10-июлдиз Докъузпара райондин Къурушрин хуьруьн мукьув гвай Ярудагъдин ценерив туризмдин экстремальный жуьрейрай «Ярудагъ-2018» V Международный фестиваль ачухунин шад мярекат вини дережада аваз кьиле фена.
Альпинизм – им четин ва мумкин тир хаталувал авай спортдин жуьре я. Докъузпара райондин Ярудагъда вилик вахтара альпинизмдай СССР-дин, Россиядин чемпионатар, вирихалкьарин фестивалар кьиле фенай.
Алахьай йикъан экуьнахъ мугьманар Усугъчай хуьре кlватl хьанвай. Сятдин 10-дан зураз шад мугьманрив ацlанвай улакьар Къуруш хуьр галайнихъ ахмиш хьана.
Мярекатда «Докъузпара район» МР-дин Кьил Абдурагьим АЛИСКЕРОВА, РД-дин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилин рекьяй министр Рабият ЗАКАВОВАДИ, «Сулейман-Стальский район» МР-дин Кьил Нариман АБДУЛМУТАЛИБОВА, «Ахцегь район» МР-дин Кьил Осман АБДУЛКЕРИМОВА, РД-дин альпинизмдин федерациядин председатель Петр ЛЕОНОВА, Россиядин лайихлу къутармишдайди, Россиядин МЧС-дин Дагъустанда авай жагъурдайбурунни къутармишдайбурун дестедин начальникдин заместитель Зиявудин НИКОМЕГЬАМЕДОВА, Докъузпара райондин прокурор Мисбагь НАЗИРОВА, Докъузпара райондин кьилин заместителри, жавабдар къуллугъчийри, республикадин ва уьлкведин СМИ-рин векилри, чкадин агьалийри, райондин манидарри, музыкантри ва хейлин масабуру иштиракна.
Республикада спортдин, туризмдин экстремальный жуьреяр ва сагълам уьмуьр машгьур авунин, спортсменрин арада дуствилин алакъаяр мягькемарунин, чкадин агьалийрин фикир спортдал ва туризм вилик тухунал желб авунин макьсадралди тухузвай фестивалдихъ хъсан нетижаярни жезва.
Цlинин йисуз фестивалдин программа гегьеншди я: спортсменри туризмдин экстремальный жуьрейрай, гьа жергедай яз рагарай хкаж хьунай, альпинизмдин классификационный акъажунрай, туризмдай, рафтингдай, фототурдай, скайранингдай, трекингдин маршрутрай финай чпихъ авай алакьунар къалурда.
Официальный къайдада фестиваль ачухунин мярекат Докъузпара райондин медениятдин управленидин къуллугъчи Бренбег Абдуллаева ва образованидин управленидин къуллугъчи Тамара Муллинади кьиле тухвана.
Сифте гаф Докъузпара райондин Кьил Абдурагьим Алискероваз гана.
— Гьуьрметлу дустар! Гьуьрметлу мугьманар ва фестивалдин иштиракчияр! За куьн вири Докъузпара райондин чилел тебрикзава, — лагьана ада. — Райондин агьалийрин ва кьилди жуван патайни за квез виридаз V сеферда тешкилнавай туризмдин экстремальный жуьрейрай вирихалкьарин фестиваль ачухунин мярекат мубаракзава. Докъузпара райондихъ надир тlебиат ава. Ина Кавказда машгьур, вичин кьакьанвилел 1300 метр алай альпинистрин раг, Европада виридалайни кьакьанда авай Къуруш хуьр, виридалайни кьакьан чарчар (400 м), Дагъустандин виридалайни кьакьан кукlуш – Базардуьзуь дагъ (4466 м), дуьньядин гьар са пипlяй гзаф кьадарда инсанар зияратдиз къвезвай пак тир Шалбуздагъ (4142 м) ава. Чи дагълари, тlебиатди туризмдин экстремальный жуьрейрал, альпинизмдал рикl алайбур чпел желбзава. Абурун кьадарни, аквазвайвал, йисалай-суз артух жезва. Инаг викlегь ксар илифдай ва халкьарин арада дуствал мягькемардай чкадиз элкъвенва. Сагърай куьн вири иштиракчияр!
Нубатдин гаф РД-дин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилин рекьяй министр Рабият Закавовадиз гана.
— Гьуьрметлу иштиракчияр! За квез республикадин руководстводин тlварцlихъай туризмдин экстремальный жуьрейрин вирихалкьарин «Ярудагъ-2018» фестиваль мубаракзава. РД-дин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилин рекьяй министерстводи Докъузпара райондин администрациядин, РД-дин МЧС-дин куьмекдалди вахт-вахтунда тухузвай и фестиваль пешекаррин арада машгьур хьанва. Шаксуз, альпинистрин фестиваль республика патал метлеблу ва рикlел аламукьдай вакъиадиз элкъвенва. Къенин фестивалда 14 региондай, гьакlни Белоруссия, Азербайжан, Израиль уьлквейрайни альпинистри иштиракзава. Къуй дагълар муьтlуьгъарзавай альпинистриз хъсан гьава ва ашкъи хьурай. «Ярудагъ-2018» фестиваль ачухнавайди яз малумарзава, — лагьана министрди.
Гуьгъуьнлай Россиядин гимн яна, фестивалда гьамиша иштиракзавай Зиявудин Никомегьамедова пайдах хкажна.
Кlватl хьанвайбурухъ элкъвена тебрикдин хуш келимаяр Ахцегь райондин кьил Осман Абдулкеримовани лагьана.
— Къе берекатлу Докъузпарадин чилел кьиле физвай ихьтин чlехи мярекатда иштиракунал зун гзаф шад я. Гьакъикъатдани, им чак гьевес кутадай, рикlик хуш гьиссер кутадай сувар я. Чаз аквазвайвал, иштиракчийрин кьадарни йис-сандавай артух жезва. Зун инанмиш я хьи, Докъузпара райондин кьили тухузвай кlвалахар себеб яз инаг виридалайни хъсан туристрин макандиз элкъведа. Къуй куь виридан кlвалера шадвални берекат хьурай! – лагьана ада.
Нубатдин гаф Сулейман-Стальский райондин Кьил Нариман Абдулмуталибоваз гана.
— Гьуьрметлу дустар! Докъузпара райондикай туризмдин Мекка жеда, — лагьана ада. — Чахъ гьахьтин шартlарни ава. Докъузпара райондин мулкарихъ авай вири кьетlенвилер инал къейдна. Амма кьилин лайихлувилер ина яшамиш жезвай ва хьайи инсанар я. Чи рикlел Нажмудин Самурский, гьакlни лайихлу, викlегь маса къурушвиярни ала.
За квез жуван ва Сулейман-Стальский райондин патайни къенин шадвилин мярекат мубаракзава. Къуй альпинистриз, къенин хьтин михьи, алахьай гьава авай йикъар кьисмет хьурай! – алава хъувуна Н.Абдулмуталибова.
Къейд ийин, халисан сувариз элкъвей мярекатдин иштиракчийрик гьевес кутун патал и юкъуз Дагъустандин халкьдин артистка Фаризат Зейналовади, Докъузпара райондин медениятдин управленидин манидарар тир Заира Чигниевади, Ислам Микаилова, Зугьраб Мамедова ва маса музыкантри манияр тамамарна, хореографиядин «Шалбуздагъ» дестеди милли кьуьлерна. Къацу тlебиатдин тахтадал кьиле фейи мярекатдин мугьманар ва Къуруш хуьруьн агьалияр, кьуьлер ийиз, капар ягъиз, ашкъилу яз авай. Концерт гатlундалди чпин алакьунар къалурай симинин пагьливанрини инсанрин фикир желбна.
Алатай йисарани фестивалда иштиракай ксари къейдзавайвал, фестиваль йисалай-суз гуьрчегдаказ, гегьеншдаказ кьиле физва. Мугьманри иллаки Докъузпара райондин ва Къурушрин хуьруьн администрациядин кьиле авайбуруз чеб гьамиша хушвилелди кьабулунай чухсагъул малумарзава.
— Зун Непалдани, дуьньядин маса дагъларани хьана. Ярудагъда авай хьтин цал дуьньяда авайди пуд я. Гьакъикъатдани, инал къейд авурвал, и мулкар туризмдин, альпинизмдин Меккадиз элкъуьн герек я, — къейдна Зиявудин Никомегьамедова.
Петр Леонова къейд авурвал, и иер чкадиз алатай йисан 30-декабрдилай альпинистар къвез эгечlна. — Цlийи йисни чна и мулкара къаршиламишна. Майдин вацра ина Гъалибвални къейдна. Са гафуналди, фестиваль анжах са гьафтедин муддатда кьиле физвай мярекат туш, адан сергьятар гегьенш я. Мумкинвиликай менфят къачуна, кьетlендаказ къейд ийиз кlанзава хьи, фестиваль кьве йисан къене садра ваъ, гьар йисуз кьиле физвайди я. Авайвал лагьайтlа, туризмдин рекьяй РД-дин министерстводи фестивалдик кьве йиса садра къуьн кутазва, — лагьана ада.
Фестиваль ачухунин официальный пай алатайдалай кьулухъ за и мярекатдикай са бязи иштиракчийривай чпин фикирар лугьун тlалабна.
Рабият ЗАКАВОВА, РД-дин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилин рекьяй министр: «Экстремальный туризм Дагъустанда гзаф машгьур я. И фестивалди вичикай неинки Россияда, гьакl къецепатан уьлквейрани хабар гузва».
Нариман АБДУЛМУТАЛИБОВ, «Сулейман-Стальский район» МР-дин Кьил: «За и чlехи, важиблу мярекат Докъузпара райондин агьалийриз, къурушвийриз мубаракзава. Къурушвияр гьихьтин вафалу, гьунарлу, зегьметкеш инсанар ятlа, чаз виридаз чизва. Тарихди шагьидвалзавайвал, и хуьряй халкь, гьукумат патал зегьмет чlугур зурба ксар акъатнава. Ихьтин кьакьан чкада кьакьан руьгь авай инсанар яшамиш хьун лазим я! Нажмудин Самурский хьтин зурба векил арадал гъайи хуьр гьамиша бахтлу ва берекатлу жеда. Къе ина дуьньядин дережадин мярекат хьунни зурба вакъиа я. Ихьтин мярекат себеб яз гележегда Докъузпара район, Къурушрин хуьр мадни авадан жеда. Иниз мадни гзаф мугьманар илифда, гьелбетда, мугьманар авай чкада берекатни артух жеда. Къе чун илифнавай чка чпин чlалан, медениятдин къадир авай ксарин ватан я. Къунши районрин векиларни галаз и мярекатда иштиракунал чун шад я».
Осман АБДУЛКЕРИМОВ, «Ахцегь район» МР-дин Кьил: «Им лезги халкьдин пара зурба, вичихъ хъсан нетижа авай мярекат я. За и мярекатдик кьил кутурбуруз, кьиле тухун патал куьмекар гузвайбуруз, кьилди къачуртlа, Докъузпара райондин руководстводиз алхишзава. Амма лекьер хьиз и дагъларин ценерив яшамиш жезвай Къуруш хуьруьн жемятдиз виридалайни еке чухсагъул къвезва. Дагъдин четин шартlара аватlани, чпин ата-бубайрин ватан гадар тийизвай, ватанпересвилин чlехи руьгь, зурба диб авай халкь я. Шад мярекатар лезги чилел мадни артух хьурай!».
Петр ЛЕОНОВ, РД-дин альпинизмдин федерациядин председатель: «Алатай йисав гекъигайла, цlи гзаф альпинистри иштиракзава, вучиз лагьайтlа фестиваль вич гегьенш хьанва, ам гьеле хъуьтlелай гатlуннава. Къецепатан уьлквейрин альпинистриз Дагъустандихъай кичlезвай, гила абуруз республикада мугьманпересвилиз еке къимет гузвайдакай яваш-яваш чир жезва, гьавиляй маса уьлквейрай къвезвай иштиракчийрин кьадарни артух жезва. И йисуз яхцlур кьван альпинистди Ярудагъ муьтlуьгъарда. Санлай къачурла, альпинистрин ва абуруз куьмекар гузвай иштиракчийрин кьадар вишелайни виниз я. И йикъара мадни иниз Москвадай, Каспийскдай ва масанрай хейлин дестеяр къведа. Заз иниз улакьар гьалдай рехъ туькlуьрай военныйриз ва Докъузпара райондин Кьил Абдурагьим Алискероваз чухсагъул лугьуз кlанзава».
Мярекат нисинилай кьулухъни са шумуд сятда давам хъхьана. Тlуьнар-хъунар, манияр, кьуьлер… Са гафуналди, вири иштиракчияр рази яз амукьна.
Куругъли ФЕРЗАЛИЕВ
