“Къилинж Къемер”
И йикъара Махачкъалада, Дагъустандин ктабрин издательстводи, урус чIалал лезгийрин машгьур писатель, алим Гьаким Къурбанан “Къилинж Къемер” роман чапдай акъуднава.
Тарихдинни яшайишдин роман яз гьисабзавай и чIехи эсерда XV виш йисара яшамиш хьайи лезгийрин шаир Миграгъ Къемеран уьмуьрдикай суьгьбетзава.
Романда асул фикир кьилин игитар тир Къемеранни Султалидин муракаб кьисметдиз ганва. Эсерда ачухарнавай гьерекатар тарихдин вакъиайрихъ галаз алакъалубур я. Эсердин мад са кьетIенвал ам я хьи, ана лезги халкьдин адетрикай, этикадикай, эстетикадикай гзаф кьадар материалар гьатнава.
Къейд ийин хьи, Гьаким Къурбан 11 романдин автор я. “Къилинж Къемер” авторди 1999-йисуз кхьена. Сифте яз ам лезги чIалал 2009-йисуз чапдай акъатна. Урус чIалаз 2018-йисуз элкъуьрна. Таржума авунвайди С.Алиева я.
“Асирдилай яргъи рехъ”
Дербентда ихьтин тIвар алаз лезгийрин шаир ва литературовед Азиз Мирзебегова урус чIалал Лезги театрдин тарихдикай кхьенвай ктабдин II том (II ва III паяр) чапдай акъатнава. Ктабда милли театрдин тарихдикай, жуьреба-жуьре йисара Лезги театрда кIвалахай актеррикайни режисеррикай, художникрикайни драматургрикай, музыкантрикай суьгьбетзава.
Ктабдиз сифте гаф кхьенвайди театрдин директор Динара Эминова я. Ада къейдзавайвал, лезгийрихъ пешекар театр 1905-йисалай аватIани, адан тарих тамамдиз ахтармишнавач. И жигьетдай филологиядин илимрин кандидат Азиз Мирзебегова кьиле тухузвай ахтармишунрихъ еке важиблувал ава.
“Вили къванцин манияр”
Азиз Мирзебегован къелемдикай и йикъара урус чIалал кхьенвай мад са ктаб хкатнава: Кьасумхуьрел чапдай акъуднавай “Вили къванцин манияр” ктабда алимди Дагъустандин халкьдин шаир Майрудин Бабаханован уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай суьгьбетзава.
Къейд ийин хьи, ам А.Мирзебегован 31-ктаб я. Адакай мектебра чIехи классра кIелзавай аялривай, студентривай, муаллимривай, Майрудин Бабаханован яратмишунрал рикI алай гьар садавай менфят къачуз жеда.
Сифте гафуна филологиядин илимрин кандидат, ДГУ-дин доцент Нариман Абдулмуталибова, ктабдин кьетIенвиликай рахадайла, икI кхьизва: “Азиз Мирзебегован ктабди Майрудин Бабаханован эдебиятдин ирс ахтармишунин кардик еке пай кутунва. Чна гуьгъуьнин йисарани республикадин маса алимрини, Азиз Мирзебегова хьиз, М.Бабаханован яратмишунар ахтармишдайдак, адан эсерриз, гьакъикъат тийижиз, виликамаз авунвай дуьз тушир фикирар сафунай ягъиз, лайихлу къимет гудайдак умуд кутазва…”.
Полковникдин уьмуьрдикай
Хейлин йисара Къазахстанда, Урусатдин жуьреба-жуьре шегьерра къанун-къайда хуьдай органра къуллугъай полковник Масуб Магьмудовакай кхьенвай “Инсанвилин, гьахълувилин, дуствилин женгина” тIвар алай ктаб чапдай акъатнава. Адан автор “Лезги газетдин” сиясатдин отделдин редактор, публицист Нариман Ибрагьимов я.
Ктаб “Къазахстандин чилел”, “Кеферпатан аязар”, “Ботлих райондин векилар” ва маса кьилерикай ибарат я. Ам архивдин материалрин, къиметлу документрин, М.Магьмудован рикIел хкунрин, суьгьбетрин ва са жерге маса делилрин бинедаллаз гьазурнава. Ктабда лайихлу инсан хьун патал чешне къачудай гзаф мисалар, делилар, уьмуьрдин гьакъикъат ава.
Агьмед Магьмудов
