Сардар Абилан и мукьвара акъатнавай «Муьфте гелир» повестди чи рикIел алаш-булаш 1990-1999-йисар хкизва. Повесть башламиш жезва Шамилан мураддилай. Ада вичин вад аялдални литературадин игитрин тIварар эцигнавай. Тарас Бульбадин хва Остапан тIвар эцигнавай адан гъвечIи хва И. Ильфанни И. Петрован романра авай Остап Бендераз ухшар жезвай.
Шамил муаллимдин гада — амалдар, гьарамзада, инсанрин къилихрин зайиф терефар фад чир жедай кас я. Низ пул аватIа, вуж къуллугъдал алатIа, ам гьадаз килигдай. Пул авай студентриз къиметар туькIуьриз тадай, вичини кефчи уьмуьр тухудай. «Сифте севдедин камар» кьиле, Остап пивзаводдин къаравул тирла, ам вич элкъуьрна кьунвайбурни угърияр тирди адаз аквазва.
«Кефчи уьмуьр» кьиле Остапан крар мадни виликди фена ва адан кIвал шейэр гузвай туьквендиз ухшар хьанва. Ада кIелзавай институтдин военком Воронцова адаз армияда «заочно» къуллугъун туькIуьрна.
Кефчи уьмуьр тухузвай Остапан рикIел бубадин «чи тухумди садрани муьфте гелир къведай рехъ жагъурайди туш, я ам чахъ кьурдини туш. Ам, мус хьайитIани, вилерай хкведайди я…» гафар аламачир. Адакай межлисрин кьил жезва. Угъридикай кьил хьайила межлисрин, кефи къумбар жезва элкъуьрна кьунвайбурунни. Остапа гьар са кар вичин халу Осман рази жедайвал ийизвай.
1991-йисуз СССР чкIай вахтунда Остапаз генани кIвалах гзаф хьана. Са сеферда эхиримжи диплом къачурда пулунин чкадал Остапаз «Волга» машин гана. Гила Осман халудин кьилиз цIийи фикир атанвай. Ада заочно кIелдай институт ахъайна. Ада Остапакай алим авуна ва институтни гьадан гъиле твазва. Чпин жибиндиз икьван пулар къведайдакай абуру гьич фикирни авуначир.
Дегиш жезва михьиз дуьнья ва инсаният. Ужуз хьанва ягьни гьая, чIур хьанва гзафбурун ният. Пуд йисан вахтунда Османа Остапан хиве гзаф кIвалахар туна, кьилизни акъудиз туна. Экономикадин илимрин докторвилин диссертация хвейидалай кьулухъ институтдин ректорвилин везифаярни Остапан хиве гьатна. Эхиримжи вичел кьил чIугваз атай хтулдиз ада рикIе авай дердер ачухна: «И чилел яшамиш жезвайбур гьамиша чапхунда авайбур я, Остап. Алай вахтунда чи гьукумат зурба базардиз ухшар хьанва. Вири, сада-сад ишлемишиз, алцурриз, гвай пул къакъудиз алахъзавайбур я. Гьикьван девлет хьайитIани, инсандин я нефс, я вил ацIузвач. Абурук зунни, вунни акатзава. Чунни пIирер туш…».
РикIер нефсинин лукIвиликай азад авуртIа, кьилел мусибатар къведач. Нефс акъвазарайтIа, дуьньядин гьар са пипIе куьрпедин кьеб кудач ва чиляй ивидин цIарни фидач. Остапан уьмуьрда туькьуьл йикъар алукьна. Повесть рикIелни текъвер мусибатрикай ибарат хьанва. Рэкетирри Остапан чIехи 2 стхани яна кьена. Дерт эхиз тахьана, бубани кьена. Вичин хизандихъ галазни араяр къанвай.
Са пакамахъ кIвалахал атайла, ам институтдин вилик ГУБОП-дин къуллугъчийри кьуна. Абуру ректордин кабинетда, бухгалтерияда авай документар, дипломар, печатар, сейфда авай пуларни кваз хкана, чIехи столдал кIватIна. Сейфдай акъудай шейэрик халуди багъишай дипломат квай. Анай маса институтрин печатар алай, ацIур тавунвай дипломар акъатна. Дипломатдин кIан сихдиз къизилрай ацIанвай…
Гила Остапан рикIел бубадин гафар хтана жеди. Нефсини адан кьилел мусибатар гъана. Дустарни лап пис душманар хьана.
Сегьерхалум Османова
