Герейхан Палчаеван — 90 йис
Герейхан Абдулмуминович Палчаев — Дагъустанда культурадин бажарагълу деятелрикай сад. Лезгийрин машгьур кинорежиссёр, журналист, писатель, республикада документальный сифте кинофильмайрин автор. РД-дин “Лацу дурнаяр” фондунин тешкилатчи ва адан сифте председатель, “Дагъустандин уьмуьр” газетдин кьилин редактор, Махачкъала шегьердин администрациядин кьилин советник, РД-дин культурадин лайихлу работник… Адан къуллугъринни лайихлувилерин дережаяр мадни давамариз жеда.
Герейхан Палчаев 1932-йисан 10-июндиз Ахцегьа медени, зегьметкеш чIехи хизанда дидедиз хьана. Дяведин четин йисара гьеле Ахцегьрин машгьур школада кIелзавай ада, чкадин Агъасиеван тIварунихъ галай колхозда гьакъисагъ зегьмет чIугуналди, вич бедендиз ва руьгьдиз мягькем, гележег авай дирибаш жегьил тирди къалурна. Гьавиляй адаз “1941-1945-йисарин Ватандин ЧIехи дяведа гьакъисагъвилелди зегьмет чIугунай” медални гана.
Юкьван школа агалкьунралди куьтягьай ва армиядин жергейра намуслувилелди къуллугъна хтай зигьин авай жегьил Ленинград шегьердин госуниверситетдин журналистикадин факультетдик экечIна. 1955-йисуз анаг агалкьунралди куьтягьна хтай журналист Избербаш шегьердин “Нефтяник” газетдин редакцияда литсотрудник яз кIвалахал акъвазна. Ахпа адакай “Дагъустандин комсомолец” газетдин спортдин месэлайрал машгъул отделдин заведующий хьана. 1960-йисуз Г.Палчаевал — яратмишунрин карда кьетIен фикир, алакьунар авай жегьилдал — Дагъустандин телевиденида цIийиз ачухнавай студиядин редакторвилин жавабдар къуллугъ ихтибарна. Ина, журналист ва редактор яз, намуслудаказ зегьмет чIугур цIуд йисан къене адан алакьунар, бажарагъ хъсандиз ачух жезва. Адан гъиликай хкатай 40-далай виниз кинофильмаяр, гьа гьисабдай яз “Нарт”, “Яру Дагъустандин югъ”, “ХХ асирдин Гомер” (и фильмдай 1969-йисуз адаз ДАССР-дин Министррин Советдин къарардалди республикадин Гьамзат ЦIадасадин тIварунихъ галай премия гана) вирибуру пара хушдиз кьабулна.
1970-йисуз Герейхан Палчаев Дагъустандин культурадин министрдин заместителвиле тайинарна. Ина ада бажармишай проектрикай сад Феликс Астратьянцахъ галаз санал республикада сифте яз аслу тушир ва вичихъ Дагъустандин са жерге районрани (сифте яз Ахцегьа “АТВ” телестудия ачухна, къени кардик ква) гегьенш сеть авай “Платан” телестудия тешкилун я. Гьа са вахтунда ада кьил кутуналди, Дербентда, Ахцегьа ва республикадин бязи маса районрин центрайра художественный ва музыкадин школаяр ачухна. КПСС-дин Дагъустандин обкомдин къуллугъчи яз, республикада культура ва искусство вилик тухуник еке пай кутуна. Дагъустанда Бурятиядин, Тажикистандин, Къаракалпакиядин ва маса республикайрин литературадинни искусстводин йикъар тухвана, халкьарин милли манийринни музалатрин фестивалар тешкилна ва икI мад. Республикадин экономикадин, яшайишдин ва культурадин уьмуьрда активнидаказ иштиракунай ва ДАССР-дин 60 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу яз, 1981-йисан 13-январдиз ам ДАССР-дин Президиумдин Верховный Советдин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана.
Уьмуьрдин эхиримжи йисара Герейхан Палчаева, лайихлу пенсияда аваз, Махачкъала шегьердин кьилин консультативный советдин председателдин заместителдин, меркездин мэрдин меслятчидин ва “Дагъустандин уьмуьр” газетдин кьилин редактордин везифаяр тамамарзавай. Зурба ватанперес яз, ада Ахцегь райондин важиблу саки вири мярекатра активнидаказ иштиракдай, культурадин ва спортдин межлисар тешкилдай. Адан агалкьунрикай яз, Махачкъаладин администрацияда “Ахты” тIвар алаз культурадин ва мергьяматлувилин общество тешкилун ва вичел чан аламай кьван вахтунда адаз регьбервал гун къалуриз жеда. И проектдин кьилин мурад районэгьлияр хийир-шийирда сад-садав агудун, кIевевайдан гъил кьун, дидед чIал ва бубайрин хъсан адетар хуьн, акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун тир.
Хайи ватан тир Ахцегьрин виликан баркаллувал арадал хкунин мураддалди рикI куз кхьена, вичин пенсиядихъ чапдай акъудна, ватанэгьлийрив агакьарай “Это вам, земляки!” тIвар алай надир ктаб ада чаз, несилриз, тунвай веси я. 2010-йисуз Герейхан Палчаев чи арадай акъатуникди ада тешкилай “Ахты” кIватIални, гьайиф хьи, гуьгъуьнлай кьил кьадай кас тахьана, чкIана. Г.Палчаеван тIварцIихъ яна, ам цIийи кьилелай арадиз хкиз хьанайтIа, пара хъсан кар жедай. Лезги халкь, хайи ватан ва ватанэгьлияр патал яшамиш хьайи зурба журналист ва жемиятдин деятель халкьдин рикIелай алатдач. Адан тIварцIихъ Ахцегьа куьче янава. Ахцегьрин телевиденини (АТВ) Г.Палчаеван тIварунихъ янайтIа, кутугай кар жедай.
Дашдемир Шерифалиев
