Чаз эхиримжи вахтара уьмуьрда садрани ван тахьай хьтин гафар мукьвал-мукьвал ван жезва, къвез-къвез, яваш-яваш а гафарив, абурун манадив чун вердиш хьанва. Сифте ван хьайила, аламат яз аквазвайтIани, гила аламатрикай гьакъикъат хьанва. И сеферда заз ЕГЭ-дикай рахаз кIанзава. (ТIварар за вири дегишарнава — гьакъикъат я эхир).
Бабахан муаллим райондин вилик-кьилик квайбурухъ галаз ЕГЭ-дин месэлайрай алакъа хуьзвай муаллим тир. Йикъарикай са юкъуз йифен сятдин садан зураз хьиз Бабахан муаллимди математикадин тарсар гузвай Назлухан муаллимдин кIвалин рак гатазва. Ам кIеви ахвара аваз жеда. Къарагъда адан итим — телевизордиз килигиз амай Къарахан. КилигайтIа, рак гатазвайди Бабахан муаллим я.
— Чан стха, чарасуз авуна кIанзавай кIвалах ава: кьве аялдин математикадин кIвалахар дуьзар хъувуна, тадиз ахгакьарна кIанзава, — лугьуда ада Къараханаз.
— Яда, я Бабахан муаллим, зи юлдаш, галатна, къатканва. За ам гьикI ахварай авудин? И ЕГЭ-дин вахтунда адавай, вахт техжез, гьич кIвалин къайгъуйризни яб хгуз жезмач, — жаваб гуда муаллимдин итимди.
— Чан стха Къарахан, ваз минет хьуй, инжиклу хьана виже къвезвач, аялрин ЕГЭ-дин кIвалахар дуьзарна кIанзава, — къастунал кIеви я Бабахан муаллим.
Назлухан муаллимди вичи тарс ганвай аялар патал экв ачух жедалди зегьмет чIугуна, задачаяр, примерар вири гьялна, вахкана. Бабахан муаллим, «чна вун, вуна чIугур зегьмет рикIелай ракъурдач» лагьана, хъфена. Са тIимил вахтунилай Назлухан муаллимдиз са кило шкалатар гуда Бабахан муаллимди. Амма гьакъикъат масад тир: са аялдин бубадивай 70 агъзур манат пул къачунваз хьана. Муькуь аялдин бубадивайни, пул тахьун себеб яз, зулухъай, куьк хьайила, дана галай кал агакьда, гуя ам Бабахан муаллим арачи яз раханвай, аялрин кIвалахар дуьзар хъийизвай Назлухан муаллимдин гьахъ я. Амма Назлухан муаллимдиз рекьидай йикъакай хабар авай жеди, амма пулдикайни, дана галай каликай — ваъ.
Малум хьайивал, Назлухан муаллимдин итимни 70 агъзур манат къачунвай аялдин диде халадин хвани халадин руш яз жезвай. ГьикI ятIани, йикъарикай са юкъуз Назлухан муаллимни аялдин диде Шамсихан сад-садал гьалтна. Жузун-качузун авурдалай гуьгъуьниз Шамсихана Назлуханаз лугьуда:
— Я Назлухан муаллим, вуна гьич са жизви регъуьвал хьайитIани авунач хьи, ви итим Къарахан зи халадин хва хьунин хатурдай а 70 агъзур манат къачун тавуна, вавай адан са пай хьайитIани къачунайтIа жедачирни?
И ван хьайи Назлухан муаллим тIуб сара кьуна амукьда.
— Чан вах, за са кепекни къачунвайди туш, жува тарс гайи аялар яз, за абуруз куьмек гун жуван буржи яз кьунвайди я. Анжах заз, дуьз лугьун, Бабахан муаллимди са кило багьа шкалатар гана, «аялрин патай ваз савкьат я» лагьана, чи кIвалин суфрадал эцигна, вич хъфейди я. Заз гьич гьамни къанзавайди тушир. Бабахан муаллимни ви итим Дурахан стхадин кIеви яр-дуст я. Гьадавай хабар кьурай а 70 агъзур манат низ гайиди, гьиниз фейиди ятIа, — лугьуда ада.
Гила хабар нивай? Хабар дана галай кал хиве кьур Бабахан муаллимдин къунши Атлуханавай. Зул атайла, гьайван куьк хьайила, Бабахан муаллимди Атлуханаз няниз садазни акван тийидай вахтунда кал данани галаз вичин тевледа тур лугьуда. «Абурун иесивал за ийида, тухвана за гьахъ ахгакьар хъувуна кIанзава», — лугьуда ада. И ван галукьай Атлуханай гьарай акъатда:
— Я Бабахан муаллим, эгер гьар акатайдаз за дана галай мал ганайтIа, завай хизан, аялар хуьз жедайни?! А гьахъ гила, Махачкъаладиз фена, педуниверситетдик экечIнавай, гьа вуна ЕГЭ дуьзар авур аялдивай вичивай вахчу. Захъ гьич са затIни авайди туш. Авайдини гана, за гада кIелуник кутунва.
И тарс хьайи Бабахан муаллимди мад, лап талукь ксаривайни гьахъ къачун тавунмаз, кIвалах дуьзар хъийизмач. Амма кIвалах ийизвай, зегьмет чIугвазвай Назлухан хьтин муаллимриз а агъзуррикай аквазвайди са кило шкалатар я.
Гьуьрметлу газет кIелзавайбур, аквазвани квез ЕГЭ-дихъ гьихьтин аламатар аватIа?! ГьакI хьайила, са кьве цIарни алава хъийизва:
ЕГЭ, ЕГЭ — аламатар гзаф я,
Чи виридан сивевайди гьа гаф я,
КIанзавайди Бабаханрихъ инсаф я,
ЕГЭ, къе ви аламатар гзаф я.
ЕГЭ, ЕГЭ, я чан ЕГЭ,
ТIал хьанва аялрин рикIе.
Муаллимар чIуру рекье
Гьатнава, себеб яз ЕГЭ.
Шихали Багъиров
