Рецензия
Мукьвара Махачкъалада ООО «Мавел» издательствода Сардар Абилан «Муьфте гелир» повесть акъатнава. Авторди ина къалурнавай, къарагъарзавай месэлаяр, кьиле физвай вакъиаяр тек са хизандиз, са хуьруьз, шегьердиз, республикадиз хасбур туш, абур вири Россиядин, СССР чкIана, чара хьанвай республикайрин (гьукуматрин) терефризни хасбур тирди, вахтуниз талукь рекъемралди, къени, чIуру игитрин гьерекатралди, амалралди, хесетралди, вири халкьарин дуьзгуьн чIаларалди субутна, повестдиз санлай соцреализмдин (гьакъикъатдин) ем гузва.
Сифте кьил «Остап» авторди повестдиз гьахьун хьиз ганва. Ина хуьруьн муаллим Шамила вад аялдиз — литературадай къачунвай Тимур, Роберт, Остап, Алиса, Джульетта тIварар ганва. Адан мурад вуч тиртIа, абурун тIварарай чир жезва.
Амма уьлкведа гьатай тарихдин татугайвилери, иллаки халу Османа рехъ къалурай муьфте гелирдин есирда гьатай Остапан гьарамзадавилери Шамилан мурадриз кьецI ягъайди, адан кIвал чIурайди кьетIендиз, литературадиз хас тир такьатралди якъинзава — им гьакъикъатда автордин устадвилин лишан я.
Шамилаз Остапан амалар, хесетар гьеле ам школада амаз хуш туширди авторди икI ачухарзава: «…Вун Остап Бендераз ухшар жезва. Вуна вегьин тавуртIа, масадавай зи вилериз бармак вегьез жедач».
КIел тавуна, чирвал авачирбуруз пулдихъ дипломар гузвай Османанни адан езне Шамилан арада муьфте гелирдин патахъай къизгъин гьуьжетар кьиле фини, Шамил гьарамдин гелирдал рази тахьуни, Шамила Османаз ракIар къалуруни Шамилан гьахълувал, намуслувал, Османан намуссузвал, гьарамзадавал ашкара ийизва — ибур вири мукьуфдивди, мисалралди, гекъигунралди гужлу авунва.
Харьковда институтдик акат тавур Остап таб-гьилледалди тамарин институтдик акатун, пивзаводда савда ачух хьун, танишар жагъурун, кефчи уьмуьр, межлисар къурмишун, «заочно» армияда хьун, халуди адаз вичин чIулав дипломат багъишун, «яргъи пулар» рикIел хкун, вузрин ректорар, муаллимар Остапан муьфте пулунин хъендик акатун — ибур вири тартибдин халис чIалан кIалубда аваз къалурун автордин устадвал тирдал са шакни алач.
Узбекистанда, Къазахстанда хьайи сиягьатри Остапан муьфте гелирдин рекьер мадни гегьенш, адан иштагь артух жезвайди эсердай гуьзгуьдай хьиз къалурун автордин тIебии агалкьун я.
Ичкидин заводдин директор Хасанахъ галаз таниш ва адан рушал эвленмиш хьуни Остапан гьарам гелирдин сив ахъа жезвайди къейд авуна, повестдин кьилин тема вилик финин дережа къалурзава.
СССР чкIана, уьлкведа къалабулух гьатуни рэкетирарни къачагъар, милицаяр — сад, гьукуматар къанундин жигьетдай зайиф хьуни ватан тарашчивилиз, ягъунриз, дугъри ксарни ажалсуз кьиникьриз, низамсузвилериз элкъуьрна. Шамилан рэкетриз акси яз экъечIай гадаяр Тимурни Роберт яна кьена, дерт эхиз тахьай бубани рагьметдиз фена.
Гьарамдин пулуни Остапакай алим, ректорни, гьуьрметлу дустни, сиягьатчини, вичин кIвализ куьмекчини авунвайди авторди адан бубадин веси вичин рикIе авайди къейдна, къалурун повестдин са амал я.
В.В. Путинал Россиядин президентвал гьалтай девир лап четинди тирди къейд авуналди, къанунсузвилерни, рэкетрин, бандитрин гьерекатарни кьери хьанвайди къалуруналди, авторди кIелзавайдак гележегдихъ агъунин, ватанпересвилин, халис ватандашвилин руьгь кутазва. Им повесть идеядал ала лагьай чIал я.
Бубадин веси чIурна, муьфте гелирдин есирда аваз, дустагъда гьатай Остапан югъ Сардар Абила гзаф итижлу, халис тамашадин сегьнедиз гъуни адан устадвал якъинзава. Зи гафар кьурубур тахьурай, месела, ктабдин сифте жилд: пайдах хьтинди, тIварар, иллаки чIулав дипломат, инай акъатай къаришмадик квай безекар — винел пата — дипломар, праваяр, лицензияр, чинебан кIаник пата — къизилдин зунжурар, дишегьлийринни итимрин закIалар, папарин япагьанар, гарданлухар — ибур вири ГУБОП-дин векилри столдал эцигайла, Остапаз пис хьана, адан рикIел, геж хьайила, бубадин гафар хтана: «Чи тухумди садрани муьфте гелир къведай рехъ жагъурайди туш. Я ам чахъ галаз кьурдини туш. Мус хтайтIани, ам вилерай хкведайди я…».
Зиядхан Къараханов
