Лезги чIал чIехи тарих авай девлетлубурукай сад я. Масабура хьиз, анани къецепатан чIаларай (араб, фарс, туьрк) атанвай гафар тIимил авач. Идалайни гъейри, литературный чIала гьат тавунвай нугъатрин гафарни ава.
Гьайиф хьи, гафарганра гьатнаватIани, кхьинра, рахунра тIимил менфят къачузвайвиляй михьиз квахьдай чкадал алай гафарни ава. Гъилевай нумрадилай гатIунна, чна “Яру ктабда” гьатнавай, нугъатра авай гафарикай куьруь баянар гуда. Асул гьисабдай абур А.Гьажиеван “Лезгийрин фольклор”, У.Мейлановадин “Очерки лезгинской диалектологии”, М.Бабаханован “Лезгинско-русский словарь”, Ф.Насрединован “V-XI классра лезги чIалан ва литературадин тарсара ишлемишдай гафарган”, В.Муьшкуьрвидин “Бубайрин ватан Хьилар”, Г.Мамедярован “История села Фий”, Ю.Халилован “Лезги чIаланни азербайжан чIалан гафалаг”, А.Мирзебегован “Село Нижний Легер”, С.Керимовадин “Зи зари халкь” ктабрай, нугъатрай ва маса чешмейрай къачунва. Рубрика тухузвайди “Лезги газетдин” мухбир, шаир, публицист Мурад Саид я.
АЛУС (-ди, -да, -ар) — къалин векь (янавай векьин чкадал эхкъечIнавай) (и гаф, мисал яз, ТIагьиржалрин нугъатда ава);
БАЦI — волк (и гаф “Шарвили” эпосда, Кьуьчхуьр Саидан, Миграгъ Къемеран эсерра ва маса чешмейра гьалтзава);
БИРБИЦI — чарчин кIус, справка, документ (и гаф Ю. Халилован ва М. Бабаханован гафарганра гьатнава);
ГЬАЙРАТ — эрмени (и гаф М. Бабаханован гафарганда ава);
ГЬАЛАТ — момент (и гаф КIелетрин, Миграгърин, Хьиларин ва са жерге маса хуьрерин нугъатра ава);
ГЪЕВЕЛАГ — чуьлдин кьиф (и гаф, мисал яз, ТIагьиржалрин нугъатда ава);
ГЪЕДРАЗ — вечером (и гаф ашукь Ширинан манийра, Г.Мамедярован ктабда гьалтзава);
ГЪУРМИЧI — крыжовник (и гаф Кьуьчхуьр Саидан эсерра ава);
ГЪУЬЙУЬФ — игьсан; гъуьйуьф гун — игьсан гун; (и гаф Къурушрин, ТIагьиржалрин ва са жерге маса хуьрерин нугъатра ава);
ЗУЛУН ХВА — пасынок (и гаф Хьиларин нугъатда ава);
КИДАВ — (-ди, -да, -ар) бурсит (гьайванрин азар), (и гаф М.Бабаханован, Ю. Халилован гафарганра гьатнава);
КЕРКИЛ — 1. элкъвей, шар хьтин; керкил къван; 2. аскIан буйдин, яцIу, куьк (инсандикай рахадайла) (и гаф Агъа Лакарин, ТIагьиржалрин ва са жерге маса хуьрерин нугъатра ава).
(КьатI ама)
Гьазурайди – Мурад Саид
