин ва шииратдин мярекатра, гьар жуьредин форумра ва КВН-ра иштиракиз хьана. Институт акьалтIарай жегьилди мектебда лап тIимил кIвалахна. Вичин рикI алай кардик экечIна, музыкадин коллективрихъ галаз жуьреба-жуьре мярекатар кьиле тухуз хьана. Гьа са вахтунда ада Лезги театрда къалурзавай я са тамаша, я са мярекат ахъайдачир, ам театрдиз гьамиша къвезвай тамашачи тир. Гьемзебега вичи рикIел хкизвайвал, Лезги театрдиз фин, тамашайриз килигун ам паталди сувар тир. Сегьнедал къугъвазвай игитрин ролда вичи вич кьадай ва вич, белки, гьабурулайни хъсан къугъвадай жеди лугьуз, ада вичи-вичикди веревирдердай. Эхирни, театрдал рикI алай, ахварайни ам аквазвай гададин мурад кьилиз акъатна: 2013-йисуз адакай Лезги театрдин актёр хьана. И муддатда артистди 30-далайни гзаф рикIел аламукьдай къаматар яратмишнава.
— Чун гзаф рази я, эхиримжи йисара артист Гьемзебег Эмиралиева лап еке гьевесдивди кIвалахзава. Ада тамамарзавай гьар са роль, гьар са къамат устадвилелди ачухиз, рикIел аламукьдайбур ва тамашачийрин игьтияжриз жаваб гузвайбур жезва. Гьахьтин артистар я театрдин кар, тIвар виниз хкажзавайбур. Гьемзебег хьтинбур пара хьун театрда чи вири коллективдин мурад я, — лугьуз шадвалзава театрдин директор Динара Мураддиновнади.
Винидихъни къейднавайвал, Гьемзебег Эмиралиева жуьреба-жуьре къилихрал, къаматрал, инсанрин кьисметрин кIалубрал сегьнеда чан гъана. Абурукай яз «Периханум» (Муса) И.Шамхалован, «Ашукь Саид» (Дагълар) Х.Тагьиранни Къ.Межидован, «Дагъустандин XX асирдин Гомер» (СтIал Сулейманан хва – Мусаиб) С.Сажидинан, «Етим Эмин» (Мелик) И.Гьуьсейнован, «Йифен кьулариз тарашун» (Дьола) М.Митровичан, «Мамнунан чирагъ» (Поручик) А.Исмаилован, «Яран диде» (Али) М.Шамхалован, «ЧIулав дагъви» (Шумалбег) А.Айларован, «Зун, баде, Илико ва Илларион» (хуьруьн духтур) Н.Думбадзе, «КIвал туш, дилихана я» (Хорхе) А.Портесан, «Кьве хьел» (гуьзелдиз рахадайди) А.Володинан, «Обречённые» (Батыр) М.Базоркинан «Эзоп» (Эзоп) Г.Фигейродин, «Арифдарни гъалатI жеда» (Крутицкий) Н.Островскийдин ва гзаф маса тамашаяр къалуриз жеда.
Лагьана кIанда хьи, Гь.Эмиралиев гьамиша цIийи къаматрихъ, цIийи къилихрихъ къекъвезвай пешекар я. Мадни лугьун герек я, актёр патал кьилин ролда къугъун важиблу шартI туш. Артистдин вичин фикирдалди, важиблувал ам я хьи, гъвечIиди яни, чIехиди яни тафават авачиз, тамамарзавай ролдиз гьахьун, тамашачийрин руьгьдиз таъсирдай ва адан рикIел аламукьдай къамат яратмишун лазим я. Им Гьемзебегаз хас лишан я. Сегьнеда гьи жуьредин къаматдал чан гъиз хьайитIани, артистди вичин тIебии бажарагъдикай тамамвилелди менфят къачузва. Гьавиляй Гь.Эмиралиеван яратмишунрин рехъ дуьм-дуьз тамашачияр галай терефдихъ тухузвайди я. Гьа и рекье адан устадвал хкаж жезва, ада садрани режиссёрдин патахъай вичиз авай инанмишвал квадарзавач. РикIи, руьгьди хкянавай пешеди ам мадни гьевеслу ийизва ва бегьерлудаказ сегьнедин искусстводал абурни гъизва.
Лезги театрдин коллективди Гьемзебегаз гзаф гьуьрметзава, адал дамахзава ва адакай сегьнедин мадни чIехи устад жедайдахъ инанмишвалзава.
Эминат Заирбегова
