Гьар гьафтедин кишдин юкъуз Ахцегьа хуьруьгви арабист-алим Гьажикерималидин тIварунихъ галай медресада диндин межлисар тешкилзава. Ана Ахцегьрин жуьмя-мискIиндин имам Абдулашим гьажи Абдулгьашумова, медресадин муаллим Ширинбег гьажи Мирзоева, чкадин мискIиндиз къвезвай динэгьлийри, мугьманри иштиракзава. Нубатдин межлисдиз мукьвара Дербент шегьердай шейх Исамудин эфенди Саидов атанвай. Ахцегь райондин динэгьлийрихъ галаз дуствилин сих алакъаяр хуьзвай ам иниз мукьвал-мукьвал къвезвай мугьман я.
Диндин мярекатдин адетдин паярилай кьулухъ гуьруьшдал суал-жавабдин къайдада суьгьбетар кьиле фена. Межлисдин иштиракчийрин бязи суалриз шейх Исамудин эфенди Саидова ихьтин жавабар гана.
– Аллагьдихъ агъунвай гьакъикъи динэгьли, муъмин вуж я?
— Ам эдеблу къилихрин ва вичин фикирарни крар сад-садавай къакъат тийизвай, гьар юкъуз садакьадалди ва я хъсан краралди масадан гъил кьазвай, кIевевайдакай фикирзавай инсан я. Садакьа — им анжах са пул ва я маса са шей гун туш, гьелбетда, я вирибуруз ахьтин мумкинвални авач. Месела, садан садакьа Аллагь патал мецелди (тарс, тербия, насигьат гуналди), кесиб касдин садакьа гъилелди (вичелай алакьдай са кар авуналди), девлетлудан садакьа пул, рузи гуналди я.
– Чи капI-тIят Аллагьди кьабулуникай, кьабул тавуникай вуч лугьуз жеда?
— Гьелбетда, и кар регьимлу Аллагьдиз хъсандиз чида. Амма чазни чир хьана ва чпел амална кIандай крар ава. Мугьаммад пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) гьадисра къейднавайвал, инсанди, Аллагьдин чIехивал чиз, дуьздаказ ийизвай капI кьабулда. Гъариб кас мугьманвиле кьабулзавай, вичин девлет ва алакьунар масадахъ галаз пайзавай касдин ибадатдин дережани пара еке я. Гьа са вахтунда рикIин сидкьидай тушир, яни масабуруз къалурун патал тир ва рикIе чIуру ниятар аваз ийизвай капI кьабул жедач. ГьакI чарадан эменни-мал вичиз кьунвай, чарадан ихтиярар къакъуднавай, закат тагузвай, ихтиярсуз крарик кьил кутазвай, вичин нефсинин рабатвал ийиз тежезвай ксарин капI-тIятни гьаваянди я. КапI-тIят, ибадатар Аллагьди кьабул тавун инсандин еке бедбахтвал я. Гьавиляй чун мукъаят хьана кIанда. Алава хъийин, Аллагьди пуд жуьре инсанрин дуьа фад кьабулда: дидедин, зулумдик квайдан ва гъариб касдин.
– Лугьузвайвал, мусурман динда 73 хел ва темягь фидай гьар жуьре затIар-крар ава. Ихьтин гьалара, гъалатI тахьана, дуьз рехъ гьикI жагъурда?
– Аллагьдихъ инанмиш, имандал мягькем касдиз Ислам диндин дуьз рехъ асантдиз жагъида. Абдулла ибн Аббаса агакьарнавай са гьадисда Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьанва хьи (мана), «Эй инсанар, куьн гьакъикъи дуьз рекьяй акъат тавун патал за квез кьве затI тунва, им Аллагьдин ктаб (Къуръан) ва Адан Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) Сунна я. Гьабурал амал ая».
Гьакъикъи дуьз рехъ — им чи Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) сихилдин, мусурманрин чIехи пай алимри кьунвай ва Суннадив дуьз къвезвай рехъ я. Ам жагъурун патал, гьелбетда, Къуръан кIелна, иман, игьсан, акъида чирун хъсан я.
Дашдемир Шерифалиев
