CТIАЛ СУЛЕЙМАНАН ШИИРАТДИН ЙИКЪАР

Дагъустандин халкьдин шаир Расул Гьамзатова лагьайвал, чун хкажай, дуьньядиз машгьур авур СтIал Сулейманан цIи 149 йис тамам хьана. Виликан йисара хьиз, цIини адаз талукьарнавай мярекат тухуниз хъсан гьазурвилер акунвай, гьавиляй ХХ асирдин Гомеран шииратдин сувар халкьдин еке активвал, тешкиллувал аваз кьилени фена.

18-май. Кьасумхуьруьн майдан. Адан патав гвай СтIал Сулейманан парк Россиядин Федерациядин ва Дагъустан Республикадин пайдахралди безетмишнава. ЧIехи шаирдин памятникдал школьникар гьуьрметдин къаравулда акъвазнава. Рай­ондин культурадин дворецдин музыкантри-зуьрнечийри язавай авазри инал кIватI хьанвай инсанрин гуьгьуьлар шадарзава. ТIебиатдини сувариз шериквалзава: югъ рагъ авай гуьлуьшанди хьанва.

Пакаман сятдин 9-дан зур жедайла, СтIал Сулейманан парк галайвал кьиле Сулейман-Стальский райондин кьил, Сулейманан шииратдин йикъар тухунин тешкиллувилин комитетдин председатель На­риман Абдулмуталибов кьиле аваз рай­­­администрациядин жавабдар къуллугъчияр, идарайринни общественный тешкилатрин руководителар, яратмишдай интеллигенциядин векилар атана. Абур школьникри цуькверин кIунчIар гуналди къаршиламишна.

Нариман Абдулмуталибова, райадминистрациядин кьилин сад лагьай заместитель Лацис Оружева, райондин общественный палатадин председатель Алимет Мейланова, жавабдар амай къуллугъчийри Да­гъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан памятникдал цуьквер эцигна, шикилар яна.

Майдандилай райондин гьакимар “Кавказ” федеральный шегьре рекьелай райондихъ къвезвай къекъуьндал, ЦIийи Мамрачрин хуьруьн кьилихъ СтIал Су­лейманаз эцигнавай памятникдал фена. Инал абуру Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин де­путат Гьамидулагь Ме­гьамедов, “Дербент шегьер” округдин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Энрик Муслимов, шииратдин суварик атанвай багьа мугьма­нар хушвилелди кьабулна.

Н.Абдулмуталибова, Гь.Мегьамедова, Э.Муслимова, жавабдар маса ксари СтIал Сулейманан памятникдал тажар ва цуьквер эцигна.

Герейханован хуьруьн 1-нумрадин юкьван шко­ладин аялри анал СтIал Сулейманан ши­ирар хуралай кIелна. Конкурсдин гъалибчи, 10-классдин ученица Диана Гьаби­булаева и жигьетдай иллаки тафаватлу хьана.

Сулейманан шииратдин югъ тухунин план-сценарийда къалурнавайвал, Нариман Абдулмуталибов кьиле аваз чIехи де­легация ЦIийи Мамрачрилай “Шии­ратдин Меккадиз” — Агъа СтIалдал рекье гьатна.

ХХ асирдин Гомеран хайи хуьр, иллаки СтIал Сулейманан КIвал-музейдин вилик квай, цIийикIа туькIуьр хъувунвай майдан суварин къайдада безетмиш­нава: кьуд пад пайдахар, банерар, цуьквер я.

Майдандал райондин художест­вен­ный школадин аялри (директор Ямудин Рамазанов) СтIал Сулейманаз бахшнавай шикилрин выставка тешкилнавай.

Суварин иштиракчийри музейдин гьаятда авай СтIал Сулейманан памятникдал цуьквер эцигна, анал шикилар яна.

Музейдин вилик квай майдандал цIи­йиз эцигнавай, хъсандиз тадаракламишнавай сегьнедал рай­ондин руководителар, багьа мугьманар, яратмишдай интеллигенциядин векилар экъечIна.

Шииратдин сувар ачухунин сифте гаф Нариман Абдулмуталибова лагьана. Ада СтIал Сулейманан шаирвилин ба­жа­рагъ­лу­виликай, инсанвилин ерийрикай, адан эсеррихъ авай метлебдикай лагьана, кIватI­ хьанвайбуруз сувар мубаракна.

Н.Абдулмуталибова шаирдин КIвал-музей арадал хкуник еке пай кутур Имам Яралиеван, Сулейман, Фируза Керимоврин, Зураб Шайдаеван, Рашид Сардарован, “Рычал-су” заводдин, цIинин йисуз КIвал-музейдин мулкар  аваданламишунин кIвалахриз пулдин такьатралди куьмекар гайи Абасоврин хизандин тIварар еке гьуьрметдивди кьуна, абуруз чухса­гъул лагьана.

— Чахъ халкьдин къажгъан муркIа­­­дал­ни ргада лугьудай хъсан мисал ава, — дава­­марна Нариман Абдулмутали­бова. — Ви­­ри­да къуватар сад авуналди, чи рикI алай шаир СтIал Сулейманан ­КIвал-музей ­куьруь вахтунда цIийи къаматда аваз арадал хкуни и мисалдин гьахълувал мад сеферда тестикьарзава. Къенин мярекат­дизни СтIал Сулейманан шииратдал рикI алай цIуд­­ралди инсанар кIватI хьанва.

Фонограмма кутуна ва СтIал Сулейманан сес кьуд патаз чкIана — ада “Съезддиз” шиир кIелзавай.

Мярекат кьиле тухузвай машгьур тамада ва бажарагълу культработник Ярагьмед Ярагьмедова микрофондихъ лезгийрин СтIал Сулейманан тIварунихъ галай музыкадинни драмадин театрдин кьилин режиссер, Да­гъустан Республикадин халкьдин артист Мирзабег Мирзебеговаз теклифна.

— Гьуьрметлу дустар! — лагьана М.Мирзебегова, — къенин сувар чи театр патални кьетIенди я, гьикI лагьайтIа, СтIал Сулейман театрдихъ галаз кIеви алакъайра хьайи ва алай вахтундани авай кас я. 1936-йисуз чи театрди СтIал Сулеймана вичин хва СтIал Мусаибахъ галаз санал кхьей “СтIал Саяд” драма сегьнедал эцигнай. Тамаша жемятди гзаф разивилелди кьабулнай. 1938-йисуз Лезги театр СтIал Сулейманан тIварунихъ янай. 1969-йисуз драматург Зияудин Эфендиевани Багъиш Айдаева, СтIал Сулейманан 100 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу яз, шаирдин уьмуьрдикай драма кхьенай ва гьа йисуз ам театрди сегьнедал эцигнай. Дагъустандин халкьдин артист, режиссер Багъиш  Айдаева эцигай и тамаша яргъал йисара театрдин репертуардик хьана. 1989-йисуз лезги театрди Агьед Агъаеван “Сулейман” тамаша сегьнедилай къалурнай. Тамашаяр эцигунилай гъейри, чна гьар йисуз СтIал ­Сулейманан шииратдин йикъар, шаирдин уьмуьрдиз ва яратмишунриз талукь мярекатар кьиле тухузва. Вири и кIва­лахри СтIал Сулеймананни чи театрдин арада авай руьгьдин алакъайрин мягькемвиликай лугьузва. ЧIехи шаирдин тIва­рунихъ галай культурадин идара яз, чи театрдин коллективди гьамиша Сулейман бубадин багьа тIвар вине кьазва,  адан жавагьирар гьамиша чи мецел, шаирдин тIварни чи ри­кIел ала. Театрдин коллективдин тIвару­ни­хъай къенин сувар мубарак авуналди, заз чIе­хи шаирдин тIвар алай райондин гьар са югъ, къенин суварин югъ хьиз, шадвилелди кьиле фена кIанзава.

Энрик Муслимова мярекатдал куьруь, амма гьар са касдин рикIиз таъсирдай, ватанпересвилин гьиссер кутадай рахунар ­авуна, СтIал Сулеймана лезги халкь, Дагъларин уьлкве яргъарани машгьурайди ­къейдна.

Э.Муслимова музейдиз вичин патай СтIал Сулейманан чIехи суьрет багъишна.

Кьилел лацу хъицикьдин бапIах, вичел хъицикьдин кIурт алаз, сегьнедал СтIал Сулейманан птул Ризван Мамедов экъечIун суварин иштиракчийри гурлу капар ягъуналди къаршиламишна. Ада чIехи шаирдин сесиниз ухшар ванцелди Сулейман бубадин шиир устаддаказ хуралай кIелна.

СтIал Сулейманан музейдин директор, шаирдин хтул, Дагъустан Республикадин куль­турадин лайихлу работник Лидия Стальскаяди вичин чIехи бубадин мярекатдиз атанвай мугьманар, районэгьлияр тебрикна, “Хатрут тар” шиир кIелна, музей арадал хкуник пай кутур кьегьал рухвайринни баркаллу рушарин тIварар кьуна, куьмекайбуруз чухса­гъул­ лагьана.

СтIал Сулейманан бажарагълувиликай мярекатдал хуш келимаяр гзаф ксари ла­гьа­на, яратмишдай интеллигенциядин векилри чIехи шаирдиз чпи бахшнавай шиирар кIелна.

Шииратдин йикъан кьвед лагьай пай — концертдин программани — жуьреба-жуьре нумрайралди девлетлу тир. Ам Готфрид Гьасанован тIварунихъ галай райондин ­музыкальный школадин хордин коллективди “Сулейман” мани лугьуналди башламишна.

Машгьур манидарар Омар Меликова, Ярагьмед Ярагьмедова, Эрзиман Османова санал СтIал Сулейманан “Билбил” мани устадвилелди тамамарна.

Фольклордин манийрин ва кьуьлердайбурун “Куьре” коллективдизни тамашачийри капар яна.

Кьасумхуьруьн 3-нумрадин аялрин бахчада тербия къачузвай бицIекри милли пар­таларни алаз авур кьуьлуьни ва Агъа СтIал­рин-Къазмайрин аялрин “Чубарук” бахчада ­тербия къачузвай Фатима Миримовади лагьай “Диде” маниди межлисдал мадни абур гъана­.

СтIал Сулейманан тIварунихъ галай музыкадинни драмадин театрдин артистар и мярекатдал концертдин кьилдин программа гваз экъечIна.

Россиядин Федерациядин лайихлу ва Дагъустан Республикадин халкьдин артист Абдул Гьабибова чIехи шаирдин къамат, шаирвилин устадвал, камаллувал къейдзавай гъвечIи сегьнеяр къалурна. Дагъустан Республикадин халкьдин ва лайихлу артистар тир Фаризат Зейналовади, Руслан Пирвердиева ва маса артистри СтIал Сулейманан чIалариз кхьенвай манияр лагьана.

ИкI, СтIал Сулейманан шииратдин сувар нубатдин сеферда гурлудаказ кьиле фена.

Хазран Кьасумов, «Лезги газетдин» штатдик квачир мухбир