Сулейман-Стальский район республикада, адалай яргъарани машгьур авур инсанар хьиз, кьилдин коллективарни ава. Абурун арада далдамчийрин “Кьасумхуьр” ансамблди кьетIен чка кьазва. Са вахтара ам къудратлу Советрин Союзда машгьур хьанай.
“Кьасумхуьр” ансамбль 1958-йисуз райондин культурадин отделдин заведующий, РСФСР-дин культурадин лайихлу работник Ифрат Кьасумова тешкилнай. 1960-йисуз уьлкведин меркез Москвада кьиле фейи Дагъустандин культурадинни искусстводин йикъара (декада) иштиракунай ва алакьунрай далдамчийрин ансамблдиз “Халкьдинди” лагьай гьуьрметдин тIвар ганай.
Сифте тешкилайла, адак пуд кас квай — Ифрат Кьасумов, Абдулбари Гьажимегьамедов ва Гьажибала Гьажимисриев. Ифрат Кьасумова и дестедиз регьбервални гузвай.
— Къвез-къвез чи ансамблдин гьевескаррин кьадарни артух жез эгечIна, — рикIел хкизва алай вахтунда Эминхуьре яшамиш жезвай Гьажибала Гьажимисриева. — ИкI, ансамбль яваш-яваш — 7, са арадилай — 9 ва гуьгъуьнлайни 11 касдикай ибарат, иштиракчиярни са шумудра дегиш хьана.
Гь. Гьажимисриева ансамблдикай ихтилат ийидайла, за ихьтин са кардизни фикир гана: гьар сеферда ансамблдин иштиракчийрин кьадар тек жезва.
— Им дуьшуьшдин кар ятIа, тахьайтIа, адахъ са гьихьтин ятIани сир аватIа? — хабар кьуна за.
— Ваъ, дуст кас, ансамблдин иштиракчийрин кьадар тек хьун дуьшуьшдин кар туш, — давамарзава ихтилат Гьажибала Гьажимисриева. — Далдамчияр жергеда аваз стулрал ацукьзава, абурун юкьва авай кас “хорда кьил кутазвайди” я. Адав — далдам, амайбурув кIараралди язавай тафтар жезва. Им ансамбль тешкилай сифте йикъалай адет хьанвай, къенин юкъузни давамарзавай кар я.
1966-йисуз ансамблди “Дагъустандин искусствойринни культурадин гьафте — Ленинградда” лишандик кваз кьиле фейи мярекатда, гуьгъуьнлай Дондал алай Ростовда, Бакуда, Тифлисда, Сочида, Юкьван Азиядин республикайра, Болгарияда, Чехословакияда ва масанра тухвай фестивалра, конкурсра, культурадинни искусстводин мярекатра иштиракна, чпин кьетIен бажарагъ ва устадвал къалурна.
Яргъал йисара “Кьасумхуьр” ансамблдин кIвалахда иштиракчи хьайи Гьажибала Гьажимисриева лагьайвал, тIвар-ван авай ансамблди халкьдин авазрал бинеламиш хьана кIвалахна. Гьевескарри Дагъустандин вири халкьарин авазар тамамарзавай. Ансамблди вичин нумраяр мукьуфдивди гьазурзавай, абур цIийи хъийизвай. Гуьгъуьнлай ансамблди Азербайжандин, Гуржистандин, Эрменистандин, Узбекистандин халкьарин авазарни чпин репертуардик кутуна.
“Кьасумхуьр” ансамблди Мурад Кажлаеван “Ритмы и годы” телефильмда иштиракна. “Под небом Шалбуздага” кинофильмда макьамар тамамарна, СССР-дин центральный телевиденидин сад лагьай каналдай “Шире круг” передачада иштиракна.
Яргъал йисара ансамблда машгьур далдамчияр тир Къайиб Къайибова, Шарафудин Мейланова, Зубаил Къурбанова, Омар Селимова, чна винидихъ тIвар кьур Гьажибала Гьажимисриева ва масабуру активвилелди кIвалахна.
1981-йисуз ДАССР-дин Верховный Советдин Президиумдин Указдалди далдамчийрин ансамблдиз ва адан иштиракчияр тир Абдулаким ва Абдулбари Гьажимегьамедовриз гьуьрметдин грамотаяр гана.
Ансамбль 18 сеферда Вирироссиядин килигунра гъалиб хьана, ада 1-дережадин дипломар къачуна. Ам ДАССР-дин ва РСФСР-дин культурадин министерствойрин патай гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана.
Далдамчийрин ансамблди вичин кIвалах акъвазарай йисарни хьана. 2010-йисуз районда машгьур далдамчи Агъарагьим Агъарагьимов кьиле аваз “Кьасумхуьр” ансамбль тешкил хъувуна. Ада районда, республикада ва адалай къеце тухузвай мярекатра иштиракзава, халкьдин коллективдин машгьурвал арадал хкизва. ЦIийиз тешкил хъувунвай, 9 касдикай ибарат тир ансамблди гьунарар Яран суварик, СтIал Сулейманан шииратдин йикъарик, халкьдин яратмишунрин “Лезгистандин авазар” фестивалда, Махачкъалада, Каспийскда ва масанра тухвай мярекатра, “Музыкадин майдан” лишандик кваз республикадин телеконкурсда, Кеферпатан Кавказдин халкьарин яратмишунрин “Терек — дуствилин вацI” фестивалда ва масанра гьунарар къалурна.
2019-йисан февралдин вацра Махачкъала шегьерда “Халкьдин коллектив” тIвар тестикьарун патал кьиле тухвай халкьдин яратмишунрин коллективрин килигунра “Кьасумхуьр” ансамблди нубатдин сеферда тIвар тестикьар хъувуна. Им далдамчияр тир Агъарагьим Агъарагьимован, СултIанагьмед Хидирован, Умудбег Малагиеван, Ислеман Ризаеван, Шихсаид Шихнабиеван, Усенбег Гьажимурадован, Тарзан Саругъланован, Керим Камилован устадвилин нетижа я.
Хазран Кьасумов
