“Лезги газетди” “Электронный гьукумат” проектдин “Госкъуллугъар” (www.gosuslugi. ­ru) порталдин куьмекдалди лазим тир и ва я маса къуллугъар регьятдаказ ва вахт кьенят авуналди гьикI къачуз жедатIа танишарзавай, мадни и порталда гьикI регистрация ийи­датIа чирзавай са шумуд макъала чапнава. Дагъустанвийрикай 70 процентдилай артух ксари чеб винидихъ къалурнавай порталда регистрация авунва ва абуру гьар гьи жуьредин хьайитIани справкаяр, гьакI лазим са жерге маса документарни къачун, дугъри­данни, авайдалай регьят хьанвайдахъ инанмишвалзава. Къенин юкъуз “Госкъуллугъар” порталда регистрация авунал гьалтайла, Россиядин амай субъектрин арада Дагъустан Республикади 8-чка кьазвайдакай чна хабар ганай. Им пис нетижа туш, амма амукьзавай 30 процент чи ватандашри чпин уьмуьрда регьятвилер тваз тади къачузвач. Гьавайда вахт пуч авунихъ метлеб авач, вучиз лагьайтIа жуьреба-жуьре справкаяр, важиблу документар, гьа гьисабдай яз РФ-дин гражданинвилин ва къецепатан уьлквейриз фин патал паспортар, водителвилин удостоверенияр къачун, автотехника авай гьал ахтармишун, яшамиш жезвай чкада пропискада тун (гьакIни яшамиш жезвай чкадай пропискадай акъудун), духтурдин кьилив фин патал нубатда акъвазун хьтин ва маса къуллугъар къачудай къайдаяр государстводи фадлай кьезиларнава. Чна ганвай макъалайрин макьсад тамам 8 йис идалай вилик Россиядин мулкунал кардик кутур “Электронный гьукумат” проектдин сергьятра аваз “Госкъуллугъар” порталди-государстводин вири идарайриз рехъ ачухзавай кьилин “алатди” -чи уьлкведин, гьа гьисабдай яз чи республикадин гьар са агьалидиз къулайвал таъминарзавайдакай хабардар авун я.

Нубатдин макъалада чна Россиядин МВД-дин УВМ-дин хиляй, кьилди къачуртIа, Дагъустанда авай санай-масаниз куьч хьунин (миграциядин) месэлайрал машгъул  Управлениди (УВМ) “Госкъуллугъар” порталдин куьмекдалди кьилиз акъудзавай къуллугърикай суьгьбетда. Малум тирвал, винидихъ тIвар кьунвай управление алай йисан ноябрдин вацра (акьван чIавалди адан отделар  Махачкъалада, Ирчи Казакан куьче ва Портовской шоссе адресра кардик квай) меркезда Чернышевскийдин (Абубакарован)  куьчеда авай 115-нумрадин дараматдиз куьч хьана. ЦIийи дараматда агьалийрив къуллугъар къулайдаказ агакьарунин мураддалди вири шартIар яратмишнава. Къенин юкъуз­ “Госкъуллугъар” порталдин куьмекдалди ина ва иник акатзавай подразделенийра кьилиз акъудзавай къуллугърик акатзава: яшамиш жезвай чкада регистрация авун, яшамиш жезвай чкадай регистрациядин учётдай акъудун, къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт къачун.

Виридалайни гзаф ийизвай къуллугъ

РФ-дин МВД-дин РД-да авай УВМ-дин ОРГ-дин начальник, полициядин полковник Играм Мегьамедован гафарай малум хьайивал, къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт гун ина виридалайни гзаф ийизвай къуллугъ я.

— Къвердавай гзаф инсанар Интернетдин куьмекдалди лазим къуллугъар къачун регьят тирдан гъавурда гьатзава. Са сеферда порталда регистрация авуналди, инсан гьи­кьван азабрикай азад жезва. ИкI, Интернетдай “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди са сеферда чпин дерди кьилиз акъудай агьалийри мад ва мад адал ихтибарун дуьшуьшдин кар туш, — къейдна вичин суьгьбетда И.Мегьамедова.

Ада чун мадни гъавурда турвал, винидихъ тIвар кьунвай управленидилай гъейри, чи республикада къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт Россиядин ОМВД-дин Хасавюрт ва Дербент шегьерра, гьакIни Леваша районда авай  ОВМ-ра, гьа гьисабдай яз электронный жуьреда, яни “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуна, документар вугай ксаривайни къачуз жеда. ИкI, къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт яшамиш жезвай (30 йикъан вахтунда), фенвай ва я арза вуганвай чкайра (4 вацран вахтуналди) къачуз жеда.

Къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт къачун — икьван чIавалди гзаф вахт къа­къудзавай, инсанар инжиклу ийизвай къуллугъ-алай вахтунда са четинвални авачиз кьилиз акъудиз жезва. Виликрай и жуьредин паспорт къачун патал къалурнавай, гьатта са гъвечIи справка, шикилар ягъун патал­ни учирра гьи­кьван кьил тIар жезвайтIа, гзафбуруз чида. Идалайни башкъа, паспорт къачун патал кIватIнавай вири документар АВИР-диз вахкун патал экуьнин сятдин 4-даз нубат кьаз фейи, са гъилди кIвалах туькIуьн тавурла, мад сеферда финиз мажбур хьайи вахтарни чи рикIел хъсандиз алама. Гила кIва­ле ацукь­на, йикъан ва я йифен рикIиз хуш тир вахтунда и кар кьилиз акъудиз жезва. Регьятвилелай гъейри, “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди, къецепатан уьлквейриз фин патал паспорт къачун ужузни я. Эгер адетдин къайдада паспорт къачузвай ксариз и паспортдин госпошлина 3500 манат ятIа, Интернетдай документар ацIуруналди ам къачузвай ксари паспорт къачун патал гузвай пулунин кьадар 2450 манат я, яни 30 % кьезилвал ава. Гьавиляй “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачун неинки регьят, гьакI хийирлуни я.

Къецепатан уьлквейриз фин патал  паспорт гьикI къачуда?

Малум тирвал, алай вахтунда къецепатан уьлвейриз фин патал куьгьне ва я цIийи (биометрический) жуьредин паспортар къачудай мумкинвал ава. Тафават авачиз, кьве жуьредин паспортни, электронный къайдада арзаяр ацIурна, къачуз жеда. И кар патал “Госкъуллугъар” порталда агьалидин “Хсуси кабинет” ачухна, эгер икьван чIа­валди адакай менфят къачунвачтIа, регистрация (ам гьикI ийидатIа, чна виликан нумрайра хабар ганва) авуна кIанда. Ахпа “Хсуси каби­нетда” кIвалахун патал лазим код гуьз­ле­миш­да. Ам хтайдалай кьулухъ ана ­жуь­реба-жуьре сервисар, гьа гьисабдай яз ФМС-диз анкета ракъурун акъатда. Ам, ацIурай­да­лай (гьикI ацIурдатIа, кьил акъудун са артух четин туш) кьулухъ, виликамаз гьазурнавай ши­ки­ларни галаз, къалурнавай электронный адресдиз рекье твада. Ахпа арза ахтармишунин нетижаяр вилив хуьх. “Госкъуллу­гъар” порталда куь “Хсуси кабинетдиз” ам МВД-дин ГУВМ-дин подразделениди кьабулунин жигьетдай хабар хкведа. Ам куьне ви­ли­ка­маз хкянавай жуьреда агакьда: я телефондин мобильный приложенидиз, я электронный почтадиз. Гила куьне госпошлина гун герек къведа. Куь арзадиз килигайдалай кьулухъ “Госкъуллугъар” порталда “Хсуси каби­нет­диз” порталда пул гуз хьунин мумкинвал авай­дакай уведомление ва пул гунин гьа­къиндай квитанциядин бланк хкведа. Куьне­ госпошлина онлайн жуьреда (и вахтунда адан къимет, чна винидихъ кхьенвайвал, 30% ужуз я) ва я гьар гьи банкда хьайи­тIани (кье­зилвал авачиз) гуз жеда. Идалай кьулухъ “Хсуси кабинетда” МВД-дин ГУВМ-дин подразделенидиз атунин теклиф вилив хуьда.

Эхирдай куьн электронный къайдада ву­ганвай арзада къалурнавай документрин оригиналарни гваз МВД-дин ГУВМ-дин подразделенидиз фида. Ана поли­циядин къуллугъчиди абур ва электронный къайдада вуганвай документар сад-садав ге­къигна, дуьз ятIа ахтармишда, мадни куь шикил яда, къецепатан уьл­квейриз фин патал паспорт мус гьазур же­датIа лугьуда. Къецепатан уьл­квейриз фин патал паспорт гьазур хьайи вахтунда квез хабар гу­д­а­.Вахчу ам, гила квевай Россиядилай къеце патаз физ жеда.

Рагнеда Рамалданова