(Эвел — 21-нумрада)
“Гуржистан Урусатдихъ галаз сад хъхьайдалай кьулухъ, кабардинар, чеченар ва оссар квачиз, лесгийри чи вахт къакъудзава. Абурун Лесгистан тIвар алай вилаятдин мулкар дагъларани ава. Халкь лагьайтIа, женгчи руьгь авай, зегьметдал рикI алай, къуватлуди я. И жигьетдай абурув Азиядин са халкьни агакьдач”.
Ф.Ф.Засс “Гуржистандиз талукь тарихдин ва
рекъемрин малуматра Кавказдикай делилар”.
Къейд: Засса лезгияр амай дагъустанвийривай чара ийизвай. Винидихъ тIвар кьунвай кIвалахда ада гьакIни кхьизва: “Гуржистан Кавказдилай кьиблепатахъ экIя хьанва. Адан сергьятар: кеферпата — Кавказ, кьиблепата — Эрменистан, шаркь пата — Дагъустан, рагъакIидай пата — ЧIулав гьуьл”.
* * *
“Лезгидин къилихдиз хъсан ерияр хьиз, пис ериярни хас я. Лезгияр викIегьбур, къастунал кIевибур я. Абурувай са куьруь вахтунда ял ягъ тавуна яргъал мензилар атIуз жеда. Кьисас вахчунал гьалтайла, абуру инсаф ийидач”.
Густав-Теодор Паули. “Урусатдин халкьарикай
этнографиядин малуматар”.
Къейд: Г.-Т.Паули лезгийрин тIвар кьуналди, вири дагъустанвийрикай раханва, гьикI лагьайтIа, адан винидихъ тIвар кьунвай кIвалахда Дагъларин уьлкведин амай халкьар къейднавач. Амма медицинадин духтур Э.В.Эриксона вичин “Кавказдин халкьарин гекъигунрин делилар” кIвалахда Паулидин гафаралди лезгийрин къамат ачухарнава. Аваррикай, даргийрикай ва къазикъумухвийрикай тарифдин гафар кхьенва.
* * *
“Самур вацI, адан кукIушар чидайбурун гафаралди, жив авай дагълари ва гзаф кьадар булахри арадал гъизва. А дагъларин этегрив тогуспара ва илису халкьар яшамиш жезва”.
Агьвердов А.И., Къизлярдин комендант
“Дагъустандикай малуматар”.
(КьатI ама)
Гьазурайди — Бедирхан Эскендеров
