20-февралдиз, дидед чIалан Международный йикъан сергьятра аваз, Кьасумхуьрел “Лезги литературный чIал арадал атунин ва вилик финин карда Етим Эминан яратмишунрин роль ва метлеблувал” лишандик кваз гьар йисуз тешкилзавай илимдинни тежрибадин конференция кьиле фена.

Сулейман-Стальский районда 2012-2020-йисара хайи чIал хуьн, чирун ва вилик тухун патал кьа­булнавай программа уьмуьрдиз куьчуьрмишунин макьсаддалди тешкилнавай мярекатда райондин кьил Нариман Абдулмуталибова, адан заместителри, Дагъустандин халкь­дин писатель Абдуселим Исмаилова, “Лезги газетдин” кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимова, филологиядин илимрин кандидат Азиз Мирзебегова, Дагъустандин образование вилик тухудай институтдин хайи чIаларин кафедрадин преподаватель Нагима Теймуровади, лезги районрай ва республикадин шегьеррай атанвай муаллимри, шаиррини гьикаятчийри, илимдин къуллугъчийри иштиракна. Конференция кьиле фейи И.Тагьирован тIварунихъ галай Культурадин кIвалин чIехи зал Етим Эминан уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьиз талукьарнавай шикилрин, ктабрин, милли искусстводин ивиррин выставкайри, докладри, сочиненийри, конкурсрин кIвалахри, чкадин муаллимри ва мектебра кIел­за­вай аялри гьазурнавай стендри, райондин аялрин яратмишунрин кIвалин тербиячийри хранвай шейэри безетмишнавай.

Иштиракчийриз дидед чIалан Международный югъ тебрикуналди, конференция  Нариман  Абдулмуталибова  ачухна. Ада къейд авурвал, рахунрин кьилин алат, уьмуьрдин ва яшайишдин асул ярж, халкьдин стхавални садвал мягькемарзавай къуват чIал я.

“Чи материальный ва руьгьдин ирс хуьзвай, ам вилик тухузвай кьилин алатни чIал я. Ада чи чIехи бубайрин виридалайни камаллу келимаяр, адетар, яратмишунар, сеняткарвилер, жуьреба-жуьре жанрайрикай ибарат фольклор ва хейлин ивирар хуьзва. ЧIе­хи шаир СтIал Сулейманан тIвар алай районда хайи чIал хуьниз ва вилик тухуниз талукь кар алай месэлаяр сад лагьай чкадал эцигнава. Чна акьалтзавай несилар дидед чIалал желб авун, ам чирунин рекье жегьилар гьевесламишун патал чалай алакьдай вири кIвалахар ийизва”, — лагьа­на Нариман Абдулмуталибова.

Райондин кьил къенин юкъуз муаллимар, жегьил пешекарар, яратмишдай интеллигенциядин векилар расалмиш  жезвай кьилин месэлайрални акъвазна. Абурукай сад чIалан къурулуш чIуруви­лихъ­ди дегишарун ва лезги чIалай гьазурзавай учебникра, пособийра чIа­лан уьлчмейрикай дуьз хийир къачун тавун я. И делилди литературный чIалан къайдаяр чIурзава ва хайи чIалал рахунриз, санлай къачурла, образование вилик финиз пис патахъай таъсирзава.

Районда лезги чIал хуьн, чирун ва вилик тухун патал кьабулзавай серенжемрикай гегьеншдиз образованидин управленидин начальник Къачабег  Аминова  доклад авуна. Ада къейд авурвал, хайи чIалаз та­лукьарнавай махсус вацра райондин умуми образованидин вири идарайра семинарар, лезги чIалан гьафтеяр, ачух тарсар, викторинаяр, межлисар, хайи чIалал виридалайни фасагьатдиз кIелдайди, лезги чIалан виридалайни хъсан муаллим тайинардай сочиненийрин, шииррин конкурсар, олимпиадаяр, “Дагъустандин халкьарин манияр ва кьуьлер” фестиваль, кIелдай­бу­рун конференцияр, ктабрин, шикилрин выставкаяр тешкилна.

Конференциядин сергьятра аваз Герейханован хуьруьн юкьван мектебдин муаллим Сегьерхалум Османова, Абдуселим Исмаилов, Мегьамед Ибрагьимов, ЦIинитIрин, Къалажухрин, ЦIийихуьруьн мектебрин муаллимар Сейфуллагь Шагьмарданов, Куругъли Ферзалиев, Аксинья Жавадова, Нагима Теймурова, шаирар Абидин Камилов, Сажидин Саидгьасанов рахана. Абуру веревирдзавай месэлайрин важиблувал къейдна, лезги чIал вилик фин патал гьялна кIанзавай асул месэлайрикай рахана, теклифар гана, меслятар къалурна.

Мярекатдал зегьметдин ва кIе­лунрин рекье тафаватлу хьайи муаллимривни аялрив шабагьар вахкана. Мергьяматлувилин “Умуд” тIвар алай фондуни “Лезги чIалай 2018-йисан виридалайни хъсан муаллим” конкурсда 1-чка кьур Анжелика Шихрагьимовадиз (Курхуьруьн 1-нумрадин мектеб) 30 агъзур манат, 2-чкадиз лайихлу хьайи Нарима Балиевадиз (Герейханован хуьруьн 1-нумрадин мектеб) 20 агъзур манат,  3-чка кьур Маржанат Абдурагьимовадиз (Вини СтIалрин мектеб) 15 агъзур манат пул гана. Фондунин патай пулдин премийризни грамотайриз “Дагъус­тандин авторрин чIалар виридалайни фасагьатдиз кIелунай” конкурсдин гъалибчи Курхуьруьн 1-нумрадин юкьван мектебдин 11-классдин ученица Саният Къачабегова, “Мярекатар виридалайни хъсандиз кьиле тухудайди” конкурсда 1-чка кьур Курхуьруьн 1-нумрадин юкь­ван­ мектебдин 9-классдин ученик Эрлан Межидов (5 агъзур манат), “Лезги чIал хуьнин ва еримлу авунин рекье виридалайни хъсан мектеб” конкурсдин гъалибчи Вини СтIалрин юкьван мектеб (15 агъзур манат) ва “Етим Эминан уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьиз бахшнавай виридалайни хъсан стенд гьазурунай” конкурсда тафаватлу хьайи Дар­кIуш -Къазмайрин юкьван мектеб (10 агъзур манат) лайихлу хьана.

Шабагьар вахкудайла, “Умуд” фондунин регьбер Савин Велиева гъалибчийриз агалкьунар тебрикна ва фондунин администрация лезги халкьдин чIал вилик тухунин мураддалди кьиле тухузвай мярекатрин тереф хуьз гьамиша гьазур тирди къейдна.

Гъалибчийрив грамотаярни  пишкешар райондин администрациядин образованидин управленидин патайни вахкана.

Конференциядал къарар кьабулна ва лезги чIалан жигьетдай веревирднавай месэлайрай кхьенвай докладарни макъалаяр гьатдай кIватIал чапдай акъудун фикирдиз къачуна.

Мярекат районда авай Россиядин халкьарин адетдин культурайрин Центрадин къуллугъчийри, “Дагъустандин халкьарин манияр ва кьуьлер” фестивалда гъалиб хьайи муаллимри, музыкадин мектебдин, “Чубарук” ясли-бахчадин тербиячийри, мектебра кIелзавай аялри иштиракай концертдалди акьалтIарна.

Агьмед Магьмудов