Гьажибег Гьажибегов хьтин векилрин ирс хуьн, тIвар эбеди авун вири халкьдин везифа я

Гьажибегов Гьажибег Агьмедханович (1902-1941) чи халкьдин ярж алай инсанрикай сад я. Ам чна Урусатда маш­гьур арифдаррив — Кириллавни Мефодийдив — гекъигна кIан­­зава: абуру агъзур йис идалай вилик — славян халкьариз, Гь.Гьажибегова виш йисан вилик лезги ва табасаран халкьариз саваддин нур багъишна, алфавит туькIуьрна ва милли газет акъудна. Адан уьмуьрдин ва яратмишунрин ялавлу рехъ Д.Агьмедова (“Хкахь тийидай гъед” ктаб), Гь.Гашарова (“Гь.Гьажибегован ирс” ктаб) ва масабуру ахтармишна.

Алатай асирдин юкьван йисара заз Ахцегьа, Кьасумхуьрел, Махачкъалада ва маса чкайра Гь.Гьажибегов мукьувай чидай, адахъ галаз кIвалахай писателрихъ, алимрихъ, муаллимрихъ (Назир Агьмедов, Сейфудин Гьажиев, Къияс Межидов, Нияз Мирзоев, Салаудин Селимов, Эмиржан Эмирбегов ва мсб.) галаз суьгьбетарун кьисмет хьана.

Абурун рикIел хкунрай зи вилерикай гатун кьелечI партал, яргъи  пенцI галай шапка алай, кьамухъай бурма чIарар хкатнавай, къуьне кьезил гьебеяр авай, кIвачер кьецIил, юкьван буйдин, яхун, къумрал, чIулав вилера цIелхемар кузвай, цIувад-къад йисарин яшара авай жегьил карагзава… Ам, Москвадин яру профессурадин институтда кIелзавай студент, гьар гатуз ватандиз хквезвай… Гагь текдиз, гагь сад-кьве юлдашни галаз (Назир Агьмедов, Агъалар Гьажиев, Алибег Фетягьов ва мсб.) ам хайи Са­мур, Самсам, Къуба, Куьре, Кьурагь… магьалрин хуьрера къекъвезвай: тарихдин кьисаяр, халкьдин мецин эсерар кхьин хъийизвай. Ада кимерал Совет уьлкведа авай гьаларикай, цIийи къанунрикай, вири савадлу хьуникай, цIийи мектебар эцигуникай… суьгьбетардай.

Кьвед лагьай сеферда хтай дуь­шуьш­ра Гьажибег Гьажибегов Миграгъа, Хуьруьга, ЦIехуьлрик, Агъа СтIалдал, Кьа­сумхуьрел, КьепIирдал… жемятри гьуррадалди кьабулдай. Ам ихьтин гуьруьшра тIебии алакьунар авай мазанрихъ, шаиррихъ (СтIал Сулейман, Миграгъ Мердали, Хуьруьг Тагьир, Башир Сул­танов ва мсб.) галаз таниш хьана, абуруз хкаж жез, вилик физ куьмекар гана. 1927-йисуз ада Кьасумхуьрел лезги писателрин сад лагьай конференцияни тухвана.

Гь.Гьажибегов инсанвилин вини дережадин лишанар квай кас  хьана. Гьавиляй адаз СтIал Сулеймана вичин са чарче икI лугьузва: “Эвела ваз салам -дуьа, Зи рикIин ишигъ Гьажибег…”. Чеб чпивай яргъа хьунин гьайиф чIуг­вазва, сусакай ва аялдикай хабар кьазва. Ахпа уьмуьрдин юлдашдиз тагькимзава: “Минет хьуй, чан руш Зулейха, Вуна хъсан хуьх Гьажибег…”. Гь.Гьажи­бегов дустагъда гьатайла, СтIал Сулейман хуьряй Махачкъаладиз атана, вичин­ дустунин кIвалел фена, Зулейхадиз ви­чи хажалат чIугвазвайвилин гафар лагьана, адавай герек затIар къачуна, дус­тагъдиз фена, Гьажибегахъ галаз рикIяй-рикIиз суьгьбетар авуна. Гуьгъуьнлай дуст фитнедикай хкудун патал шаир чIе­хи идарайриз фена. Анжах… Еке тIвар авай, хурудал Ленинан орден алай СтIал Сулейманан гафуни и сеферда атIанач…

Заз ихьтин теклиф гуз кIанзава. Гь.Гьажибегован тIвар Ахцегьа са куьчедални майдандал эцигнава. Зи фикирдалди, республикадин дережада тIвар эбеди авун патал ада тешкилай “Лезги газет” Гьажибегован тIварунихъ ягъуниз лайихлу я. Чи вилик гьазур чешне ква: Да­гъустандин ТВ-диз Гьарун Къурбанован тIвар ганва.

Мад кьве теклиф.

1) ЦIийи йисалай “Лезги газетдин” са чин урус чIалал акъудайтIа, хъсан я. Къуй чи месэлайрикай чи чIал течир гьукумдарризни хабар хьурай.

2) Газетда “Мад сеферда ахкъудзава” рубрика арадал гъана, кIелза­вай­буруз хуш хьайи, халкьдиз хийир авай эсерар, месела, Мерд Алидин “Гуь­гьуьл­луйрин марш” хьтин шиирар, ма­къа­лаяр, мад сеферда ахкъудиз хьайи­тIа, хъсан жеда.

Гьаким  Къурбан, Дагъустандин халкьдин писатель

_____________________________________________________________________________________________

Редакциядин  патай

“Лезги газетдин” редакцияди кIелзавайбурун патай къвезвай теклифриз, меслятриз кьетIен фикир гузва. Гьуьрметлу алим, машгьур писатель Гьаким­ Къурбан милли газетдихъ галаз фадлай алакъаяр хуьзвай ксарикай сад я.  Гьаким­ Къурбана ганвай теклифрин арада кьабулиз  жедайбурни ава. Ихтилат “Мад сеферда ахкъудзава” рубрика арадал гъуникай я. Газет­диз мана-метлебдал гьалтайла важиблу, менфятлу макъалаяр, шиирар тIимил акъатзавач. Абурун метлеблувал фикирда кьуна, са кьадар вахтар арадай фейила, виридалайни сечмебуруз газетдин чинрал чка хгуникай са зарарни авач. Аллагьди гайитIа, цIийи йисалай чна ихьтин рубрика кардик кутада.

Гьаким Къурбана ганвай муькуь кьве теклифдин патахъай редакциядин коллегиядин фикир ихьтинди я.

“Лезги газет” Гьажибег Гьажибегован тIварунихъ ягъун. Дугъ­­ри­данни, тарихдин вилик Гь.Гьажибегован лайихлувилер лап екебур я. Ахьтин векилрин ирс хуьн, тIвар эбеди авун вири халкьдин умуми везифа я. Амма милли газет адан тIварунихъ ягъун чаз дуьз кар яз аквазвач. Телевидение, радио тайин ксарин тIварарихъ янавай дуьшуьшар, гьакъикъатдани, малум я, амма печатдин орган (газет ва я журнал) кьилдин касдин тIварунихъ ягъай са дуьшуьшдикайни редакциядиз хабар авач.

“Лезги газетдин” са чин урусдал акъудун. Редакциядин коллегиядин ва чна хабарар кьур газет кIелзавай са жерге ватанэгьлийрин фи­кирдалди, им кьабулиз жедай теклиф туш. Хайи чIалар авай гьал са акьван хъсанзавачир ма­къам­да хайи чIалал акъатзавай газетда са чин урусдал акъудун кутугнавач. Урус чIалал акъатзавай газетарни журналар садни кьвед авач. Чи чIал течир гьукумдарриз ва маса халкьарин векилриз лезги халкьдин месэлайрикай хабар хьун патал урусдалди кхьенвай макъалаяр гьанриз, интернетдин майданриз акъудиз жеда.

Алай вахтунда республикада милли чIаларал акъатзавай бязи газетра (мисал яз, аваррин “Гьакъикъат”, къумукьрин “Ёлдаш”, “Табасарандин нурар”) са чин урус чIалал гузва. И кардин кьилин себебни, чахъ авай малуматралди, и газетрин редакцийриз чкайрилай хайи чIалал кхьизвайбурун кьадар тIимил хьун я. Белки, маса себебарни ава жеди.  Амма “Лезги газетдихъ” галаз жуьреба-жуьре хуьрерай алакъаяр хуьзвай, макъалаяр рекье твазвай ксарин кьадар, шукур Аллагьдиз, гзаф я. Къуй абур мадни пара хьурай!