МЕГЬАМЕД-ГЬАНИФА ШАЙДАЕВАН 100 ЙИС
Цмур тIебиатдин гуьзел чкадал экIя хьанва. Кьуд пад тамар, дагълар, кIамар, булахар я. Амма, зи фикирдалди, и хуьруьн виридалайни чIехи девлет анай акъатай машгьур алимар, генералар, писателарни шаирар, зегьметчияр я: Алибег Фатахов, Зияудин Эфендиев, Социализмдин Зегьметдин Игит Гьажимурад Темирханов, алимар Агьмед, Маркс, Надир Эфендиевар, Ферзяли Къурбанов, Сталинан премиядин лауреат Гьажи Мегьамедов, Шайдаеврин хизан…
Шайдаевар — Мегьамед-Гьанифа, тарихдин илимрин доктор, Советрин Армиядин генерал, Гьажи-Къурбан, тарихдин илимрин доктор, МВД-дин генерал, Мегьамед, тарихдин илимрин доктор, Рагьман, генерал, Гуьльнара, философиядин илимрин доктор…
Чи къенин суьгьбет Мегьамед-Гьанифа Гьажибалаевич Шайдаевакай я.
М.-Гь. Шайдаев 1917-йисан 5-майдиз дидедиз хьана. Рабфак акьалтIарайдалай гуьгъуьниз ам 1934-йисуз Дагъустандин педагогвилин институтдик экечIна. КIелзавай йисара М.-Гь. Шайдаев институтдин комсомолдин комитетдин секретарь тир
Вуз дерин чирвилер аваз акьалтIарай М.-Гь.Шайдаев Дагъустандин зегьметдин резервдин управленидин начальникдин заместитель яз Махачкъалада кIвалахал туна.
Кьисметдихъай катиз жедач. Ватандин ЧIехи дяве башламиш хьана. Бронь авайтIани, Мегьамед-Гьанифа гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена, адакай артиллерист хьана. Хъсан кьатIунар авай, дирибаш аскердикай са тIимил вахтундилай яракьдин командир хьана. Немсери Москвадин терефдихъ еримишзавай. Са женгина викIегь лезги хцел залан хер хьана, ам госпиталдиз аватна. Сагъламвал мягькемар хъувурдалай гуьгъуьниз М.-Гь.Шайдаева Сталинграддин женгера иштиракна. 1942-йисан 19-ноябрдиз Сталинграддин патарив чи артиллерияди, ракетайрин “Катюша” система ишлемишуналди, душмандиз къати ягъунар кьуна, чи кьушунриз гьужумдиз фидай мумкинвал гана. Идак Шайдаева вичин пайни кутуна, адаз Сталинан патай чухсагъул малумарна.
260-стрелковый дивизиядин артиллериядин 783-полкунин командирдин заместитель майор Шайдаева Коваль шегьер азад хъувун патал кьиле фейи женгерани кьегьалвилер къалурна. Абурукай М.Х.Калашникова вичин “Испытание огнем” ктабда кхьенва.
Дяведин рекьерай Мегьамед-Гьанифа Шайдаев душмандин магъарадиз — Берлиндиз кьван фена.Уьтквем, дирибаш офицер къуллугъ давамариз Германияда туна. Адаз немс чIал хъсандиз чизвай.
1945-йисан эхирра подполковник М.-Гь.Шайдаев хайи ватандиз хтана. Адан хурудал Яру Гъетрен кьве, Яру Пайдахдин кьве, Ватандин дяведин, Баркаллувилин орденар, са шумуд медаль алай.
1947-йисуз М.-Гь.Шайдаев Махачкъалада кардик квай артиллериядин бригададин политотделдин начальниквиле тайинарна. Гуьгъуьнин йисара ада Ленинграддин алакъадин военный институтда тарихдин кафедрадин начальниквиле, Москвада Дзержинскийдин тIварунихъ галай ракетайрин кьушунрин ва артиллериядин военный академиядин начальниквиле кIвалахна.
1972-йисуз М.-Гь.Шайдаеваз генерал-майорвилин чин гана.
Гьа са вахтунда, Мегьамед-Гьанифа Гьажибалаевич илимдин кIвалахдални машгъул хьана, ам уьлкведа тIвар-ван авай алимрин жергеда авай. Адан регьбервилик кваз цIудралди алимри докторвилин диссертацияр хвена. Ам Москвадин вад вуздин алимрин Советдин член, Дагъустан Республикадин илимрин лайихлу деятель тир.
Цмурвийри чпин кьегьал хцел дамахзава, адан тIвар хуьруьн са куьчедиз, кIелунинни спортдин центрадиз ганва. Гьар йисуз 5-майдиз М.-Гь. Шайдаеван призар патал волейболдай турнир тухузва, хуьре адаз памятник эцигнава, илимрин доктордин-генералдин экспонатри хуьруьн Гъалибвилин музейда еке чка кьунва.
Уьмуьрдин юлдаш Тамара Абдурагьмановнадихъ галаз Мегьамед-Гьанифа Гьажибалаевича кьве руш уьмуьрдин шегьредал акъудна, къе абур кьведни илимрин кандидатар я.
Вахтар къвез физва, адахъ галаз инсанарни. Амма Ватан хвейи, адаз къуллугъ авур ксар несилрин рикIелай садрани алатдач.
Хазран Кьасумов
