Са шумуд югъ идалай вилик Махачкъалада, республикадин онкоцентрадин цIийиз ачухнавай дараматда, цIинин йисуз сад лагьай сефер яз дишегьлияр патал ачух ракIарин югъ кьиле тухвана. Адан сергьятра аваз саки 100-далай виниз дишегьлийри некIедин (молочная) железадин — хурарин рак азар аватIа ахтармишна. Гьайиф хьи, къенин юкъуз дишегьлияр рак азардикди начагъ хьунал гьалтайла, некIедин железадин онкология 1-чкадал ала, адакди начагъ жезвай дишегьлийрин кьадар йисандавай-суз артух жезва. Гьаниз килигна, ихьтин серенжемрин макьсад дишегьлийри — чи вахари, рушари, дидейри чпин сагъламвилин иесивал авун рикIелай алуд тавуникай ибарат я…
Инсан кьиникьал гъизвай ракдин азардикай хуьдай ва я сагъардай дарман гьелелиг авачтIани, вахтунда чIуру азар дуьздал акъудунихъ еке метлеб ава. ГьикI хьи, азарди беден михьиз барбатIдалди, ам дериндиз фидалди чир хьайила, инсан сагъариз жезва. Гьавиляй духтурри гьар са касди вичин бедендин сагъламвал вахтунда ахтармишуниз эвер гузва ва идалди азар дериндиз фидалди дуьздал акъудунихъ еке важиблувал авайдал датIана фикир желбзава. Беденда чIуру азар пайда хьайивалди, ам дуьздал акъудай 98% дуьшуьшра инсан сагъариз жезва. ИкI, духтурри-онкологри 30-далай 40 йисалди яшда авай сагълам дишегьлийриз йиса са сеферда некIедин железадин УЗИ, 40 йисалай алатнавай дишегьлийриз 2 йисалай са сеферда (50 йисалай алатайла лагьайтIа, гьар йисуз) маммография авуниз эвер гузва. ТIарвал, хурарик цилер ва я ва дакIунар квай дуьшуьшра мадни мукьвал-мукьвал ахтармишун герек я.
Ачух ракIарин сергьятра аваз дишегьлийриз и юкъуз пулсуздаказ ва духтурдин направление гвачиз маммологдин меслятрикай менфят къачудай, лазим дуьшуьшра некIедин железайрин УЗИ, маммография ийидай, хурарин ракдин азар квани-квачни чирдай анализар (ТАБ, БТ биопсия) гудай мумкинвал хьана. ИкI, и юкъуз ахтармишай дишегьлийрикай кьведак чIуру азар квайди раиж хьана (рак азар квайдал шак физвай мадни кьве дишегьлидиз алава ахтармишунар авун меслятна). Пешекарри къейдзавайвал, гена азар вахтунда — гьеле 1 ва 2-стадийра амаз — дуьздал акъудиз алакьна. Имни алай аямдин медицинадихъ абур сагъардай мумкинвал ава лагьай чIал я. ЧIуру азар квайди дуьздал акъудай дишегьлийриз тIавал авачир, абур иниз малумат акурла атанвайбур тир.
Къейд авун лазим я хьи, и жуьредин серенжемар чи республикада сад лагьай сефер туш тухузвайди. Дагъларин уьлкведин меркездин духтурри-маммологри вири Россияда кьиле физвай серенжемрик гьар гъилера чпин пайни кутазва. Республикадин онкоцентрада ихьтин серенжемар гьар вацра кьиле тухун пландик кутунва.
Чи мухбир
