Харжияр артухаруниз эвер гана

США-ди 2024-йисалди НАТО-дик квай уьлквейри военный рекьиз ийизвай харжияр артухаруник умуд кутазва. “ТАСС” чешмеди хабар гузвайвал, идакай Америкадин  векилди малумарна.

США-дин векилди къейд авурвал, НАТО-ди оборона патал ийизвай харжияр мадни артухарун лазим я. Алава хъувурвал, ихьтин харжияр 2016-йисуз НАТО-дик квай анжах кьве уьлкведи чпин хивез къачуна. Адан гафаралди, НАТО-дик квай кIуьд уьлкведин харжияр артух хьана. Америкади альянсдик квай вири уьлквейри 2024-йисалди харжияр артухарун вилив хуьзва. И жуьреда Трампаз НАТО мадни къуватлу ийиз кIанзава. Америкадин векилди раижайвал, Трампаз альянс гележегда къурхуяр алуддай, женгера гъалибвилер къачудай мумкинвилерни къуватар авайди хьана кIанзава.

Гьа са вахтунда ноябрдин вацра Д.Трампа НАТО-дин уьлквейрал США-ди ийизвай харжияр тIимиларун кьетIнай. Адаз абур 22 процентдилай 16 процентдал кьван тIимилариз, амай пай муькуь уьлквейрин хиве тваз кIанзавай.

Алакъаяр хъсанариз кIанзаватIа…

 Россиядин къецепатан крарин министр С. Лаврова гьисабзавайвал, Россиядинни Украинадин регьберрин арада Парижда кьиле фидай гуьруьш важиблуди жеда. Министрдин гафар “Новости”  РИА-ди раижна.

Адан гафаралди, кьве уьлкведин президентрин арада кьиле фин мумкин тир гуьруьш гьакI тIвар патал тешкилзавайди туш. Министрдин фи­кирдалди, суьгьбетар менфятлубур жеда. МИД-дин кьили къейд авурвал,  кьве уьлкведин алакъаяр гуьнгуьна хтунин жигьетдай Киевди авур теклифдин тереф Москвади хуьда. Амма министрди уьлквейрин арада авай улакьрин ва амадагвилин алакъаяр атIуник сифте кьил кутурди Украина тирди рикIел хкана. “Исятда Киевдин хейлин экспертри лугьузвайвал, эгер Украинадиз алакъаяр арадал хкиз кIанзаватIа, чи патай манийвилер жедач”, — къейдна ада.

1-декабрдиз Россиядин Президент В.Путинан пресс-секретарь Д.Пескова малумарайвал, В.Путин ва В.Зеленский Парижда кьиле фидай саммитдин сергьятра аваз гуьруьшмиш жеда. “Нормандский формат” — им Донбассда гьалар къайдадик кутунин рекьяй Россиядин, Германиядин, Франциядин ва Украинадин векилрикай ибарат дипломатвилин десте я. Уьлквейрин регьберрин арада 9-декабрдиз суьгьбетар кьиле фида.

Ягълу тIуьнрин хаталувал

Канададин университетдин здравоохраненидин центрадин алимри гъери гзаф квай, куьк тIуьнри (хуьрекри) рак азар квайбуруз  вучиз писда­каз таъсирзаватIа, гьадан патахъай гъавурда туна. Идакай “MedicaI­Xp­ress” чешмеди малумарна.

Ахтармишайбуру дуьздал акъуднавайвал, гзаф гъери квай тIуьнар ишлемишуни клеткаяр къайдадикай хкудзава ва азарар арадал гъизва. Пешекарри, рак азар квай 319 пациентди тIуьниз ишлемишзавай затIарин ва кьадаррин делилрал асаслу яз, анализар кьиле тухвана. Яшарилай аслу тушиз, гъери виридалайни гзаф ишлемишзавай пациентар рекьизвай дуьшуьшар кьуд сеферда артух я.

Зиянкар крокодил кьуна

Австралияда телешоу кьиле тухузвай чкадин агьали Мэтт Райта ка­лерал гъуьрчзавай еке крокодил кьуна, кутIунна ва хатасуз чкадиз акъудна. Идакай “DaiIy MaiI” чешмеди хабар гана.

Чкадин агьалийри Рекс лакIаб эцигнавай крокодилдин яргъивал 5,1 метр я. Телеканалдин къуллугъчиди вичин передачада гьайванрихъ галаз алакъалу ажайиб мажарайрикай ихтилатзава. Крокодилар кьунал­ ам идалай виликни машгъул хьана. Амма кьазвай гьайванар ада садрани рекьизвач. И сеферда кьур зурба крокодил епералдини скотчралди кутIунуниз мажбур хьана. Гуьгъуьнлай ам, улакьда аваз тухвана, фермерриз зиян гун тийидай яргъа чкадиз ахъайна.

Грециядин наразивал

Грециядин къецепатан крарин министерстводи малумарайвал, международный къанунар ва дуствилин алакъаяр чIуруналди, Туьркияди регионда гьалар къурхулувилик кутазва. Грециядин терефди Кипрдин экономикадин зонада буругъар эгъуьнуниз ва разведка тухуниз талукь Туьркиядин президент Р. Эрдоганан планар гьахълубур тушиз гьисабзава. Идакай “Lenta.ru” сайтди хабар гузва.

Идалайни гъейри, ведомстводи къейд авурвал, Туьркиядин регьбер­ди­ ислягьвилелди алакъаяр хуьнин проект военный рекьяй манасуз се­ренжемриз элкъуьрзава ва международный къанунар гьисаба кьазвач­.

“Чна умуд кутазва хьи, Туьркиядин терефди международный къанунриз гьуьрмет авун уьлкведин кьиле авайбурун рикIиз кIан хьунилай аслу кар яз ваъ, ам мажбурнама яз гьисабда”, — къейдзава Грециядин МИД-ди.

Эрдоганан фикирдалди, разведкадин ва буругъар эгъуьнунин гьерекатар давамаруниз са “гьарай-вургьайдини” манийвал гудач.

Амадагвал хкязава

Белоруссиядин гзаф ватанэгьлийри Россиядихъ галаз амадагвилин, терефдарвилин алакъаяр хуьн хъсан яз гьисабзава. Международный алакъаяр ахтармишдай центрадин нетижайрал асаслу яз, ихьтин делилар “Коммерсантъ” чешмеди раижнава.

Хабарар кьунин гегьенш серенжемдин иштиракчийривай абуруз кьве уьлкведин арада гьихьтин алакъаяр хьана кIанзаватIа, гьадакай хабар кьуна. Жаваб гайибурукай 57,6 процент ксариз кьве гьукуматдин арада дуствал хьана кIанзава. Анжах 10,2 процент белорусри алакъайрин жигьетдай чпин бейтерефвал къалурна.

Идалай вилик Белоруссиядин президент А.Лукашенкоди Россиядихъ­ галаз са метлебдив кьур алакъаяр хьунал шак гъана. Кремлда ма­лу­ма­райвал, терефдарвилин алакъаяр кьве гьукуматдизни менфятлу жеда.

Гьазурайди — К.Ферзалиев