“Вирт кIватIзавай чIижре хьиз…”
Вирт кIватIзавай чIижре хьиз,
КIвалахзава датIана.
Зани и чIал, мани хьиз,
Ви гьуьрметдай атIана…
И чIалар за чи газетдин хсуси корреспондент Дашдемир Шерифалиевич Шерифалиевакай 1999-йисуз кхьенай. Адаз, чи хсуси корреспондентдиз, а йисан август-сентябрь варцара Дагъустандин чилел хьайи вакъиайриз талукь яз хъсан материалар кхьинай “РД-дин культурадин лайихлу работник” лагьай гьуьрметдин тIвар ганвай…
Гила, икьван йисар алатайлани, за а гафар мад тикрарзава. ГьикI хьи, Демира вичин вири алакьунралди а гафарин гьахълувал субутзава. Алай вахтунда ам республикадин дережада сейли журналистрикай-публицистрикай сад я. Журналист тирди хьиз, ада вич хъсан фольклорист, тарихчи, писатель тирдини субутнава. Адан къелемдикай вирибуру хушвилелди кьабулнавай “Ахцегь: тарих ва алай аям” тарихдинни этнографиядин чIехи кIвалах, “Шарвили” эпосдин гьикаятдин къайдада кхьенвай цIийи вариант, “Шерифали бубадин насигьатар” — гъвечIи жанрайрин гьикаятдин эсеррин ктаб, маса затIар хкатнава.
Идалайни башкъа, Демир Шерифалиевичан кьетIен алакьунар, халкьдин патай авай ихтибар, гьуьрмет ва авторитет гьисаба кьуна, Ахцегь райадминистрацияди ам райондин “ЦIийи дуьнья” газетдин редакциядин кьилин редакторвиле тайинарна гила хейлин йисар я. Чи хсуси корреспондентни яз ама. И йикъара ада вичин 60 йисан юбилей къаршиламишзава. Гьа и кар себеб яз, чнани и материал гьазурнава.
* * *
Шерифалиев Дашдемир чи газетдиз дуьшуьшдай акъатнач. Адан ери-бине Лезгистандин эдебиятдинни медениятдин къадим макан Ахцегьай я. Ам 1958-йисуз дидедиз хьана, ина ада юкьван школа (1-нумрадин), Махачкъалада ДГУ-дин филологиядин факультет акьалтIарна. 1977-1979-йисара Советрин Армиядин жергейра къуллугъна, гьана КПСС-дин жергейриз гьахьна. Филологиядин факультетда кIелдайла, жегьилди алава яз мад са шумуд хиляй чирвилер къачуна, гьа жергедай яз — журналиствилин рекьяйни.
Гьеле гьа йисара адан къул алай затIар кьериз-цIаруз чи газетдиз акъатзавай. Чебни асул гьисабдай чи эдебиятдиз талукь тир. Жегьилдихъ вичин хатI, кьатIунар, къиметар авайди гьеле гьа чIавуз аквазвай.
Вуз куьтягьай жегьил муаллимди сифте вичин хайи районда, Гутумрин хуьре зегьмет чIугуна. Ахпа кьисметди ам Къизляр райондиз акъудна. Амма газетда кIвалахзавай чаз адан тIвар ва хатI чизвай. Гьа и чIавуз ахьтин югъ алукьна хьи, газетдин редакциядиз жегьил къуватар герек хьана. Ахцегь, Рутул, Мегьарамдхуьруьн (а чIавуз Докъузпарани Ахцегь райондик квай) районриз къуллугъзавай чи хсуси корреспондент пенсиядиз экъечIна…
* * *
Газетда а чIавуз чи чIехи стха, лап камаллубурукай сад хьайи Касбуба Азизханова редакторвал ийизвай. ЮкIвар-чипIер гзаф яна, чун са фикирдал атана: Дашдемир Шерифалиеваз газетдиз атун теклифин.
Д.Шерифалиева чи газетда 1988-йисан июлдилай кIвалахзава. Саки са йисан къене ада редакцияда ацукьна зегьмет чIугуна, вичиз лезгидалди кхьидай журналистдин сирер, газетдин къайдаяр чирна. Адан муаллимарни писбур хьанач. Кьилин редактордилай, а чIавуз адан заместитель Агъариза Саидовалай гъейри, культурадин отделдин а чIаван редактор Казим Казимова, хуьруьн майишатдин отделдин редактор, рагъметлу Къурбан Къадирова, социальный ва яшайишдин хилериз къуллугъзавай отделдин редактор Даир Бейбалаева, старший корреспондент яз кIвалахиз хьайи и цIарарин автордини Дашдемир Шерифалиеваз тIимил чирвилер ганач.
Кар алайди, уьмуьрдай делилар къачуз, абурукай кIелдай кас гъавурда акьадай михьи чIалалди суьгьбет ийиз чир хьун я. Редакциядиз кIвалахиз чи гзаф шаирар, писателар атана. Амма ина яр-гъалди дурум гайибур лап тIимил я. Газетдин чIал художественный ктабрин хьтинди туш. Я кхьинрин къайдаярни гьардаз вичиз кIандай хьтинбур жедач. Газетдин чIалал гзаф мукъаятвал авун герек жезва.
* * *
Д.Шерифалиеван къул алай материалри гьам редакциядин, гьамни кIелзавайбурун игьтияжар таъминарна. Ада вичивай Ахцегь, Рутул, гила Докъузпара хьтин четин шартIар авай дагълух районра кIвалахиз жедайди субутна. Жуван хайи районда ацукьна, ана авай жавабдар ксарин пехирар винел акъудун регьят кIвалах туширди гьар сада аннамишдач. Амма Дашдемирал а четинвилер саки гьар са камуна гьалтна. Алай вахтундани гьакI я. Вичин пехиррикай газетда кхьин, белки, садазни хуш жедач. Дашдемира кхьей критикадин макъалаяр дуьзбур туш, абур чкадал гьялна кIанда лугьуз, а чIавуз са бязи руководителрилай наразивал къалурзавай чарарни атайди фикирда кьуна кIанда. Амма, чкадал фейила, чи хсуси корреспондентди саки са пай чIуру делилар раиж тавуна тунвайди ашкара хьайи дуьшуьшарни чи рикIел алама. Эгер газетдиз акъатай са чарчи чкадал еке рахун арадал гъанватIа, ам хъсан ван авур чар я! Адан таъсирлувал екеди я.
Д.Шерифалиева эхиримжи вахтара Шарвилидин ирсиникай, адан ватан тир Ахцегьрин тарихдикай, музейдикай, Вагъуф буба ва Шерифали буба хьтин пак ксарикай кхьей макъалайри абурун автордилай рази тирвилин чарар пара гъана.
Чечнядай атана, вагьабитринни экстремистрин яракьлу бандайри 1999-йисуз чал дяве илитIайла, амай ксар хьиз, чи журналистарни къарсатмиш хьана. Дугъри я, яракь гъиле кьуна, «Лезги газетдин» журналистрикай фронтда женгиниз фейи кас, я ахьтин лазимвални хьанач. Амма чапхунчивилиз, экстремиствилиз акси хейлин материалар кхьена.
Чи журналистри дяведикай ва ам чал илитIзавай ксарикай, чеб Аллагьдин патай ракъурнавай векилар я лугьузвайбурукайни кIелзавайбур хъсандиз хабардар авуна. Гзаф лезги рухваяр Дагъустан чапхунчийрикай хуьдай ополченидиз гьахьна. Къуллугъдин везифаяр тамамардайла, чпин чанар гьайиф татай рухвайрин кьегьалвилер рикIелай алуднач, я инлай кьулухъни абурун къаматар рикIелай алатдач. Газетда кхьей дуьз гафуни агъзурралди чи кIелзавайбурун рикIера хъсандиз ванзава.
Д.Шерифалиевани Дагъустанда кьиле фейи ва гилани жезвай вакъиайрикай, чкайрал а вакъиайриз гузвай къиметрикай, чи кьиблепатан районра, сергьятдиз мукьва хуьрера кьиле физвай крарикай хъсан хейлин материалар кхьена, кхьизва.
* * *
Мад са кар къейд тавуна жедач. Демир Шерифалиевича журналиствилин рекьел вичин хва Эмирасланни (Дагъви Шериф) гъанва. Хвани буба — чи газет патал Халикьди ганвай кьве лув хьиз я лагьайтIани жеда. Абуру хайи лезги чIалаз, чи руьгьдин ивирриз, ватандин тарихдиз вафалувал къалурзава, халисан хвавилелди къуллугъзава. Демиран руш Латифа лингвист я. Ада чи халкьдин къадим вахтарин кхьинрин ирс ахтармишзава.
Ибур, гьакъикъатдани, чи юбилярдиз тебрикна кIанзавай кьетIен агалкьунар я.
Мердали Жалилов
ЧИ ТЕБРИК
Гьуьрметлу Дашдемир, Шерифалидин хва!
“Лезги газетдин” хсуси корреспондент яз, вуна чи къадим Ахцегьа ва патав гвай Докъузпара, Рутул районрани халисан публицистдин, журналистдин, чи патай тамам ихтиярар ганвай векилдин везифаяр намуслувилелди тамамарзава. Гьавиляй ваз гьам чкадал ва ина, газетдин редакцияда, чIехи гьуьрмет ва авторитет ава.
Ваз ганвай “Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник” лагьай гьуьрметдин чIехи тIварцIини, “Лезги газетдин” сад лагьай редактор Гьажибег Гьажибегован тIварунихъ галай ва гьакI общественный “Шарвили” фондунин премийрини, маса наградайрини и кардин шагьидвалзава. Виридалайни чIехи шабагь, гьелбетда, ваз коллективдин ва чи газет кIелзавайбурун патай авай гьуьрмет я.
“Лезги газетдин” тираж хуьн ва хкажун патал ви къаюмвилик квай районра тухузвай кIвалах, кхьинрин ери ва деринвал, къарагъарзавай месэлайрин хцивал артухариз, чIугвазвай зегьмет генани важиблуди я. Чун инанмиш я хьи, газетдиз ва журналиствилин пешедиз ви вафалувал, кIанивал мадни кьакьан дережайринди жеда.
Чна ваз 60 йисан гуьзел юбилей рикIин сидкьидай мубаракзава. 60-йис-им уьмуьрдин лап важиблу гирвейрикай сад я. А дережадай вилик квай рехъ ва везифаяр мадни хъсандиз аквада. Ви вилик гьеле гзаф крар кума! Вун пешекарвилин, уьмуьрдал ашукьвилин, хайи чIалаз ва халкьдиз хвавилелди къуллугъ авунин мадни кьакьан кукIушри вилив хуьзва!
Югъур хьурай! Вач виликди,
Шарвилидин неве хва!
Зайифвилер гьич ви руьгьди
Кьаз тахьурай хиве, хва!
Меденивал, мердвал рикIин
Ахцегь вацI хьиз алахьрай!
Явашардай тежез мумкин,
Халкьдин руьгьдик акахьрай!
Ви баркаллу юбилей тебрикзавай “Лезги газетдин” редакциядин коллектив.
