Ватандин ЧIехи дяведин йисара душман кукIварун патал Ахцегь райондин агьалияр, гьакI цIудралди тамам хизанрин векиларни фронтдиз рекье гьатзавай. Ихьтинбурукай яз Набиеврин, Таироврин, Пашаеврин (Ахцегь), Исмаиловрин (КьакIар) ва хейлин масабурун хизанар къалуриз жеда. Къенин чи суьгьбет фронтовикар тир Пашаеврин хизандикай я.

Пашаеври дяведин сифте йикъарилай Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал женгера иштиракна. ЧIехи стха Пашаев Сейфедин Палчаевича Ленинградда политехнический институт яру дипломдалди акьалтIарна. Ада Бакуда кIвалахиз эгечIна. Дяведин сифте йикъара адаз Яру Армиядин жергейриз эверна. Ленинград душмандин гьалкъада гьатай чIавуз ам уьлкведин азадвал патал женгера телеф хьана.

Юкьван стха Сулейман, Бакудин медицинадин институт куьтягьайдалай кьулухъ, 1941-йисуз фронтдиз рекье гьатна. Ина адакай военный хирург хьана. 1943-йисуз Керчдин патав кьиле фейи  женгера амни игитвилелди телеф хьана.­

ГъвечIи стха Буньямаз, 1938-йисуз Бакудин госуниверситетдин физико-математический факультет куьтягьайдалай кьулухъ, армиядин жергейриз эверна. Дяведин вири цIаярай экъечIайдалай кьулухъ 1946-йисуз ам Бакудиз хтана ва Азербайжандин госуниверситетда тарсар гуз башламишна. Са тIимил вахтунилай Буньям Палчаевичаз ДГУ-дин физический факультетдин кьиле акъвазун теклифна. Гуьгъуьнай ада ина диссертация хвена. Физико-математический илимрин кандидат, доцент яз ада кафедрадин заведующийвиле кIвалахна.

Набисат Пашаевадикай рахайтIа, ада 1938-йисуз яру дипломдалди кооперативный техникум куьтягьна ва туьквендин заведующийвиле кIвалахна. 1942-йисан апрелдиз, дидедихъ галаз гъвечIи вах туна, ам гуьгьуьллудаказ армиядиз рекье гьатна. Набисат Каспий гьуьле авай Наргин островдал акъатна. Ина ада пулеметчикрин курсара кIелна ва женгинин гьазурвилин отличник тирвиляй, ам жегьил  аскерриз чирвилер гун патал остров­дал туна. Пулеметчик-инструктор яз Пашаевади 100-далай артух жегьил аскерар гьазурна ва абур фронтдиз рекье туна. Ам кIвализ 1945-йисан июндиз хтана. Сифте Набисата туьквендин заведующийвиле, ахпа сберегательный кассада кIвалахна. Гуьгъуьнай адакай Государственный банкда старший кассир хьана.

ГъвечIи вах Таибата Бакудин медицинадин училище куьтягьна. Дяве башламиш хьайила, адаз армиядин жергейриз эверна. Амма чIехи вах Набисата адаз диде текдаказ тадай ихтияр ганач ва дяведиз вич фена. Гьар гьикI ятIа­ни, Таибат фронтдиз рекье гьатна. Ина медсестрадин везифаяр тамамарзавай Таибата хирер алай аскерар къати женгер физвай майданрай ахкъуд­завай. Тупарин снарядрикай хкатнавай кIусари адал вичелни хирер авунвай. Дяведин цIаярай акъатай адан женгинин рехъ Берлинда куьтягь хьана. 1946-йисуз ам госпи­талдай кIвализ хтана. Ислягьвилин уьмуьр башламиш хъхьайла ада вичин пе­шедай кIвалахза­вай. Амма хирерин чIу­ру нетижайри адавай сагъламвал къа­къудна. Идани Таибатаз яргъал йисарин уьмуьр кечирмишдай мумкинвал ганач.

Аквазвайвал, Пашаевар ватанпересвилин хизандин чешне я. Ватандиз игьтияж авайла, и хизандини уьлкведив чпин буржи эхирдал кьван вахкана. Гьа ихьтин инсанар себеб яз чи уьлкведиз фашистрин Германиядал ЧIехи Гъалибвал къазанмишдай мумкинвал хьана. Абуру вири дарвилериз, азиятриз жуьрэтлудаказ дурум гана. Миллионралди инсанрин уьмуьрар къурбанд авур чи халкьдин хьтин игитвилин чешне инсаниятдин тарихдиз мад чидач…

Нариман Мамедов