Мекьивилер алукьунихъ галаз сад хьиз, Дагъустан Республикада агьалийри яшайишда ишлемишзавай газдин кьадар хейлин гзаф жезва. Ишлемишнавай газдин гьахъ-гьисабар ийидайла, чимивилин коэффициент кваз кьунин къайдайриз ва кьетIенвилериз талукь яз агьалийрилай мукьвал-мукьвал арзаярни къвезва. Газ гьисабдиз къачудай алатралди тадаракламишнавай кIвалера яшамиш жезвай гзаф абонентрив гьахъ-гьисабра чимивилин коэффициент кваз кьунвай квитанцияр агакьзава. Чимивилин коэффициент ишлемишуниз талукь къайдаяр 2008-йисан октябрдилай кардик кватIани, чIехи пай абонентар абурув вердиш туш ва цIийи къайдадай кьил акъудиз хьанвач.
Идахъ галаз алакъалу яз, “Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-ди агъадихъ галай баянар гун лазим яз гьисабзава. Чимивилин коэффициент (ТК) — им счетчикдай физвай кьадар газ стандартдин шартIарив агакьарун патал лазим тир гьахъ-гьисабрин уьлчме я. Адакай менфят къачунин лазимвал адакай ибарат я хьи, бязи муьштерийрин кIвалера чимивилин корректор алачир счетчикар тайинарнава ва ишлемишнавай газдин гьакъикъи кьадар чирун патал ихьтин счетчикри къалурзавай делилар гъилелди туькIуьр хъувуниз мажбур жезва. Гьа са вахтунда, алай аямдин цIийи жуьредин счетчикри ишлемишнавай газдин гьакъикъи кьадар чпи гьисабзава ва дуьздаказ туькIуьр хъийизва.
“Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-дин генеральный директордин советник Сапият Акаевади хабар гузвайвал, чимивилин коэффициент лагьайтIа, анжах винидихъ вичикай лагьанвай хьтин корректор алачир ва кIвалин къецепата эцигнавай счетчикри къалурзавай делилар дуьздаказ гьисабун патал ишлемишзава.
Счетчикдал чимивилин корректор алани, алачни, адан тIварцIе кхьенвай «Т» гьарфунилай чириз жеда. Эгер абонентдин счетчикдал «Т» гьарф алатIа, ихьтин алатди ишлемишнавай газдин гьакъикъи кьадар дуьздаказ къалурзава, эгер и гьарф алачтIа, коэффициентдикай менфят къачузва.
Коэффициентдин кьадар гьавадин шартIариз килигна пайнавай мулкарай Дагъустандин гидрометеорологиядин ва элкъуьрна кьунвай тIебиат ахтармишунин рекьяй центради вацра садра агакьарзавай гьавадин чимивилин ва барометрический давленидин юкьван кьадардин делилрал бинеламиш хьана тайинарзава.
Метрологиядин ва технический рекьяй гуьнгуьна тунин федеральный агентстводи РД-дин шартIариз килигна пайнавай мулкар патал гьар зур йисан чимивилин коэффициент тестикьарзава. Ада чимивилин эвез галачиз счетчикрай фенвай газдин кьадар стандартдин шартIарин кьадардив кьадайвал гьисаб хъийиз куьмек гузва.
Гьавадин шартIариз килигна пайнавай мулкара дараматдилай къеце пата авай счетчикар патал гьар вацра цIийи коэффициент тайинарзава. Вацран юкьван гьисабдин чимивилин рекъем дегиш хьунихъ галаз алакъалу я, хъуьтIуьн вахтунда коэффициентдин кьадар гатундалай винизди жезва.
Республикадин абонентри яшайишда ишлемишнавай газдин кьадар чпи гьисабзава — счетчикри къалурзавай рекъемар кхьизва, алатай вацран делилар хкудиз, алай вацра ишлемишнавай газдин кьадар гьисабзава.
Чпин счетчикрал чимивилин компенсатор алачир ва абур куьчеда (кIвалин къеце пата) эцигнавай абонентри гьисабунрин нетижада арадал атай делилар дуьздаказ туькIуьр хъувун лазим я — счетчикри идалай вилик (алатай вацра) къалурай рекъемар цIийибурукай хкудайла, амукьзавай кьадар чимивилин коэффициентдиз зарбда ва анжах идалай кьулухъ арадал атай рекъем са кубометрдин къиметдиз зарб хъийида, нетижада гьакъи яз гана кIанзавай кьадар акъатда.
Гьа са вахтунда чимивилин коэффициент гьар вацра дегиш жезвайди рикIелай ракъурна виже къведач. Адан кьадар квитанциядал кхьенва. Месела, декабрдин вацра абонентди 200 кубометр газ ишлемишнава (им эхиримжи делилрикай алатай вацранбур хкудайла амукьзавай тафават я). Гьа икI, 200 кубометр чимивилин коэффициентдиз зарбна кIанда — ишлемишнавай газдин дуьз кьадар тайин жеда. И рекъем алай вахтунда къуватда авай къиметдиз (къенин юкъуз са кубометрдин къимет 5 манатни 38 кепекдиз барабар я) зарбда, нетижада акъатай кьадар ишлемишнавай газдихъ гана кIанзавай гьакъидин кьадар я.
Эхирдай къейд ийин, “Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО Дагъустан Республика тIебии газдалди таъминарзавай тек са компания я ва ам тамамдаказ “Газпром” ПАО-дин хсусиятда ава. РФ-дин Яшайишдин кодексдин 155-статьядин бинедаллаз, абонентди гьар вацра ишлемишнавай газдин гьакъи адалай гуьгъуьнай къвезвай вацран 10-югъ алукьдалди гун лазим я.
Амина Муслимова
