Советрин девирда яшамиш жезвай халкьарин арада дуствилин алакъаяр хуьнин карда яратмишзавай интеллигенциядин векилри кьетIен чка кьазвай. Ихьтин алакъайрин бине кутурбурукай сад Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейман тир. Советрин Союздин вири республикайрин, са жерге къецепатан уьлквейрин агьалийри чIехи шаирдин яратмишунар чпин хайи чIаларалди кIелзавай. Ихьтин шартIара са халкьдиз маса халкьдин писателри квекай кхьизватIа, абуру чпин эсерра гьихьтин месэлаяр къарагъарзаватIа, къелемдин устадри кIелзавайбуруз квехъ эвер гузватIа чир жезвай. Дуствилин алакъайри, сифте нубатда, халкьарин арада ислягьвал, стхавал, мукьвавал хуьзвай.
СтIал Сулеймана кутур дуствилин рекьер Дагъустандин халкьдин шаир, Дагъларин уьлкве дуьньядин жуьреба-жуьре пипIериз машгьур авур Расул Гьамзатова давамарна. “Зун СтIал Сулеймана машгьур авур Дагъустанда дидедиз хьана”, — лагьанай Р.Гьамзатова. Гьакъикъатдани, ада XX асирдин Гомера хкажай пайдах мадни цавуз акъудна.
Алай вахтунда СтIал Сулейманан, Расул Гьамзатован яратмишунар вири дуьньядиз машгьур я. Гьайиф хьи, чIехи шаирар фейи дуствилин рекьерикай гзафбур къе агал хьанва. Советрин Союз чукIурайдалай кьулухъ баркаллу и кьве дагъвиди маса халкьарихъ галаз хвейи алакъаяр чи йикъара зайиф хьанва. Алакъаяр михьиз атIанва лагьайтIа, белки, чун гъалатI жеда. Дагъустандин шаиррикай гила кьилдин уьлквеяр хьанвай Советрин Союздин виликан республикайра яшамиш жезвай писателрихъ галаз рафтарвилер хуьзвайбур авачиз туш. Интернет пайда хьуни и кIвалах мадни вилик тухудай мумкинвал ганва. Гьа ихьтин шаиррикай сад “Лезги газетдин” виридалайни яшлу мухбир, РД-дин культурадин лайихлу работник, РД-дин жегьилрин лайихлу тербиячи, РФ-дин писателрин, журналистрин союзрин член, цIудралди ктабрин, манийрин автор Сажидин Саидгьасанов я. Алай вахтунда яшар 90 йисарив агакьнавай и агъсакъалди эдебиятдин никIе бегьерлувилелди зегьмет чIугун давамарзава, кIелзавайбур цIийи эсерралди шадарзава, лезги эдебият вилик финик кьетIен пай кутазва.
Сажидин Саидгьасанов, яшлу хьанватIани, хъсандиз интернетдин гъавурда ава, жуьреба-жуьре сайтрикай менфят къачузва, анра вичин эсерар чапзава. Ингье шаирди вичи вуч лугьузватIа интернетда кьиле тухузвай кIвалахдикай:
“Яшаризни килиг тавуна, за жуваз компьютердикай, интернетдикай менфят къачуз чирнава… Шиирар са чIалай маса чIалаз элкъуьрун гьихьтин четин ва харжияр галай кар ятIа, гзафбуруз чида. “Почему ты вчера не пришел?” ктабда гьатнавай ва хейлин маса таржумаяр интернетдин дустарин куьмекдалди арадиз атайди я лагьайтIа, мумкин я, бязибур чIалахъни тахьун. А ктабдин эхирдай за зи шиирар урус чIалаз элкъуьрай 30-40 автордин тIварар кьунва. Абурун арада Москвада яшамиш жезвай Сергей Маслов, Молдавияда яшамиш жезвай шаир Григорий Гачкевич, Бести Нифтиева, Селминат Куьребегова, Аида Максимова, Владимир Бездуганов, Нино Собанадзе, Алексей Краснянский, Наталья Пушканцера, Галина Максакова, Виктор Белоконь, Фатхула Джамаль, Сергей Ралло, Людмила Садовская ва масабур ава. Кьилди къачуртIа, Григорий Гачкевича “НуькI хала”, “КІватIи-КIватIаш”, цIудралди маса шиирар таржума авуна. Къе абур вири зи рикIин дустариз элкъвенва”, — лугьузва Сажидин Саидгьасанова.
Къейд ийин хьи, Агъа СтIалдал яшамиш жезвай лезги шаирди интернетдин куьмекдалди Вьетнамдин писатель Май Ван Фанахъ, Азербайжанда авай Вакъиф Муьшкуьрвидихъ, Шагьмамед Дагъларогълудихъ, Вагьид Гьажиагъаевахъ, Яшар Сабри Вердерахъ, Уьзбекистандай — Рагьим Каримовахъ, Къиргъизистандай- Перисат Абдалиевадихъ, Койлубайтегин Калдарбегахъ, Тажикистандай — Ибодуллогьи Солегьахъ, Бобо Садоийахъ, Къазахстандай — Къумарханова Айнурахъ, Туьркменистандай — Оразмурат Мурадовахъ ва масабурухъ галаз дуствилин алакъаяр хуьзва. Абуру Сажидин Саидгьасанован шиирар чпин хайи чIаларизни элкъуьрнава. Мисал яз, вьетнамви Май Ван Фана адан шииррин цикл вьетнам чIалаз элкъуьрна ва “Хо Ша Мин” тIвар алай журналда чапнава. Гьа са вахтунда С.Саидгьасановани адан са шумуд шиир лезги чIалаз таржума авунва.
И мисалрай аквазвайвал, чаз интернетдин куьмекдалди жуьреба-жуьре халкьарин векилрин юкьва арадал атанвай дуствилин муькъвер аквазва. Им анжах тебрикиз жедай кар я. Алай вахтунда уьлкведа, санлай дуьньяда авай къалабулух кутазвай гьалар фикирда кьуртIа, и кIвалахдихъ авай метлеб мадни артух жезва.
Гьайиф хьи, эхиримжи йисара писателрин эсерар жуьреба-жуьре чIалариз таржума авунин кIвалах лап зайиф хьанва. Чи йикъара маса халкьарин шаиррин, гьикаятчийрин эсерар лезги чIалаз элкъуьрзавайбурун арада С.Саидгьасанов, М.Жалилов, А.Къардаш, П.Фатуллаева, А.Мирзебегов ва масабур ава. Виликдай лагьайтIа, таржумачийрин сиягь екеди тир.
Эдебият вири девирра миллетрин арада дуствилин, стхавилин алакъаяр тешкилзавай такьатрикай сад тир. Гилани гьакI я. КIанзавайди адакай менфят къачуз чир хьун я. И кар Сажидин Саидгьасановалай хъсандиз алакьзава. Мубаракрай!
Мегьамед Ибрагьимов
