Чи гьар са хуьруьхъ вичин кьетIенвилер, гьейранвалдай гуьрчег чкаяр,   жуван халкьдал баркалла гъидай агалкьунрин, лайихлувилерин иесияр ава. И жигьетдай Кьурагь райондин Штулрин хуьр кьилди къейд авуниз лайихлу я. Алатай асирдани ва алай аямдани неинки хуьр, гьакI лезги халкьдин тIвар машгьурай ксар майдандиз акъудна штулвийри. Абурун арадай виридан тIварар кьун тавуртIани, са бязибур рикIел хкун лазим я.

Буба ва рухваяр Лезгинцевар,  еке алим Тагьир эфенди, Гьажи Рамазан эфенди, яргъал­ йисара Дербентдин консервиярдай комбинатдин директор хьайи Сиражудин Омаров, Дагъустанда медицинадин илимрин сад лагьай доктор Фатима Аликберова, философиядин илимрин доктор Осман Эфендиев, Да­гъустан Республикадин Гьукуматдин Пред­седателдин 1-заместитель Анатолий Къа­рибов… И мукьвара Штулрин хуьруькай мад са ватанэгьлиди хабар гана. Амни Россиядин­ Федерациядин Президент Владимир Путина­ вичин махсус Указдалди ва РФ-дин оборонадин министр Сергей Шойгудин приказдалди генерал-майорвилин чиндиз акъудай  Гьажиев  Тагьир  Минетулагьович  я. Краснодардин крайдин Крымскдин гьавадин космический къуватрин дивизиядин командир.

Белиж поселокдин 1-нумрадин юкьван школа куьтягьай Тагьир Ставрополдин маршал В.Судецан тIварунихъ галай авиациядин высший военный училищедик экечIиз фена. Комиссиядиз акуна­ хьи, гададихъ вири делилар ава: хъсан чирвилер­, спортсмендин вердишвилер, буй-бухах, мягькем беден, са­молетрал рикI хьун… Амма къарар акъуд­на: “Гьажиев училищедиз кьабулиз жедач”. Ву­чиз? Гададин бейнидиз татай фикир хьанач. Гьа гьисабдай яз, — месэладив миллетчивилелди эге­чIунни. Амма гьакъикъат масад тир. Комиссиядин­ членри адаз куьрелди лагьана: “Ви нерик синих ква, гьавиляй вун кьабулиз жедач”. Дугъриданни, школада амаз боксдин секциядиз физвай жавандин нерихъ гзаф сеферра гъутар галукьнай ва духтурриз малум хьайи синихни акатна­вай. Ихьтин­ куьлуь-шуьлуьдиз килигна, мегер рикIин мурад гарув вугудани? Им рикIи кьабулдай кар тушир.­

Са югъ алатайла, жегьил дагъви чпин патав хтайла, комиссиядин членар тажубвилелди адаз килигнай. Абуруз лезги гададин къили­х чизвачир кьван. Тагьира, гьа юкъуз больницадиз фена, нер операция ийиз тунай. Месэла гъиле-гъил аваз гьялзавай, гьавадал, бушлухрал рикI алай ихьтин дирибаш гада кьабул тавуна жедайни? Гьа икI, нерик синих кумачир штулвидикай Советрин Союзда тIвар-ван авай училищедин курсант хьана. Идалай гуьгъуьниз Тагьиран уьмуьрда кардиз, къуллугъдиз, рикIе авай мурадриз манийвал гузвай четинвилер, уламар гзаф хьана, амма абурай ам уьтквемвилелди, итимвилелди экъечIна.

Генералвилин чин ганвай ватанэгьли Белиждиз хтанай ва багърийри, дустари, поселокдин агьалийри адан гьуьрметдай еке межлис къурмишнай. Гьа вахтунда за Тагьиравай авиациядин военный училище хкягъун квехъ галаз алакъалу я лагьана, хабар кьунай.

— Авайвал лагьайтIа, чи тухумда летчикар хьайиди туш,- къейдзава Т.Гьажиева. — Чидач, ву­­чиз ятIа, зи бейнида датIана самолетри агъа­валдай ва за, фикиррай, самолетра аваз лув гу­дай. Абурал рикI алайвиляй зун авиамоделрин кружокдани машгъул хьана, авиациядикай, машгьур летчикрикай, космонавтрикай газетрайни, ктабрайни кIелна за. Школа куьтягьна, Ставрополдизни фена. За гьич са чIа­­вуз­ни офицервилин чинерикай, еке къул­лугъ­рикай, къулай яшайишдикай фикир авурди туш. Зун анжах гьамиша вили ца­ву вичихъ ял­завай. Сад лагьай сеферда самолетда аваз цавуз хкаж хьайила, гьейранвилихъ кьадар амукьначир зи. Ахпа зун патал маса дуьнья ачух хьана.

Дербентдин РКЦ-дин управляющий, Гьажиевахъ галаз цIуд йисуз са классда санал кIелай Имам Абдуллаева рикIел хкизва:

— Классда авай гадаяр саки вири аялвилин, жаванвилин женжелвал квайбур тир,- хиве кьазва И. Абдуллаева,- гьа са вахтунда чна хъсандиз кIелни ийизвай. Школадин общественный крара ашкъидалди иштиракунал гьалтайла, Тагьир чалай тафаватлу жедай. Муаллимри адал жуьреба-жуьре кIвалахар­ни тапшурмишдай. ГьакIни армиядиз гьазурвал акунин тарсара ада виридалайни вилик автомат, винтовка чукIурна, кIватI хъийидай, устав хуралай кIелдай. Чи арада гьамиша гележегдин пешейрикай, никай вуж жедатIа лугьуз, ихтилатар, гьатта гьуьжетарни жедай. Цавун бушлухрал, самолетрал Тагьиран пара рикI алай. “Закай летчик-истребитель жеда”, — лугьудай ада. ГьакI хьунни авуна. ГьакIан летчикни ваъ, халис устад, алай аямдин муракаб самолетра аваз бушлухриз экъечIзавай летчик, командир, генерал!

Гьажиеван муаллим Магьмуд Магьмудова лугьузва: — Тагьир гьи карда хьайитIани кIвен­кIве жез алахъдай. Россиядин армияда къуллугъдайлани, ам вичин къилихдиз ва­фалу яз амукьна. Киевдин военный округдин ПВО-дин частара, Читадин гьавадин космический къуватрин дивизияда, Кеферпатан Кавказдин военный округда къуллугъдайлани, Чечняда, Кьиблепатан Осетияда кьиле фейи дяведин гьерекатра иштиракдайлани, РФ-дин ПВО-дин Гьавадин военный академияда кIелдайлани, ам амай юлдашриз чешне хьана. Къе ам стратегический авиациядин дивизиядин командир я. Ихьтин дережадиз хкаж хьанвай ватандашар чахъ лап тIи­мил ава. Гьавиляй чна Тагьир Минетулагьовичал рикIин сидкьидай дамахзава.

Эхь, Т.Гьажиеван вири уьмуьр Ватандиз къул­лугъ авунин вини дережадин чешне я. Ада жаваб­дар къуллугърал вич къастунал кIе­ви кас, халис командир яз къалурна, Россиядин Федерациядин оборонадин къудратлувал мягькемаруник чlехи пай кутуна. Чи ватанэгьли неинки военный командир-генерал, гьакI политический деятелни я. Ам Астрахань шегьерда областдин военкомвиле эцигиз кlан хьайила, миллетчияр адаз акси экъечIна, “чкадинди эциг тавуна, дагъус­танви вучиз эцигзавайди я?” — лугьуз. И кардин патахъай чкадин журналистдиз ада гайи интервьюда ихьтин гафарни авай: “…Эгер чна инлай кьулухъни­ государст­водиз талукь месэлаяр миллет ва я мил­летчивал би­неда­ваз гьялиз хьайитIа, им чи го­сударст­во бар­­батIун патал адан цлаз язавай ну­бат­дин мих я. Лейтенант яз везифайрив эгечIай йикъалай за жу­ван буржи лазим тир­вал кьилиз акъудзава. Санални, са чIа­вуз­ни за государстводин итижар кьулухъ тунач, жуван хиве тур лап жавабдар вези­фа­­яр­ къуллугъди, намусди истемишзавайвал, Рос­­­сия­дин­ офицердиз хас тирвал бегьемарна. Уьл­кведин ПВО-дин къурулушдик кваз, Ас­тра­хан­­дин об­ластдин цавун бушлухар хуьнин рекьяй­ жавабдар кас тир чIавуз зун маса миллетдин векил тирди садани рикIел гъанач. Ко­ман­­­дую­щий­рини, жуван гъилик квайбуруни заз гьуьр­метзавай, зун кваз кьазвай. Бес гила вуч хьанва?..”

Тагьир Гьажиева, са куьнизни килиг тавуна, вичин кар авуна, вич миллетчивилин фикирар гваз майдандиз экъечIзавайбурулай вине авайди успатна. Астрахандин областда цIуд йисуз военный чIехи къуллугъ гьакъи­сагъвилелди, на­муслуви­лел­ди идара авур командирдиз “Россиядин Феде­рациядин лайихлу летчик” лагьай гьуьрметдин тIвар ва гуьгъуьнлайни “Ватандин вилик военный рекьяй лайихлувилерай” орден гана.

Тагьир стхадин кьетlенвал, пешекарвилин вини дережа, отставкадиз фенвайтlани, адаз мад Ватандиз къуллугъ ийиз эверуни, адал генералвилин къуллугъ, авиациядин дивизия ихтибаруни ва генерал-майорвилин чlехи тIвар гуни генани тестикьарзава.

Дагъустанвийриз Тагьир Минетулагьович халис пешекар, зурба военачальник, ватанперес, интернационалист, дирибаш ва жуьрэтлу кас хьиз чизва. Чи халкьари адал дамахни ийизва. Ам мадни еке дережайрив агакьна кIанзава чаз.

Нариман  Ибрагьимов