Къурушрин хуьруьн тарихдин дувулар лап деринра ава. 1952-йисуз къурушвияр  Хасавюрт райондин мулкарал куьч хьана ва ина ЦIийи Къуруш хуьр арадал гъана. Алай вахтунда и хуьр районда чIехибурукай сад я. Эхиримжи йисара хуьре кьиле фенвай дегишвилерикай, жемятдин уьмуьрдикай, вилик акъвазнавай месэлайрикай чирун патал чун  Къурушрин хуьруьн администрациядин кьил   Рафик  Пирметович  Юсуповахъ  (ада 2010-йисалай инихъ хуьруьн админист­рациядиз регьбервал гузва) галаз гуьруьшмиш хьана.

• Рафик Пирметович, хуьре шумуд кIвал (майишат) ава, агьалийрин кьадар гьикьван я? Чкадин агьалияр квел машгъул жезва?

— Хуьре 1410 кIвал ава, агьалийрин кьадар 8744 касдив  агакьнава. Хуьре саки 1100-дав агакьна аялри кIелзавай юкьван кьве мектеб, участковый больница, ветеринариядин участок, 45-дав агакьна  туьквенар, 80 аял авай аялрин бахча, пуд биржа, машинар ре­монтдай пуд цех, алакъадин отделение (поч­та), “Къурушрин сес” тIвар алай газет, МФЦ, 25 касди кIвалахзавай пожарный часть, регъв, банкетрин кьве зал, культурадин кIвал, кьве библиотека, музей, блокар акъуддай цех, пекарня, кIва­чин къапар хъийидай кьве мастерской ва икI мад  маса къуллугъар кардик ква.

Жемятдин кIвалахдин шартIарикай ра­хайтIа, и жигьетдай са акьван тарифдай гьал авач. Агьалийрин чIехи пай Хасавюрт ше­­гьер­да авай базаррал физва, хейлин жегьил­ри Россиядин шегьерра еке эцигунар кьиле физвай чкайра кIвалахзава. Гзафбур па­тарал­ физва. Хуьре са завод ва я фабрика кардик акатнайтIа, агьалийриз кIвалахдай чкаяр артух, бейкаррин кьадар тIимил жедай.

• ЧIехи хуьруьхъ чIехи къайгъуяр хьун тIе­бии кар я. Малум тирвал, эхиримжи йисара республикадин руководстводи хуьрер аваданламишуниз кьетIен фикир гузва. Кьилди къачуртIа, Владимир Васильеван теклиф­дал­ди “Зи Дагъустан — шегьердин къулай шар­тIар”, “Зи Дагъустан — зи ре­кьер”, “Зи Да­гъустан — зи яд” проектар кардик акатнава. Абурун сергьятра аваз Къурушрин хуьре кIва­ла­хар кьиле тухванвани?

— Эхь, бязи проектар чи хуьруьвни агакьна ва, аквазвайвал, еке дегишвилерни хьанва. Кьилди къачуртIа, и проектрин сергьятра аваз эхиримжи йисара къамишривни зир­зибилрив ацIанвай, хуьруьн кьуд патай янавай къаналар экскаватордин куьмекдалди михьна. Хуьруьн юкьвай фенвай латокар авай центральный къанал, муькъверин кIаник патар къайдадиз хкана. “Зи Дагъустан — шегьердин къулай шартIар” проектди хуьре гзаф хизанар яшамиш жезвай кьве мертебадин кIвалерин вилик вири къулайвилер яратмишнавай ял ядай парк арадал гъидай мумкинвал гана. Хуьруьн юкьвал алай марш­руткаяр акъвазардай майдан, агъсакъалар кIватI жезвай ким аваданламишна. Мугьаммад Хи­дирован тIварунихъ галай мискIиндин къаншарда мад са еке парк туькIуьрна. Къавуз ракь янавай гъвечIи базарни кардик кутунва.

“Зи Дагъустан — зи рекьер” проектдин сергьятра аваз  Загьраб Баглиеван, Ярагъ Ме­гьа­медан, Игъиррин, Сару Бекуьрован тIва­ра­рихъ галай куьчейра къир цана. Алатай ­йисуз хуьруьн мектебра чим гудай къурулушар цIийи хъувуна, дегьлизрин чиле цIийи плитаяр туна. Хуьруьн куьчеяр ишигълаван авуна.

Гьелбетда, и гьерекатралди хуьруьн дердияр, гьялна кIанзавай месэлаяр куьтягь хьанвач. Вилик цIийи крар, проектар ква. Кьилди къачуртIа,  2021-йисуз хуьре участковый цIийи  больница эцигун проектдик кутунва. Мадни башкъа, виликдай стадион хьайи чкадал, РФ-дин оборонадин министерстводин къаюмвилик кваз, 200 аял патал цIийи бахча эцигда, проектдинни сметадин вири документар гьазурнава.

• Малум тирвал, Къурушрин хуьре гьам хъвадай, гьамни дигидай цин патахъай­ гьалар са акьван тарифдинбур тушир. Алай вахтунда и жигьетдай гьихьтин дегишвилер кьиле фенва?

— Дугъриданни, цин месэла совхоз чкIай­далай кьулухъ хцибурукай садаз элкъвена. Жемят хъвадай целди таъминарун патал са суткада герек жезвай цин кьадар 2200 кубометр я. И жигьетдай хуьруьз 1500 кубометр яд бес жезвач. Гаф кватай чкадал заз жемятдин тIварунихъай хуьруьз Сулак вацIун яд гъуник лайихлу пай кутур РД-дин ЖКХ-дин ва эцигунрин министр Малик Баглиеваз сагърай лугьуз кIанзава. Цин месэладин патахъай агъсакъал-общественник Эмирхан Эмировани гзаф зегьметар чIугуна. Ам са шу­муд сеферда министерствойриз, маса идарайриз фена ва эхирни РД-дин Кьил Владимир Васильевахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Адан алахъунри бегьерни гана.

Сулакдин яд агакьайла, чна жемятдин куьмекдалди фадлай куьгьне хьанвай цин турбаяр (саки 10 км мензилдиз) пластикадин турбайралди эвезна. Амма идалди месэла гьялна акьалтIарнавач. 2021-йисуз жемят хъвадай целди таъминарунин кIвалахар давамарун патал цIийи проект гьазурнава. Хуьруьн кьилихъ цин гьамбархана эцигдайвал я. И макьсадриз чара ийидай пулдин такьатарни гьазур я.

• Виликдай цIийиз арадал къвезвай хизанар кIвалер эцигдай, майишат кутадай чилерин патахъай кIевера гьатзавай. Исятдани гьакI яни?

— Идалай вилик чилер хуьруьн админист­рациядин ихтиярда авачир. И кардин пата­хъай кат-калтугунар гзаф хьана. Нетижада администрациядив яшайишдин кIвалер эцигун патал 375 гектар чил вахкана. Чилин патахъай игьтияж авай хуьруьнвийриз чна гьа и мулкарикай гузва.

• Администрациядиз кIвалахдин жи­гьетдай куьмекар гузвайбур авани?

— Алай вахтунда чи хуьряй 4 кас райондин, 11-ни  хуьруьн собранидин депутатар я. Хуь­руьн администрациядихъ участковый кьве инспектор — полициядин майор Къазакьбиев Абдул ва капитан Айдемиров Рашидхан гал­кIур­на­ва. Абуру чпин везифаяр намуслудаказ кьиле тухузва, агьалийри къа­нун­-къайдадал, куьчейра михьивал хуьнал гуьзчивалзава. Къанунрал амал тийизвайбуруз талукь яз протоколар кхьизва, жерме ­ийизва.

Чаз кьиле хуьруьн агъсакъалрин советдин председатель Вердихан Вердиханов акъвазнавай дестедини куьмекзава. Кьилди къачуртIа, абурухъ галаз санал хуьруьн дердияр, месэлаяр веревирдзава, абурун меслятрал, насигьатрал амалзава. Гаф кватай чкадал заз гьам хуьруьн администрация, гьам­ни хуьр паталди гзаф зегьметар чIуг­ваз­вай райондин собранидин  депутат, хуьруьн де­путатрин собранидин председатель Малик Шагьвеледован тIвар кьаз кIанзава. Адалай хуьруьн жемят пара рази я. Мадни чи администрациядиз чпи-чпиз тешкилнавай гуьгьуьллу пожарный дестедини еке куьмекар гузва.

• Налогар кIватIунин жигьетдай кьиле тухузвай кIвалахдикай вуч лугьуз жеда?

— И жигьетдай гьалар са акьван тарифдинбур туш. КIвалах зайиф еришралди вилик физва. Гьайиф хьи, гзафбур чи гъавурда акьазвач. Гьар садаз чир хьана кIанда: кIватI­­завай налогрин гьисабдай чна хуьре аваданламишунин кIвалахар кьиле тухузва. Гьавиляй и кардивай къерех хьана виже къведач.

• Рафик Пирметович, суьгьбет авунай сагърай. Квехъ мадни еке агалкьунар хьурай.

— Куьнни сагърай, муаллим!

Гьажи Къазиев