Малум тирвал, Ислам динда дишегьлиди лайихлу чка кьазва. Бязибуру мурсурманрин жемиятда дишегьли гзаф ихтияррикай магьрумнава лугьуз къейдзаватIани, Къуръандани Мугьаммад Пайгъамбардин ﷺ гьадисра дишегьлидиз еке къимет ганва, адав къадирлувилелди, гьуьрметдивди эгечIуниз эвер гузва. Мусурман дишегьли диндин са даях хьиз я. Ада къалурзавай чешнедилай, гузвай тербиядилай гзаф крар аслу жезва. Маса гафаралди лагьайтIа, диндар дишегьлийри Ислам вилик тухуниз, адан макьсад махлукьатрив агакьаруниз екез таъсирзава.
РикIел хкин, Мугьаммад Пайгъамбардиз ﷺ, диндин рехъ тухуз эгечIайла, и карда сифте даях хьайидини дишегьли я — Хадижа диде (адалай Аллагь рази хьурай). ГьакIни Пайгъамбарди вичин эхиримжи нефесни Айиша дидедин (адалай Аллагь рази хьурай) патав ахкъуднай. Ибур дуьшуьшдин крар туш. Аллагьди и делилралди чаз Ислам динда дишегьлидин кесерлувиликай хабар гузва.
Чи жемиятда дишегьлиди еке роль къугъвазва. Ада веледриз гузвай тербиядилай, намус, абур, эдеб хуьнин кардилай, гьакIни вичин хуш къилихралди къалурзавай чешнедилай гзаф кIвалахар аслу я. Жемиятдиз эдеблу, къанажагълу, игит рухваяр акъудуник дишегьлийрин-дидейрин еке пай квайди чна садрани рикIелай алудна виже къведач.
Гьам чи Пайгъамбарди ﷺ, гьамни адан рехъ давамарай ва къени давамарзавай ксари дишегьлидин хатур хун тавуниз, адав еке гьуьрметдивди эгечIуниз датIана эвер гузва. Дишегьлидин хатур хадайбур анжах ажуз итимар я.
Имам ан Насайдалай агакьнавай гьадисда лугьузвайвал, са сеферда Пайгъамбарди ﷺ чилел кьуд цIар чIугуна, вичин асгьабривай хабар кьуна: “Чидани им квез вуч ятIа?” Асгьабри жаваб гана: “Пайгъамбардизни ﷺ адан асгьабриз хъсандиз чида”. Пайгъамбарди ﷺ ахпа къейдна хьи, абур дуьньяда виридалайни хъсан дишегьлияр я ва лагьана: Хадижа — Хувайлидан руш, ФатIима — Мугьаммадан руш, Марьям — Ширанан руш, Асият — Музагьиман руш (абурулай Аллагь рази хьурай). И дишегьлияр вири тарихда кьетIен чка кьунвайбур, хъсан къилихралди тафаватлу хьанвайбур я.
И гьадисдай аквазвайвал, хъсан къилихриз килигна, Аллагьди дишегьлидин дережа хкажзава. Къилихар хъсанарун гьар са дишегьлиди вичин эвелимжи буржийрикай тирди рикIелай алудна виже къведач. Гьа са вахтунда итимрини дишегьлийрив гьуьрметдивди эгечIун чпин буржийрикай тирди рикIивай аннамишна кIанда.
Азим гьажи Панагьов, Хасавюрт райондин Къурушрин хуьруьн имам
