Чилел инсанар яшамиш жезва­. Цава гъетер ава. Заз акI я хьи, дуьньядал нубатдин чагъа атанмазди цава алава гъедни пайда­ жезва. Гьа куьрпедин гъед. Адан гуьзчивилик, таъсирдик кваз аял чIе­хи­ни жезва, ам инсанвилин де­ре­­жадив­ни агакьзава. Вичин уьмуьр­дин­ гъед жагъурдай, адан нурдик хуш кьисмет къурмишдай чкадал къвезва. Гьайиф­ хьи, Чилел уьмуьр­ кьиле тухузвай гьар са касдилай­ вичин гъед жагъуриз алакьзавач. За фикирзавайвал, и кар алакьза­вай­бур бахтлу, Аллагьди пай ганвай ксар я. Ачухдиз лугьуз жеда, фадлай зи фикир вичел желбна­вай устадлу муаллим, дидед чIа­лан­ гьевеслу терефдар, шаир Гъулангерек Ибрагьимова гьа и жергедин инсанрик акатзава. Адаз уьмуьр­да вичин гъед жагъанва.

За жуван са ктабдиз «Гъетери табдач» тIвар гайиди я. Дугъриданни, и чалпачух, басрухдин, хаинвилин, къизгъинвилин дуьньяда са куьнихъни ихтибар хъийиз жезвач. Анжах даимлудаказ инсаниятдиз къуллугъзавай Бушлухрихъ, ТIебиатдихъ, датIана гьерекатдик квай Планетайрихъ, гьа гьисабдай Гъетерихъни агъаз жеда. Абуру садрани табзавач. Чпин муракаб везифаяр кьилиз акъудзава.

Зун агъунвайвал, шаирни гьахьтин гъед хьун лазим я: таб тийидай, авай гаф чинал лугьудай, халкьдин дерт вичинди хьиз кьабулзавай ва адаз рикIин михьивилелди къуллугъзавай.

Гъулангерек Ибрагьимова, за кьатIайвал, сифте дидед чIалал ашукь хьана. Ида жаван руш муаллимвилин кеспи хкягъунал, Дербентдин педагогвилин училище куьтягьна, Дагъустандин педуниверситетдин филологиядин факультетда вичин чирвилер артухарунал гъана. И кьве лайихвили жегьил шииратдин алемдизни чIугуна. Гьеле педучилищеда кIелзавайла, ам Дагъустандин халкьдин шаир Фазу Алиевадихъ галаз таниш хьанай, адавай аламатдин кеспидиз гьахьиз хийир-дуьа къачунай. Дагъустандин писателрин Союздиз фена, вичин шиирар къалурай лезги халуйри хьиз, «ибур шиирар хьанач хьи, им ви фан къафун туш, бала, хъфена кIвалин къайгъуяр ая» лагьаначир.

Кьисметди уьмуьрдин юлдашвилиз яратмишзавай кас, композитор Къагьриман акъудайла­, ада Гъулангерекан илгьамдиз цIийи кьилелай нур, къуват хгана, Аллагьдин патай атанвай ва деринра чуьнуьх хьана амай гуьзел эсерар теснифунин пай, ашкъи-гьевес винел ахкъудна. Им­ни гьакъикъат­ тирди Гъулангерекан тIвар алаз акъатнавай ктабри («Гатфарин­ авазар», «КIанда заз рагъ», «ТIе­биатдин къужахда», «Дидеяр хуьх», «Волшебный сон», «Ожидание», «Уьмуьр амай кьван»), абуруз кIелзавайбуру гузвай къиметри успатзава.

Пакизат Фатуллаева, шаир, публицист: «Заз парани-пара Гъулангерекан «Дидеяр хуьх» ктабди таъсирна. Дидедикай шиир кхьин тавур шаир, белки, хьайиди туш жеди, амма Гъулангерекан шиирри зун чпин тазавилелди, гьакъикъивилелди, гьиссерин михьивилелди серсер авунай. Гьа и ерияр, шак алачиз, шаир дишегьлидин вири яратмишунриз хасбур я. Гъулангерек хьтин муаллимар-шаирар, дугъриданни, алай девирда милли чIалар, эдебиятдин нуфуз, таъсир жезвай девирдин къурхулу шартIара, чпикай лезги культурадиз чара, себеб жеда лагьана умуд гузвай бажарагъар, гуьзел къушар я».

Дагъустандин халкьдин шаир Арбен Къардаш: «Уьмуьр амай кьван» поэма кIелна. Эсер кьиляй-кьилиз цIалцIамдиз авахьна къвезва, рикIе гьахьзава. Зун гьикI адан гъавурда акьуна? Уьмуьр женг я, уьмуьрда са куьнихъни эбедивал авач, амукьзавайди кьегьалвилин, инсанвилин гьунарар я, несилрик руьгь кутадай чешнеяр я. Кьилин фикир, кьукни хьана, къванни, ругни хьана, жуван чилихъ галаз амукьун, жуван руьгь халкьдин руьгьдихъ галаз сад хьун я. Гьа и карди чун, инсанар, эбеди ийизва. Авторди и фикир тамамдиз ва устадвилелди са бицIи пешинин образдалди къалурнава…»

Поэмади зазни еке таъсирна, гьавиляй алава хъийиз кIанзава: эсер хъсанди хьанва. Чи литературада сифте яз игитвилин тема цIийи къайдада ачухарзава. Тарцелламай тек пешинин кьисметди Ватан патал чанар гайи ва гузвай кьегьалрин кьисметар рикIел хкиз тазва…

Советрин писатель Леонид Леоновахъ ихьтин гафар ава: «Бажарагъди, игитвили хьиз, макьсаддихъ тухузвай рехъ куьруь ийизва». Гъулангерек шаир вичин макьсаддив агакьнава. Ада уьмуьр женг тирди, Ватан, жуван къул хуьн патал чан къурбанд авун, кьегьалвилелди уьмуьр тухун, четинвилери инсан ажуз тавун баркаллу дережадин ерияр тирди тестикьар хъийизва ва эхиримжи нукьтIа эцигзава.

Гьавиляй чаз багьа я

Гьар са пеш, са къван.

Пак ватандин чилерал

Уьмуьр амай кьван.

Билал Адилов, шаир, публицист: «Гъулангерек Ибрагьимовадин шииратдин суьгьуьрдик акатайла, зун мад сад­ра са гьакъикъатдин гъавурда­ акьуна­: зегьмет чIугуналди, кIе­­лу­налди, алахъуналди халис шиир кхьиз же­да лагьайтIа, таб я. Инсан­ шаир хьиз дуьньядал атана кIанда. Гьа ихьтин автор­дин къелемдикай хкатзавай цIарари, инсандин руьгьда гьахьна, ана чпин гелер тазва. Адан гьи эсер къачуртIани, абуру кIелзавайдан рикIиз рехъ жа­гъурзава. Вучиз лагьайтIа, ша­ирвал шаир дишегь­лидин ивида, руьгьда­ ава… Ам халкьдин тарихдал, фольклордал, медениятдал, этнографиядал рикI алай ва абурукай илгьам къачузвай, гуьзел ва маналу цIарар арадал гъизвай шаир я».

Инал заз, Билал Адилован тереф хвена, Англиядин шаир, драматург Бенджамин Джонсонан­ «Шии­рар кхьиз жезвай вуж хьайи­тIани шаир туш» гафарни рикIел хкиз кIанзава. Дугъриданни, чи па­тара шиирар кхьизвайбур гзаф ава, амма шаирвилин тIварцIиз лайихлубур тупIаралди гьисабиз­ жеда. Гъулангерек Ибра­гьи­­­мо­ва­ди эхиримжи йисара кIелза­вай­бурув агакьарнавай эсеррай аквазвайвал, ам шаирвилин дережадив агакьнава. Идан гьакъиндай гатфариз мадни гуьзел хьана акъваззавай чи ерийрикай, гьейранвалдай тIебиатдикай, бедендиз къуват, чим гузвай хайи хуьрерикай, уьмуьрда виридалай­ни масан кас тир дидедикай, дуьнья мадни ширинарзавай кIанивиликай, халкьдин тIвар виниз акъудзавай къагьриман рухвайрикай, такабур рушарикай, къенин девирдин аламатдин лишанрикай ва хсуси уьмуьрда гел тур вакъиайрикай, инсанрикай бажарагълувилелди теснифнавай шиирри, поэмайри, манийри, алхишри малумарзава.

Гъ. Ибрагьимовадин хейлин эсерра чи вилик вичин балайрин бахтаварвал патал гьар са азиятдиз таб гузвай халис лезги дидедин къамат пайда жезва. Диде! Ам веледар патал, шем хьана, кузва. Ада, Данкоди хьиз, балайриз виликди фидай рехъ къалурзава. Дидедин рикI балайрин уьмуьрдин рекьериз нурар чукIурзавай, абуруз датIана чим, къуват гузвай рагъни я. Ихьтин гьалар къалурзавай цIарарай гекъигунарни, мисаларни, эпитетарни, гуьзел ибараярни гьалтзава. Абуру руьгьдиз лезет гузва. Заз ван хьайи ихьтин ихтилат авайди я: «Эгер сада гуьзелдиз кхьизватIа, ада гьакI гуьзелдиз фикирни, гьиссни ийизва, вичин хияларни ачухарзава». И гафар, зун агъунва, чи муаллим-шаирдиз лап талукьбур я.

Гъулангерек шаир муаллимни, тербиячини тирди мад сеферда аялар фикирдаваз кхьенвай шиирри тестикьарзава. Пешекар литераторри къейдзавайвал, аялриз ва я аялрикай шиирар теснифун регьят кар туш. Шиир аялди кьабулун, адаз хушди хьун патал шаир адан хамуна, къугъунра гьахьна кIанзава. Ибрагьимовади ихьтин гьерекат тIебиидаказ, са артух зегьмет алачиз ийизва. Аялриз тIебиатдив, гьайванрив кIанивилелди эгечIуниз эверзава.

За яд гана псидиз,

Цана къапуниз.

Духтурдивни килигиз

Тада руфуниз.

За кьатIузвайвал, муаллимдиз, тербиячидиз, яратмишзавай гьар са теснифдардиз Аллагьдин патай пай аваз кIанда. Гьа и жигьетдайни Гъулангерек муаллим вине ава. Дагъустандин лайихлу муаллимди, РФ-дин Президентдин грантдин сагьибди, «Дагъус­тандин 2000-йисан лап хъсан муаллимди», «Зи лезги халкь» премиядин иесиди вичин пешедин ­везифайралди ва шииратдин алемдалди акьалтзавай несилдиз дуьз­гуьн тербия гузва.

Мадни гъетерал хквен. Йифиз чаз цава аламатдин шикил аквада. Са бязи гъетер, цIуьтхуьнна, бушлухра квахьда. Гзафбур яргъалди нур гуз амукьда. Заз чидайвал, шаирарни гьа яргъалди нур гузвай гъетериз ухшар я. Абурук кваз — Гъулангерек Ибрагьимовани.

Майрудин  Бабаханов