Мегьарамдхуьруьн райондин регьбер дегишарна кьве варз хьанва. Райондин админист­рациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамариз хьайи Нариман Эфендиев алатай гьафтеда, депутатрин райсобранидал сесер гуналди, и къуллугъдал тестикьарна.­ Инсанри и дегишвал фадлай гуьзлемиш­завай ва­къиа тир. Абурун наразивилер къвердавай гзаф, къе тахьайтIа, пака хъсан хьуник умудлувал тIимил жезвай. Чкадин гьукумдиз, чиновникриз халкьдин патай ихтибарвиликай, субутар тежедай «вуна заз — за ваз» къайдайрикай лугьуз хьайи гафар куьчедин ихтилатар тушир эхир.

Гьакъикъатдани, вакъиа лишанлуди я. Алатай 25 йисан девирда кьвед лагьай сеферда райондин кьил дегиш хьанва.

Эхиримжи 15 йисуз райондиз Фарид­ Загьидинович Агьмедова регьбервал гана. Адахъ агалкьунар хьанач лугьуз жедач. Школаярни, аялрин бахчаярни, яша­йишдин маса объектарни эцигна, рекьерни туькIуьрна, цIийи багъларни кутуна, экономикадин, социальный хилера къазанмишунар хьана. Вири и агалкьунрай ­Фарид Агьмедов чухса­гъул лугьуниз лайихлу я. Амма маса, чарасуз хьун герек тир — жез-жез, «гъил агакь» тавур, тахьай крарни кими туш. Зиди­ Ф. Агьмедован кIва­лахдиз къиметар гун туш, им пешекар экспертрин кар я. Зи фикирда авайди дегишвилер хьуникди агьалийрин арадиз атанвай бязи гуьгьуьлрикай, умудрикай, гуьзлемишунрикай куьрелди лугьун я.

Къейд авун герек я хьи, райондин кьил дегиш хьун хуш тахьайбурни ава. Им аламат жедай кар туш. Белки, абуруз­ чпин итижриз кьецI хьуникай къурху ава жеди. «Регьберар къведа. Чпин ва мукьва-кьилийрин крар туькIуьрда. Ахпа, жибинар ацIурна, тух хьайила, хъфида», — лугьузвайбурни гзаф ава. АкьалтIай скептикарни ава. Абур, чпин адет тирвал, гьар гьихьтин хьайитIани кардиз шаклувелелди тамашда, садан гафунихъни чIалахъ жедач. Иллаки чиновникриз абуру ихтибардач. Виринра авай скептикар гьатта хъсан хьайи кардизни чапрасдаказ тамашда. Къилих гьахьтинди я.

Амма, зав агакьзавай хабаррай аквазвайвал, асул гьисабдай райондин  чIехи пай агьалийри, цIийи регьбер Нариман Эфендиеван сифте камариз, кьве вацра авунвай гьерекат­риз къимет гуналди, хъсанвилихъ дегишвилер жедайдак умуд кутунва. Гьатта — скептикрини. Им жегьил регьбер Н. Эфендиеваз агьалийри­ ихтибарзава лагьай чIал я. Им лезги халкьдин рикIин ачухвилин, михьивилин, къилихдин гуьзелвилин лишан я.  Лезгияр вири девирра сабурлувал ва игьтият хуьз, умудлувал квадар тавуна, яшамиш хьана. Лезгийри уьмуьрда гьахълувилин къайда эвелимжи чкадал эцигда. Абуруз дуствал кIанда. Чарадаз писвал тийиз алахъда. гьахълувал къазанмишун патал меслятдалди фена кIанзавай рехъ абур законлу къайдайралди кьиляй-кьилиз фида. Гьахъсузвал рикIелай алуддач. Къастунал кIевивалда. Лезгияр «халкьдин къажгъан муркIадални ргадайдахъ» инанмиш я. Сад-садан гъавурда акьаз хьайитIа. Сада масадаз ихтибар ийиз хьайитIа. «Вирт гъидай чIижрен» къадир хьайитIа чаз. Чи халкьдин къилих гьа ихьтинди хьиз аквазва заз. Самурдин там хуьн патал са шумуд йисуз, Рамазан Абдулатипован чкадал Владимир Васильев рекье твадалди, чIуру къарар кьабулзавай републикадин регьберрихъ галаз халкьди чIугур бягьс рикIел хкин.

Мад са кар къейд ийин. Ихтибар — им вилериз таквадай, рекъемралди уьлчмиш тежедай къуват я. Анжах и къуват халкьдин патай вахтуналди, тек са сеферда вугузвай чIехи кредит я. Ам вара-зара авуна виже къведач. Ам вахкун герек я. Умудар кьилиз акъудуналди, гьакъикъи краралди.

Инсанрин сиверай ван къвезвайвал, Нари­ман­ Эфендиева чинов­никри­вай жавабдарвал кIе­­­ве­лай истемишзава­. Ада лу­гьузва хьи, «за кIва­­­­лах­зава — куьне­ни кIва­­­лахда», «кIва­лахиз та­­­­­кIанбурувай арзаяр кхьиз­ жеда».

Агьалийри а кар кьа­­­тIанва хьи, чкадин­ гьукумдин гьар са векил­ди­­вай низамлу­ хьун, къайда-къанун­ хуьн ис­те­­мишза­вай­ Н. Эфен­дие­­ва рес­­публика­дин регьбер­ Сергей Меликован кIва­лах­дин къай­дайрикай­ менфят къачузва: «халкь­ди­ чинов­никриз (къуллугъчийриз) — ваъ, чиновник­ри­ халкьдиз къуллугъна­ кIан­завайди я». Яни чиновникар, гьихьтин чIехи пост чпи кьунваз хьайи­­тIани, ханар, беглер, чпел тапшурмишнавай бюд­жетдин девлетрин иесияр туш. Абур анжах инсанрин дердияр гьялуниз, игьтияжар таъминаруниз куьмек гун патал хиве тайин везифаяр авай, гьакъидихъ кIвалахдал кьабулнавай, чаз виридаз авай ихтиярар авай гражданар я. Ак­вазвайвал, Нариман Эфендиеван чалишмишвилер гьа и кар эвелни-эвел чи гьуьр­метлу чиновникри ва амай вирибуру аннамишунихъ рекье тунва.

— Райондин регьберди, вич чкайрал физ, гьакъикъатда авай гьалар ахтармишзава, — лугьузва районда тIвар-ван авай, вири крарикай хабардар журналист Рамзес Мурадалиева. — КIвалахда акур кимивилер туькIуьр хъийидай тапшуругъар­ ва вахт гузва. Ахпа ахтармишзава, серенжемар кьабулзава. КIвалахрилай алуднавайбурни ава.

Хъсанвилихъ дегишвилер жезвайди­ аквазва. Райцентр зирзибилдикай михьи хьанва, — давамарзава Р. Мурадалиева. — Зирзибил кIватIдай чIур хьанвай техника ремонтна, кардик кухтунва. Районда цIийи трансформаторар эцигунин, электролинияр ремонт авунин кIвалахар худда кьиле физва. И кар давамарун патал цIийи тадаракар заказ хганва. Райцентр хъвадай целди таъминарун хъсанарунин мураддалди дерин къуй эгъуьнунин месэла гъиле кьунва ва икI мад.

Амма районда гьялна кIанзавай месэлаяр­ гзаф ава. Са жерге хуьрера чкIидай гьалдиз­ атанвай школаяр (месела, Тагьирхуьруьн-Къаз­­майрин юкьван школадин кьилин корпус Моск­вадай атай комиссияди, тIапIар яна, агалнава­. Саки 30 йис инлай вилик чи ватанперес министр­ Низами Къазиева,  «тади  куьмек» яз, щит­­рикай эцигай дарамат ктIана куьтягь жезва. ЧкIизвай клубрин дараматар, аялриз, жегьилриз спортдал машгъул жедай тадаракламишнавай са гъве­чIи майдан хьайитIани тахьун ва масабур.

Амма вири бедбахтвилерин бинеда ришветбазвал авайди чизвай агьалийрин виридалайни чIехи гуьзлемишун коррупциядихъ галаз женг халисандаказ чIугун я.  Райондихъ ва адан регьбердихъ агалкьунар хьана кIанзава чаз.

Абдулафис  Исмаилов