Дагъустандин хуьруьн майишатдин зегьметчийри гьайванар къишлахриз куьчарунин ва хъуьтIуьн алафар гьазурунин кIвалах акьалтIарзава, хабар гузва РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи.

Алай вахтунда республикадин малдарри къишлахриз 1 миллиондилай гзаф гьайванар хутахнава. Абуру алукьзавай кьуьд дурумлудаказ акъудун патал 1,5 миллион тонндилай гзаф алафар гьазурнава.

Куьчери малдарвилин мулкарив, гад акъудай дагъларай 100 агъзурдалай гзаф  лапагар, 41 агъзурдалай гзаф ири карч алай гьайванар ва 1600-далай гзаф балкIанар агакьнава. 300 агъзурдалай гзаф хипер ва цIегьер, тахминан 99 агъзур мал ва 2 агъзур балкIан гьеле рекье ама — ноябрдин эхирдалди абур вири кьуьд акъуддай мулкарив агакьун лазим я.

Санлай къачурла, хуьруьн майишатдин зегьметчийри 1,53 миллион тонндилай гзаф — векъи ва  6,3 агъзур тонндив агакьна шире квай алафар, гьакIни тахминан 300 агъзур тонн техилдин фураж гьазурнава. Идалайни гъейри, РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводин  резервда игьтият патал гьазурнавай 14 агъзур тонндилай гзаф  векъи алафар ава.

Идаради гьакIни хабар гузвайвал,  куьчери малдарвал патал ишлемишзавай уьруь­шар  разивал ийиз жедай гьалда ава — гьайванри ина  2025-2026-йисан кьуьд акъудун патал чIурун ем бес кьадарда ава.

Къейд ийин хьи, Россиядин мулкунал анжах Дагъустанди  куьчери малдарвилин къайда ишлемишзава — ина йиса кьве се­фер­­да (зулуз ва гатфариз) лапагрин чIехи суьруь­яр (санлай къачурла, республика­дин­ суьруь­да 4,5 миллион лапаг ава) дагъла­рай­ арандиз тухузва. Дагъларин чкайривай 400 километрдилай яргъа — республика­дин кефер­патан районра авай къишлахрай гьатта­ лап ме­кьи йикъарани­ гьай­ванриз са гьихьтин ятIа­ни ем жагъизва. Гатфариз, гьаваяр чими хьайила, суьруьяр мад дагълариз­ куьч хъжезва. И вахтунда диде хи­пе­рихъ кIе­лерни галаз­ жезва. Гьаниз килигна, винелди рехъ атIун патал­ са кьадар гзаф вахт герек жезва — чубанар патал им акьал­тIай жавабдарвилин муракаб вахт я.

Лагьана кIанда хьи, лапагрин суьруьяр тухудай рекьерин умуми яргъивал 2830 километр­диз барабар я. Санлай къачурла, ихьтин 53 рехъ ава, абур кьве райондин ва кьве шегьердин мулкунилай 2-3 гьафтедин вахтунда физва. Пашман жедай кар ам я хьи, чубанрин къулайвал патал туькIуьрнавай и рекьера 200-далай гзаф хуьрер законсуздаказ  арадал атанва, абура 80 агъзурдалай гзаф инсанар яшамиш жезва. Чка-чкадал кIвалер-дараматар эцигунин нетижада лапагар тухудай рекьер ва чубанрин вилик квай месэлаяр мадни четин хьанва.  И кар себеб яз, лапагар гатун вахтунда дагълариз  тухун тийизвай, къишлахра хуьзвай ва идалди а чилер усал гьалдиз гъизвай дуьшуьшарни гьалтзава.  Куьчери малдарвилин чилерин еридиз чIуру таъсир ачух мулкара датIана жезвай гарари, чимивили ва марфар кьит хьуни и чкаяр яваш-яваш къумлухриз элкъуьнин гьерекатдини ийизва.

РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министрдин заместитель Шарип Шарипован гафаралди, санлай къачурла, рес­публикадин уьруьшри тахминан 2,52 миллион гектар — региондин хуьруьн майишатдин вири чилерин 79 процент кьазва (уьлкведин маса регионра и делил 29 процентдиз барабар я). МасакIа лагьайтIа, малар хуьдай чIурар республикадихъ гзаф ава, амма и карда  тайинарнавай къайдайрал амал тавун себеб яз, са кьадар уьруьшрин гьал яваш-яваш усал жезва, кIватзава, кул-кусри кьазва.

РикIел хкин, эхиримжи йисара Да­гъустандин куьчери малдарвилин чилера кьуьд тахминан 1 миллионни 500 агъзур лапагди акъудзава. Идалайни гъейри, ина са шумуд виш агъзур малар, балкIанар жезва.

Итижлу делил: Россиядин хиперин ва цIегьерин суьруьдин 22-23 процент Дагъус­тандал гьалтзава, гьа са вахтунда и хиле кIвалахзавайди анжах 35 агъзур касди я (кьитвал гьамиша ава).

Амина  Муслимова