Имам аш-Шафиидин мазгьабдал асаслу яз, цин гьайванрикай недай ихтиярар авайбурукай куьруь делилар. Анжах це яшамиш жезвай гьайванар кьве жуьрединбур ава: балугъар (балугъдин кIа­луб авай цин вири гьайванар) ва балугъар туширбур.

Балугъар ва абурун жуьредик акатзавай цин амай вири гьайванар, абур гьи къайдада кьейитIани, недай ихтияр ава. Ихь­тин гьайван тукIунин игьтияж авач ва и жигьетдай алимрин арадани фикир сад я. И месэладин гьакъиндай Аллагьдин га­ф­ар субутдин делил яз гъиз жеда, ма­на­: “Гьалалнава квез гьуьлуьн гъуьрч ва адан (гьуьляй къачузвай) недай за­тIар (гьуьлуьн гьайванар, балу­гъар)­ — ишлемишдай менфятар яз квез ва рекьевайбурузни (сеферда авайбуруз). Ва гьарамнава квез кьураматдал гъуьрч авун куьн игьрамда ва я “Гьа­рам”­ (лугьудай чкада) авай кьван вахтунда. Ва кичIе хьухь квез Аллагьдихъай, Вичин патав куьн кIватI хъийидай (гьахъ-гьисабдиз)!”. (“Аль-Маи­да” сура, 96-аят).

Имам Малика, Абу Дауда ва масабуру агакьарнавай гьадисди хабар гузвайвал, Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана, мана: “Гьуьлуьн яд михьиди я ва ана кьенвай гьайван недай ихтиярар ава”.

Къейд ийин хьи, кьенвай балугъ тIуь­нин жигьетдай са шартI ава: эгер ам чIур хьанвачтIа. Аль-Бейхакийди, ибн Маджагьди ва масабуру агакьарнавай гьадисдай ашкара жезвайвал, Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана, мана: “Чаз кьенвай кьве затI (гьайванар) ва ивидин кьве жуьре недай ихтияр ава. Кьенвай затIар — балугъ ва цIицI (саранча), ивидикай — лекь ва цуьлез”.

Балугъар тушир цин гьайванар тIуь­нин жигьетдай алимрин арада гьар жуьредин фикирар ава. Абурун чIехи паюни це гьихьтин шартIара кьенвай гьайван ятIани, ам недай ихтиярар ава лугьузва­.

(Макъала кхьидайла “аль-муътамад фи аль-фикхи аш-шафиий” чешмедикай менфят къачунва. Мугьаммад аз-Зухейлий).

Салам  Мурадалиев