Адет хьанвайвал, 24 ва 25-майдиз республикадин вири школайра эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шадвилин линейкаяр кьиле фена. Махачкъаладин Редукторный посёлокда авай А.Мирзебегован тIварунихъ галай 56-нумрадин гимназия патал и югъ мадни лишанлуди тир. 11 йис идалай вилик сифте яз вичин ракIарар ачухай чирвилерин и маканда партайрихъ ацукьай аялри цIи школа акьалтIарна (абурни пуд класс авай). ИкI, школадин сифте “чубарукри” гьарда санихъ лув гудай вахт алукьнава. Мярекатда, аялрини муаллимри хьиз, диде-бубайри, школадин патарив яшамиш жезвай меркезвийрини иштиракна. Лишанлу югъ тебрикун патал иниз Махачкъала шегьердин администрациядин векиларни атанвай.
Мектебдин еке гьаят гъилера цуькверин кIунчIарни жуьреба-жуьре рангарин шарар авай аялрай ацIанвай. Мярекатдал рахай гимназиядин директор-РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник, РД-дин образованидин отличник, Дагъустандин лайихлу муаллим, РФ-дин Президентдин Грантдин сагьиб Раисат Азизовади, вири пуд классдин руководителрин тIварцIихъай рахай Мукьминат Садикьовади (11-“а” классдин руководитель) ва масабуру кIватI хьанвайбуруз, сифте нубатда, гимназия акьалтIарзавай жегьилриз, абурун уьмуьрдин лишанлу югъ тебрикна, эхиримжи насигьатар гана. Гимназиядин гъвечIи классра кIелзавай аялри манийрикайни кьуьлерикай ибарат концерт къалурна, устадвилелди шиирар кIелна.
Мектебдин гьаятда линейкадал кIватI хьанвай, цIи 1-класс куьтягьзавай бицIекрини 11-класс акьалтIарзавай жегьилри иллаки чпел фикир желбзавай. БицIекри школа акьалтIарзавайбуруз гуя куьнни чун хьтинбур тир лугьузва. Мадни акI я хьи, бицIекриз тамашзавай гадайрини рушари чпин аялвилиз эхиримжи сеферда вил хъивегьзава. Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик, чпин диде-бубайрин гъилер кьуна, чирвилерин макандиз атайбур тир. Гила жегьилрин вилик маса месэлаяр акъвазнава, абурун рикIерик гъалаба ква.
Линейкадал патав акъвазнавай рушарин ара-ара ван къвезвай рахунри зи фикир чпел желбзавай. Малум хьайивал, абурукай сад- Камила Бекбулатова-къумукь халкьдин векил, муькуьдан — Майина Аминовадин-ери-бине Сулейман-Стальский райондин Герейханован хуьр тир. Рушари гьа сифте классрилай ина кIелзавай.
— Къенин югъ чна гимназия акьалтIарнавай, “чIехи уьмуьрдиз” кам вегьенвай югъ яз гьисабзавач, кьведани са сивяй лугьузва рушари,-чна вири ЕГЭ-яр хъсан къиметралди вахкайла, чаз а югъ суваринди жеда.
— Чи таниш са рушавай алатай йисуз Сад тир госэкзамен вахкуз хьанач, ам гзаф кIевера гьатнай. Завай, гзафбуруз лугьун адет хьанвайвал, кIелнайтIа, ада экзаменни вахкудай, лугьуз жедач. ГьикI хьи ада школада хъсандиз кIелайди я. Математикадай экзамендиз фейила, къалабулух акатун себеб яз адавай, вичин фикирар санал кIватIна, дуьздаказ жавабар кхьиз алакьнач,- суьгьбетзава чи ватандашди. — Гена хъсан кар я, апрелдинни майдин варцара гимназиядин психолог М.Ярагьмедовади 11 ва 9-классар акьалтIарзавай аялрихъ галаз экзаменриз психикадин жигьетдай гьазурвал акуниз талукь кIвалах кьиле тухузва. Тарсарни классдин сятерин ва тренингрин къайдада тешкилзава, къалабулух акатдай дуьшуьшра гьар са аялдин гьал ахтармишзава, абурухъ галаз кIва-лах тухузва.
— Зи фикирдалди, майдандиз ЕГЭ-яр акъатай девирда “эхиримжи зенг” шадвал яз амач, чи кIула гьеле еке парар, Сад тир госэкзаменар амукьзава эхир. Бязи вахтара вилик квай экзаменрикай фикирайла, рикIи фуни тухузвач, 11 йисуз кIелай, чIугур зегьметар гьавая финихъай еке къурхулувал ава. “ЕГЭ вахкуз тахьайтIа вучда?” суалди кьарай вугузвач. Заз линейкадални бязи гафарин ван къвезвачир. Югъди-йифди кьиле авай фикирар экзаменрикай я, — къалабулух чуьнуьхзавачир Камиладини.
Чна школада кIелай девирдикайни алай девирдикай хиялрик акатна гимназиядин гьаятдай эхкъечIай заз, зи бицIека кIелзавай классдин аялрин дидеяр акъвазна, суьгьбетрив эгечIнавайди акуна. Мукьва хьайила чир хьайивал, абур «виликан девирдин» эхиримжи зенгиникай рахазвай.
-Чи девирда акI тушир…, — суьгьбетрив экечIзавай абур са-сад, рикIел хкунрин и кьил, а кьил авачир.
Дугъриданни, эхиримжи зенгиниз талукь шад мярекатдиз чун варцарни гьафтеяр вилик кумаз гьазур жезвайди тир. Исятда авай жегьилриз “эхиримжи зенгинал” са акьван шадвал авачирди вирида гьасятда кьатIузва.
Рагнеда Рамалданова
