Хайи чилихъ, Шалбуз дагъдин акунрихъ, яни адан зурба къаматдихъ ва пак, михьи кукIушрихъ зун гьамиша цIигел я. Ашукь я зун Самур вацIун дередин безекар тир хуьрерал, ана яшамиш жезвай зегьметчи инсанрал, бубайрин еке тарих авай гуьзел ерийрал. Чпин пай кутаз, хуьрер алакьдайвал аваданламишзавай рухвайрални зун кьару я. За абурал дамахзава.
Инал заз Ахцегь райондин Калукрин хуьруьн са бязи къанажагълу инсанрикай суьгьбет ийиз кIанзава. ВацIун яргъивилихъди дагъдин кIане экIя хьанвай и хуьр вичин жемятдин еке ирс авай къанунралди, агьалияр арада дуствал, садвал аваз яшамиш жезва. Бубайрин хъсан адетар — чIехивилиз гьуьрмет авун, инсанпересвал — калуквийри къени давамарзава. И хуьр гьамиша берекат авайди я лугьуда къуншидал алай жемятрини. Эхь, ам абадвилихъ дегиш жезва. И кар патал къуьн кутаз, чалишмиш жез, гьар сада вичелай алакьдай кIвалахар кьилиз акъудзава. Месела, Гьабибуллаев Азада ва Салигьов Салигьа хуьре гуьзел чкадал цIийи мискIин чпин харжидалди эцигна, Аллагьдин кIвалин къапуяр ачухна. Салигьов Заурани, вичин пай кутуна, мискIиндин вилик булах гъана, дараматдин варарни паруяр безетмишна. Ариф Мамалиева, шегьре рекьелай башламишна, хуьруьн кьилихъ кьван эквер туна.
Калукрин тахминан 150-дав агакьна жегьилри са Камчаткада гьуьлерал кIвалахзава. Къаярикайни мекьерикай абуруз кичIе туш. Зегьметкеш хизанра чIехи хьайи рухвайри гьа четин чкайрани дирибашвал къалурзава. Шегьре рекьин къерехда Калукрин патав 35 жегьилдини чпелай алакьдайвал зегьмет чIугвазва. Абурухъ чпин кIвал-югъ, багъ-бустан ава.
Хайи хуьр мадни абад авун патал, вичин зурба къуьнер кутуна, са шумуд йис я, гара аваз, четин месэлаяр гъиле кьаз, кьилиз акъудиз, мад сада еке зегьметар чIугваз. Адан тIвар Абдуселим я. Ам къизилдин медалдин сагьиб, къагьриман диде Теллидин 10 аял авай чIехи хизанда тербияламиш хьана. Ам кIелер хуьз дагълариз, куьмекар гуз бахчайриз фидай, Самур вацIа чуьхуьнагардай. Шегьредал ам вичин бубадин тарсар, хуьруьн къадим адетрин хазина — ирс гваз экъечIна. Хуьруьвай яргъаз тахьана вичелай алакьдай баркаллу крарин гуьгъуьна гьатна.
ИкI, Абдуселим Семедовича хуьр целди таъминарна. И карда адаз алакьдай куьмек Асваров Назирани гана. Ада цин насос ва са трансформатор къачуна. Абдуселим стхади Ахцегьрин мискIиндин къавар, рак-дакIар цIийи хъийиз куьмек гайиди я. Калукринни Луткунрин мискIинриз пулсуз газ гъана. Калукрин цIийи мискIиндик вичин харжидалди рак-дакIар кутуна. Са шумуд кас ада вичин харжидалди гьаждал ракъурна. Дарда авай хизанриз гьамиша, хайи стхади хьиз, куьмекарзава, бязи кIвалериз суьрсет агакьарзава.
Хуьре ада са трансформаторни вичин патай эцигна. Самур вацIал ада, 500 агъзур манат пул харжна, 46 метр алай канатдин муьгъ туькIуьрна багъишна, бахчайриз инсанар са легьзеда агакьдайвал. Пара регьят хьанва гила хуьруьнбуруз. Абдуселимаз и кардай вирида дуьа ийизва.
Алай аямдин жегьил спортсменрихъни адан мергьяматлу гъил агакьзава. Искусстводин ва эдебиятдин векилризни ада гьамиша алакьдай куьмекар гузва. Калукар анихъ амукьрай, гьатта патарив гвай Луткунрин чIехи хуьруьзни яд гъана, инсанар шадарна. Хуьруьн виридалайни чIехи са магьледизни ада, герек чкайра турбаяр кутаз, рехъ цIийи хъувуна, вичин 200 агъзур манатдин такьатралди. Луткунвияр сурарал фидай варарин вилик бетондин гурарин кIарар туькIуьрна, хкаж жедайла, инсанриз регьят хьун патал. Калукрин кIаник вичин база алай чкадал буругъ яна, Луткунрин хуьруьз турбайра аваз ядни агакьарна. Белки, са миллион манатдив агакьна серфна ада и кIвалахдиз. И кардайни жумарт хциз луткунвийри сагърай лагьана. Ахцегь райондин пуд хуьр патални Абдуселима еке кIвалахар авуна. Чеперин хуьруьз стхаяр тир Шириноврин куьмекдалди, Луткуниз ва хайи Калукиз тIебии газ гъана, инсанрин кIвалера чимивал, къулайвал туна. А.Абдуселимовал неинки лезги халкьди, гьакI маса миллетрин векилрини дамахзава. Хуьруьнви Фаргьада ахъаяйвал, Калукрин хуьре мергьяматлувилин кIвалахар тамамарзавай Семед бубадин хциз вирида аферин лугьузва.
Йикъарикай са юкъуз Абдуселиман вилик хуьруьн советдин векил тир Жалилов Жахвера хуьруьз газ гъунин месэла эцигнай, яни адавай, багъри стхадивай хьиз, тIалабна. Жахвераз чизвай мирес Абдуселиман алакьунар, бажарагъ. Адахъ агъуна, вилик везифа эцигнай, — рикIел хкизва Ширинбег Магьарамова -“Юггазсервисдин” регьберди. Хуьруьн кимел жемят кIватIна, и кардикай ихтилатна, райондин сагьибрин патав фена. Ахцегь райондин кьил Осман Абдулкеримовани разивал гана. Ахпа абуру, Абдуселим вилик кваз, са шумуд хуьре жемятрихъ галаз гуьруьшар тешкилна, абурун разивал къачуна. Газ гъидай проектар гьазурунив эгечIна. Низ чида Абдуселима шумудни са сеферда цIар илитIна жуьреба-жуьре кабинетрилай, газдихъ галаз алакъалу идарайрилай. Газ гъунин важиблу кардик адан хва Семедан чIехи пайни ква — адан коллективди йифди-югъди дагъларин рекьерай газдин кIвалахриз герек тадаракар вахтунда агакьариз хьана.
Самур дереда авай маса хуьрерин жемятрини (гьатта Рутул райондинни) Абдуселим стхадивай чпин кIвалеризни газ агакьарун тIалабзава. Яр-дуст гзаф авай лезги стхадиз четин береда уьлкведин меркезда ва маса шегьерра яшамиш жезвай къуллугъчийрини куьмек тагана тазвач. Инсандин къадир авайвиляй, абурун рикIикай хабар кьадай, къастунал кIеви кас тирди чизвайвиляй.
Абдуселимахъ вичин къул-хизан, даях ва абур тир Калукрин хуьр — жемят, гьакI вичин рикI алай гуьзел тIебиат ава. Ам гзаф маса уьлквейрани хьана, гьаждални фена. Амма хайи Самур дере адаз уьмуьрда илгьам гузвай са жилав я. Илгьам тахьайла, арадал затIни къведач. Адак багъри калуквийри лувар кутазва. Гьажи Абдуселиман фикирар деринбур я, ам генани виликди физ гьазур жезва. ИкI, адаз хуьре 50 чка авай аялрин бахча эцигиз, хуьруьн кьилин куьчеда къир цаз кIанзава. Хуьруьгрин кьилихъай 6 километрдай яд гъидай фикирни ава. РикIе маса кIвалахарни ава жеди, гьелелиг чаз чин тийизвай. Анжах чида хьи, и касди лагьай гаф садрани гарув вугудач. Хуьруьн вилик-кьилик квай агъсакъал, мискIиндин имам Салегь бубади газ атай юкъуз адаз са шиирни бахшна, вичи гьатта хуралай кIелнай заз.
Бязибуруз чизвач хьи, газдин тур-баяр гъун патал Таганрог шегьердин заводдиз пул ягъайла, а кархана банкрот хьана, къени я пул, я турбаяр ахгакьнач. Сабур хвена, Абдуселима вичин са квартирани маса гана, багьа машинни, кредитни къачуна, хиве кьур кIвалах кьилиз акъудун патал четинвилериз дурум гана. Пул ада вичи къазанмишзавай затI я. Амма лайихлу тIвар къазанмишун?!.. И тIварни адаз авур хъсанвал чир жедай халкьди гузва.
Луткунрин гзаф агьалийри, гьакI калуквийрини газдин крарихъ къаришмиш хьайи ва сифте и месела вилик эцигай хуьруьн совет тир Жалилов Жахвераз, райондин сагьиб Осман Магьмудовичаз, газпромдин векилриз, Самур-Дербент газдин идарадин регьбер Хаметов Сергеяз чухсагъулдин чарар рекье тунва. Луткуна авай Вагъуф бубадин пIирен сагьибрини лугьузвайвал, аниз ва пуд хуьруьн мискIинриз, дарда авай са шумуд хизандиз газ гьавайда гъана, бязи кIвалериз газ аламаз кутуна. Газ атана, кIвалера чими хьанвай ксари зияратдал Абдуселиман тIварцIихъ дуьаяр ийизва, — лагьана Аллагьверди Сулейманова. Пери халадини Жигерханан дидеди лагьай гафар виридалайни таъсирдайбур тир. Газ гъайи хуьрерин жемятри мадни “Грин Вилл ООО”-дин ва “Юггазсервисдин” учредитель Абдуселимов Семедаз, “Юггаздин” директор Магьарамов Ширинбегаз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьузва. ХъуьтIуьн цикIиз хуьре шад гьалара вили ялавар куь-кIуьрай юкъуз межлисра меркездай атай мугьманри Ахцегь райондин регьбердивай А.Абдуселимоваз Халкьдин къагьриман лагьай тIвар гудай документар гьазурун теклифнай. Гьайиф хьи, я Абдуселимаз, я адан хва Семедаз, Магьарамов Ширинбегаз ва зегьметар чIугур маса ксаризни са чIиб чар — гьуьрметдин грамота кьванни ганач.
Абдуселим хьтин мерд рухваяр чахъ гзаф авач. Уьлкве чкIанвайла, са мус ятIани газ гъида лугьуз, гьазурай гьукуматдин проектар цуькI хьанвай девирда, хуруз уьтквемвилелди гъуд яна, халкь патал еке крар кьилиз акъудун зарафат кар туш. Абдуселим Семедовичан зегьметриз гьукуматдини еке къимет гана кIанзавайди я. Ада са шумуд хуьруьн жемятрин кIвалериз са куьруь вахтунда, гьакъисагъвилелди, жумартвилелди зегьмет чIугуна, гъайи чимивални къулайвал гьамиша амукьда. Сагърай ихьтин рухваяр.
Калука ара-бир жемят кIватI хьун адетдиз элкъвенва. ИкI, алатай гьяд юкъузни хуьруьнвийрин вилик Абдуселима хуьре ийиз хьанвай крар веревирдна, мад вучтин месэлаяр аватIа лагьана, абурни гьялиз вич гьазур тирди къейдна. Жемятди адаз аферин, баркалла лагьана.
Бикеханум Алибегова
