Дагъустандин ­Огнида

Дагъустандин Огни шегьерда кана­лизацийрин цIийи тадаракар эцигда. Идакай РД-дин эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, СКФО вилик тухунин программадин сергьятра аваз уьмуьрдиз кечирмишзавай и проектди шегьердин 30 агъзурдалай виниз агьалияр центральный яд санай масаниз акъудунин (водоотведения) ерилу къуллугъралди таъминардай мумкинвал гуда.

Программайрин Дирекциядин руководитель Гъазимегьаммед Курамегьамедован гафаралди, и проект региондин экология ва чкадин инфраструктура вилик тухун патал акьалтIай важиб­лувал авайди я.

Хабар гузвайвал, эцигунрин кIвала­хар 2026-йисуз акьалтIарун пландик кутунва. Михьдай цIийи тадаракрин гужлувал суткада 12 агъзур кубический метр жеда.

Ведомстводин телда гьакIни ри­кIел хкизвайвал, Дагъустандин Огни шегьер­да гьа са вахтунда яд санай масаниз акъуддай къурулушар (системы водоотведения) цIийикIа туькIуьрунин серенжемарни уьмуьрдиз кечирмишзава.

Вилериз талукь яз

Х.О. Булачан тIварунихъ галай Рес­публикадин офтальмологический духтурханадин (РОБ) делилралди, чIехи не­силрин вилерин начагъвилин къурулуш­да виридалайни гзаф гьалтзавайбур вилин вилик паюнин (передний отрезок глаз­ного яблока) уьзуьрар я. Идакай ида­радин телеграм-ка­налди хабар гузва.

Чешмедин къейдерай гъавурда акьазвайвал, Дагъустанда вилерин виридалайни машгьур начагъвилер ибур я: рефракциядин аномалияр (аномалии рефракции) ва катаракта. Аялрихъ гзафни-гзаф вилерин жукIумрин (мышцы глаз), вилерин чапрасвилин (косоглазие), аккомодациядин ва рефракциядин начагъвилер авайди тайин жезва.

Винидихъ тIвар кьунвай медидарадин духтурри вилериз экв акуниз пис патахъай таъсирзавай са шумуд делил  раижнава. Ингье абур.

Гаджетар ва телевизор. Абур 33 сан­ти­метрдилай тIимил мензилдилай­ ишле­мишайла вилерал еке пар акьалтI­­за­ва ва фад галатунал гъизва. Нетижада вилериз кьур акъатунин синдром­ пайда жезва, вилерин экуьнин­ хцивал садлагьана­ агъуз аватзава, на­чагъ­ви­лери къвез-къвез генани кьил хкажзава.

Айнаяр дуьз ишлемиш тавун. Айнаяр вилерин экв дуьзар хъувунин (коррекция) карда нетижа гудай такьат я. Амма кутуг тавур айнаяр алукIуни ки­лигунин къурулуш чIурувилихъди де­гишарун ва кьилин тIалар арадал гъун мумкин я. Гьавиляй айнаяр анжах оф­тальмологди хкягъун лазим я.

Вилериз ядай стIалар дуьз ишлемиш тавун. Абур ишлемишиз эгечI­далди вилик духтурдихъ галаз меслят авун лазим я.  Ада куь дуьшуьшда герек тир дарман ва адан кьадар тайинарда.

ТIуьн къайдадик тахьун. Витамин А ва «омега-3» бес тахьуни вилерин экуьнихъ галаз алакъалу месэлайрал гъун мумкин я. Жуван рациондик салан майваяр, емишар, чпик еридин тIе­биивал кумай тварцин магьсулрин продуктар (продукты из цельных злаков), какаяр, балугъ…

Сагъламвилиз зарар авай хесетар. Ички ишлемишун, пIапIрус чIугун ва мсб. И крари иви къекъуьнин кIвалах явашаруникди дамарриз еке зиян гузва. И карди вичин нубатда килигунин къурулушда (зрительная система) кислород бес тахьунал гъида ва и делилдикай вилерин начагъвилер артмиш хьунин себеб жеда.

Ахвар бес тахьун. Инсан яргъал муддатда бегьем ксун тавурла, килигунин къурулушдивай тамамдиз арадал хквез жедач — и карди вилериз кьур ­акъатунал ва гъер алай пердедин (слизистая оболочка) гьалар пис хьунал (раздражение) гъида.

Авай чкада (дараматда, кIвале…) экв зайифди хьун. Ихьтин дуьшуьшда­ чи килигдай аппарат датIана гужа гьатнавай гьалда (напряжение) жезва. И карди яргъа авай затI хъсандиз таквадай начагъвал (близорукость) артмиш хьунал гъун мумкин я. Вилерин сагъламвал хуьн патал офтальмологри адетдин лампаяр ишлемишун меслят къалурзава, люминесцентный жуьредин  энергия кьенятдай чирагъар ваъ.

Духтурдин патав фин тавун. Х.О. Булачан тIварунихъ галай Рес­пуб­­ликадин духтурханадин пешекарри­ чIе­хи яшарин векилриз йиса са сеферда, аялриз лагьайтIа, йиса кьве сеферда вилер ахтармишун меслят къалурзава.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов