Июлдиз ва я августдиз

Коронавирус куьтягь жедай вахт идалай виликни жуьреба-жуьре пешекарри раижнай. Асул гьисабдай абурун зендер сад хьтинбур тир: июлдиз ва я августдиз коронавирус амукьдач.

“Коммерсантъ” чешмеди малумарнавайвал, Россиядин химиядинни технологиядин университетдин алимри тIугъвал июлдин эхирда акьалтIда лагьанва. Д.И. Менделееван тIварунихъ галай РХТУ-дин алимри тIугъвал июлдиз куьтягь жеда лугьузва.

Сингапурдин технологийрин ва дизайндин университетдин пешекарри масакIа баян ганва. Абурун гьисабунралди, августдин эхирда коронавирусдин “тIурутIум” амукьдач.

Къейд ийин, чи уьлкведин бязи регионра къадагъадин са кьадар сергьятар алуднава.

17-июндин делилралди, дуьньяда коронавирус акатнавайбурун кьадар 8 175 482-дав агакьнава,  3 956 263 кас сагъар хъувунва, 443 730 — кьенва. Россияда 553 301 кас вирусди начагъарна, 304 342 сагъар хъувунва, 7478 — кьенва.

Хсуси мумкинвилер ишлемишун

Белоруссиядин президент А.Лукашенкоди ватандашриз чкадин кудай затIар (топливо), гьа жергедай яз юнгъваярни (опилки) гегьеншдиз ишлемишун теклифна. Адан гафар “РБК” чешмеди малумарна.

“Чун газ, нафт къачун патал масанриз тIалабиз физва”, — лагьа­на ада. Адан фикирдалди, республикада пуч жезвай кIарасар гзаф ава, кьук хьтин затIуникай (торф) ва юнгъвадикай рахайтIа, абур,  лугьудайвал, гьар камуна кIвачерик акатзава. “Ингье и затIар ишлемишна кIанда, Витебскдин областда и кар кьилиз акъудиз чирнава”, — алава хъувуна ада. КIарасар артухни авайвиляй, Лукашенкоди абур ишлемишунин тежриба вири уьлкведа чукIурун герек яз гьисабзава.

Зегьемдин себебар

Федеральный чешмейри къейдзавайвал, эхиримжи йисара жезвай гзаф чимивилери хуьруьн майишатдиз еке зарар гузва ва инсанар кьиникьални гъизва. Гьавадин лам чими муддатар арадал атунин себеб Китайдин алимри тайинарнава. Махсус журналда чапнавай алимрин ахтармишунар “Лента.ру” чешмеди раижна.

Алимрин делилралди, зегьемдин “лепеяр”, глобальный чимивилер себеб яз мадни артух жезвай Кеферпатанни РагъэкъечI-дай патан Азиядин кьилел арадал къвезвай аномальный антициклонрихъ галаз алакъалу я. Пешекарри 2018-йисуз Китайда 33 юкъуз давам хьайи зегьемдин себебар ахтармишна. А чIавуз 71 агъзурдалай гзаф ксар акьалтIай чимивал себеб яз азарханадиз аватнай. Чимивал артух хьунин себебрикай сад Чилин гьавада парникрин газар гзаф кIватI хьун язни гьисабзава.

Порошенкодал шак фенва

Украинадин генеральный прокурордин офисди уьлкведин вад лагьай президент П. Порошенко СВР-дин (служба внешней разведки) кьилин заместителвиле Сергей Семочко къанунсуздаказ тайинарунихъ галаз алакъалу делодай дустагъда тунин патахъай­ тавакъу авунва. Юрист А. Портнован гафар “Страна.ua” чешмеди раижна.

Къейдзавайвал, СВР-дин кьил Е.Божок къуллугъдин ихтияррин сергьятрай экъечIна ва ада къанунсуз кар кьилиз акъудна. Амма чIехи къуллугъдин регьбер ихьтин йикъал гъайиди Порошенко яз гьисабзава ва адал шак физвайдан гьакъиндай 10-июндиз официальнидаказ раижна. Украинадин УК-дин талукь тир статьядал асаслу яз, вад лагьай президентдиз 3 йисалай 10 йисал кьван муддатда азадвиликай магьрум авунин жаза къвезва.

Ахварин режим

Пакистандин “Джамаат-и-Ислами” партиядин векил Фазаль-ур-Рагьмана яргъалди ксунин куьмекдалди коронавирусдихъ галаз женг чIугун чарасуз тирди малумарна. Идакай “The Indian Express” чешмеди хабар гана.

“Гьикьван чун гзаф ксайтIа, гьакьван гзаф вирусни ксузва. И карди чун зияндикай хуьда. Чун ксайла, вирусни ксузва, чун кьейи­ла — вирусни рекьизва”, — лагьанва ада. Сиясатчиди тестикьарзавайвал, ихьтин зенд адаз духтурри лагьана.

Индиядин агьалийри Рагьманан гафар интернетдин сетра ягьанатрал вегьена. Бязи зарафатчийри карантиндин чкадал вири ватандашар патал ахварин режим кардик кутун теклифна.

Гьеле фад я

Коронавирус чукIунин хаталувилихъ галаз алакъалу яз Моск­вада кардик  кутунвай сергьятламишнавай серенжемар яваш-яваш къуватдай вегьезва. Амма са бязи сергьятдин серенжемар июлдин юкьварилай фад амал аламачирбур яз малумардай себебар авач. “Новости” РИА-ди хабар гайивал, ихьтин фикир шегьердин кьил С.Собянина малумарна.

Москвада 16-июндилай гатун кафеяр, ресторанар, ктабханаяр, музеяр, выставкайрин дараматар, зоопаркар, рекламайрин, кирийрин ва хейлин маса къуллугъар, карханаяр ачух хъувунва. Собянина къейд авурвал, коронавирус себеб яз меркезда кардик кутунвай вири сергьятар-къадагъаяр тахминан августдин юкьвара хьиз амал аламачирбур яз малумариз жеда.

«Лезги газет»