Дагъустан АССР тешкилайдалай инихъ 100 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз алай вацран сифте йикъара РФ-дин Федеральный Собранидин Федерациядин Советда Дагъустан Республикадин Йикъар кьиле фена. Москвадиз фейи делегациядин кьиле республикадин регьбер Сергей Меликов авай. Йикъарин макьсад региондин яшайишдин, экономикадин ва культурадин мумкинвилерихъ галаз танишарун тир.

Сергей Меликован ва региондин государстводин органрин векилрин иштираквал аваз кьиле фейи сад лагьай мярекатдал — Федерациядин Советдин федеративный къурулушдин, регионрин экономикадин,  чкадин самоуправленидин ва Кефердин крарин рекьяй Комитетдин заседанидал республика яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик финиз талукь месэлайрикай веревирдер авуна.

Заседание Федерациядин Советдин председателдин заместитель Ильяс Умаханован ва винидихъ тIвар кьунвай Комитетдин председателдин сад лагьай заместитель Андрей Шевченкодин регьбервилик кваз кьиле фена.

КIватI хьанвайбур тебрик авурдалай гуьгъуьниз региондин регьберди лагьана: “Заз къе жуван кIвалахдин юлдашрихъ, са шумудра чи регионриз талукь месэлаяр гьялиз кIвалахай инсанрихъ галаз санал ина хьун пара хуш я. Инанмиш хьухь хьи, чна санал авур ва гилани авуниз мажбур тир кIвалахдиз, алахъунриз за исятда­ маса жуьреда къимет гузва. Иллаки гьа и кар себеб яз Дагъустандин руководстводи Федерациядин Советда Дагъустандин Йикъар тухун фикирдиз къачунай. ГьикI лагьайтIа, исятда Дагъустандин вилик  ча­расуз гьялна кIанзавай гзаф месэлаяр акъ­вазнава. Абур ва уьлкведин Президентдин тапшуругъар, милли проектар уьмуьрдиз кечирмишайла, чи регион яша­йишдинни экономикадин жигьетдай вилик финин гьалар кьетIенвилелди хъсан патахъ дегишардай мумкинвал же­да”. Сер­гей Меликова ихьтин сергьятра аваз кIва­лах тешкилунин карда куьмек гайи Андрей Шевченкодиз ва Ильяс Ума­ха­новаз рикIин сидкьидай сагърай лагьа­на.­

Дагъустандин Йикъарин сергьятра аваз РФ-дин Федерациядин Советдин ко­митет­ра мад са шумуд заседание хьана. Тамамвилелди анрал хьайи ихтилатар РД-дин Кьи­лин ва Гьукуматдин сайтрай кIелиз же­да­. И макъалада чна заседанийрал кудай кар алай месэлайрикай куьрелди суьгь­бет­да­­.

Федерациядин Советдин яшайишдин сиясатдин рекьяй Комитетдин гегьенш за­седанидал Дагъустан Республикадин здра­­воохраненидиз талукь кьилин месэлайриз килигна. Асул доклад гваз экъе­чIай­ РД-дин здравоохраненидин министр­дин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Татьяна Беляевади кIватI хьанвайбурун фи­кир республикадин медицинадин идарайриз алава штатар чара авуна кIан­за­вайдал желбна. ГьикI лагьайтIа, республи­када медицинадин пешекаррихъ игьтияж ава.

Гьа са вахтунда Татьяна Беляевади республикада медицинадин тади куьмекдин бригадаяр тIимил авайдакай лагьана. Медицинадин бюджетдин  идарайрин  штат гегьеншарун патал Россиядин Федерациядин финансрин министерстводин разивал къачуна кIанзава. И жигьетдай  чун са тIимил кIеве гьатзава. Гьавиляй чаз медицинадин идарайриз чарасуз герек ва алава пешекарар кьабулдай ихтияр гунин карда куьмек гайитIа, вири республикади разивалда. Ида чи духтурри начагъбуруз ийизвай куьмекдин ерини хкажда.

Къейд авурвал, 2015-2019-йисара гьар йи­суз хазвай аялрин кьадар юкьван гьисаб­далди  2 агъзурдан тIимил хьана. Алай вахтунин делилралди, 2020-йисуз хайи аял­рин кьадар са тIимил гзаф хъхьана. Амма Дагъустанда авай Федеральный­ къуллугъдин территориальный госстатис­тика­дин органдин демографиядин прог­ноз­дин юкьван гьисабрай, ихьтин гьалар аму­кьай­тIа, “Демография” милли проектда­ 2024-йи­салди къалурнавай кьадар аялар дуьнья­диз акъатдач. Са рахунни алач, “Де­мо­гра­фия” милли проектдин мя­рекат­ра иш­ти­ракуни ва пуд ва адалай виниз аялар хайи дидейриз государстводин патай гузвай пулунин куьмекди Дагъустандин демографиядин гьалар хъсанвилихъ элкъуьрда.

Дагъустандин агропромышленный комплекс виликди тухунин ва региондин кеферпатан мулкарин чилерин менфятлувал хкажунин месэлайрикай РФ-дин Феде­ральный Собранидин Федерациядин Советдин аграриядинни суьрсетдин сиясатдин ва мулкар ишлемишунин рекьяй Коми­тетдин (председатель — Алексей Майоров) заседанидал гегьенш рахунар кьиле фена.

Алексей Майорова къейд авурвал, аг­ро­промышленный комплексди Дагъустандин уьмуьрда еке роль къугъвазва. Ина кIва­­лахдиз къабил инсанарни гзаф ава, географиядин жигьетдай къулай чкадал ала, транспортдин къурулушни вилик фенва, гьакI маса мумкинвилерни ава. Суьрсетдин­ жигьетдай уьлкведин хатасузвал хуьнин месэла гьялунин карда Дагъустандивай викIегьдаказ иштиракиз жеда. Гьа са вахтунда республикадин агропромышленный комплекс вилик тухунин карда чарасуз гьялна кIанзавай хейлин месэлаярни ава.

РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Абдулмуслим Абдулмуслимова вичин докладда къейдна хьи, Да­гъустан аграриядин республика я ва хуьруьн майишат вилик тухуни региондин чIе­хи пай агьалийрин яшайишдин месэлаярни гьялдай мумкинвал гузва. Гьа са вахтунда хуьруьн майишатди региондин экономика пайгардик кутунизни таъсирзава.

«Лезги газет»