1979-йисан 25-декабрдиз Советрин Союздин кьушунар Афгъанистандин халкьдиз куьмекиз фенай.
10 йисуз давам хьайи инсафсуз дяведа иштиракайбурукай агъзурралди аскерар телеф хьана, парабур гел галачиз квахьна, хейлинбур набутар яз амукьна. Ахцегь райондай и дяведа 42 касди иштиракна.
Абурукай сад сержант, танкист, (наводчик), гила райондин Афгъандин дяведин ветеранрин советдин председатель Нажмудин Зейнединович Гудаев я. Ада вичин уьмуьрдин рекьикай, женгерикай суьгьбетзава.
— 1982-йисуз Ахцегьрин 2- нумрадин юкьван школа хъсан къиметралди куьтягьайдалай гуьгъуьниз зун ДГУ-дик экечIна, — башламишна ада. — Математикадин факультетдин 1-курс куьтягьай 1983-йисан июндиз заз Советрин Армиядин жергейриз эверна. Зун Туркестандин военный округдик квай Таджен шегьердиз акъатна. Ина 4 вацран курсара тупунин лишанчидин пеше чирайдалай гуьгъуьниз Афгъанистандин Шиндант шегьердин танкарин полкуниз ракъурна.
Ана гъвечIи, амма пара инсафсуз акьунар жезвай. Са шумудра танкарин чи ротади Герат шегьердин жемят талибанрин, гелебанрин, раббанийрин ва маса тухумрин бандайрикай азадунин вакъиайра, кесиб жемятдиз мергьяматлувилин куьмек гунин крара иштиракна.
РикIелай ихьтин са дуьшуьш алатдач. Старший лейтенантдал хер хьанваз, взводдин командирвилин везифаяр зал тапшурмишнавай. Чи танк са хуьруьн патав минадал хъиткьинна, амма гзаф зарар хьанач. Механикди кьатI хьанвай чка туькIуьр хъийизвай вахтунда чун, пуд кас, хъвадай яд кIанз патав гвай са къазмадиз гьахьна. КIвачел, кьилел алачир 2 аял галай са дишегьлиди ва кьуьзуь касди чун хушдиз кьабулнай. Чав гвай яд цадай фляжкаяр цив ацIурна. Язух атана, чна абуруз недай суьрсетдикай гана. Элкъвена танкунин патав хкведайла, тфенгдин ван акъатна, захъ галай са аскер ярх хьана, гена кьенач, залан хер хьана. Чун, автоматар вини кIвачиз акъудна, къазмадихъ элкъвейла, мад тфенгдин ван акъатна. КилигайтIа, чаз гуьлле гузвай чпинди гьа кьуьзуь касди хъияна кьена.
Лугьун хьи, Афгъанистан чаз таниш тушир, къумлух, чими, тIе-биатдин четин шартIарин чка тир. Душмандин ягъунрилай гъейри, садакай-садак акатдай хаталу азаррини чи аскерар гьелекзавай. Чи гадаяр, масадбурув гекъигайла, а азарриз хейлин дурумлу тир. Кьилинди чна интернационалиствилин буржи кьилиз акъудна, амма гьукуматди гузвай са бязи кьезилвилерикай чун магьрум я. Афгъан дяведин ветеранриз Махачкъалада, Хасавюртда, Буйнакскда ва маса чкайра яшайишдин кIвалерилай алава яшайишдин къулайвилерин пулдин куьмекарни ганва. Амма чи районда амай 29 касдикай садазни са кIвал кьванни ганвач. Закон виридаз сад хьун лазим я эхир… Вучиз ятIани гьукуматдин закон кьилиз акъудун чи районда кваз кьазвач. Гьар сеферда гьар жуьредин багьнаяр жагъуруналди чун чпелай алудзава.
Месела, алатай йисара кIвал къачун патал 15-пунктуникай ибарат тир документар гьазурна кIан-завайтIа (документар гьазурун патал 15 агъзур манат пул харжзавай), гила 30 пунктуникай ибарат яз, абур гьазурун патал 30 агъзур манат истемишзава. Санани кIвалах тийизвай хизан авайбуруз икьван пул жагъурун гзаф четин жезва.
Районда Афгъандин дяведин ветеранрин советдин председатель яз, лугьун: чаз къени жегьилрихъ галаз ватанпересвилин тербиядин кIвалах кьиле тухудай са кабинет хьайитIани чара тавун тажуб жедай кар я. ЯтIани, чна чи обществодин кьилин везифайрикай сад жегьилриз эдеб-ахлакьдин, ватанпересвилин тербия гун яз гьисабзава.
Рагьидин Эминов
