Къалурнавай кьве гафни чун патал цIийибур, ван тахьайбур я лугьуз жедач. Амма абурун манаяр вирибуруз чир тахьун мумкин я.
Бабли “хьахь”, “мурс” лагьай чIал жезва. Бабли ял — хьахь акьалтиз башламишнавай суьрсетдихъ жедай такIан ни. (Б.Талибован лезги чIаланни урус чIалан гафарган).
Барби гафунин мана А.Гуьлмегьамедован баянрин гафарганда икI ачухнава: са квекай ятIани яргъалди ва гьа са гафаралди лугьузвай фикир. “Даллай”, “лагълагъ” гафарин синоним. М.Бабаханован гафарганда къалурнавайвал, и гафунихъ кьве мана ава: 1) элкъвей кIалубдин затI (аялрин къугъунра); 2) сививди, пIузарривди, нефес чIугунивди ядай макьам. Барби ягъун келима куьчуьрмишнавай манада “лагълагъун, пичIи гафар рахун” лагьай чIал жезва.
Гила заз и кьве гаф художественный эсерра гьикI гьалтзаватIа, гьа кардал кIелзавайбурун фикирни желбиз кIанзава.
1. Бабли. “Бабли къачур пашади начальникдиз талгьузвай гаф авачир”. (А.Искендеров, “Самур”).
“Гьанлай бабли къачур кьашкьа Мухтар гьа и рекье юртада гьатна”. (З.Эфендиев, “Кьашкьа Мухтар”).
“Мад чIур жез эгечIнавай емишар хутахиз жедайди тушир. ГьакI хьайила “фекьиди” бабли къачуна”. (А.Искендеров, “Самур”).
“Са гьабур чеб ваъ, абуру бабли гузвай, рехъ гузвай гьакIан хуьруьнвиярни!..”. (Б.Гьажикъулиев, “Самурдин мани”).
2. Барби. “Ахьтин барбияр ямир! Заз вун герек туш!”. (Гь. Къурбан, “Керкияр”).
“ЦIийи хабарар гвайда вичин барбидик кекянава”. (З. Эфендиев, “Зайнабан рехъ”).
“Яргъал вацIукай, рагъул вацIукай Язава барби”. (И. Гьуьсейнов, “Авахьзава кIам, авахьзава кIам…”).
“Нинехануман барби гьеле акьалтIнавачир”. (З.Эфендиев, “Йифен тIурфан”).
Гафарганда ачухнавай “бабли” гафунин мана фикирда кьуртIа, и гаф винидихъ къейднавай эдебиятдин бязи эсерра а манада аваз ишлемишнава лугьун шак алай месэладиз элкъвезва. Омофонриз ухшар уьлчмеяр хьуниз килигна, ихьтин гафар къелемчийри бязи вахтара манадин жигьетдай какадарна ишлемишзавай дуьшуьшарни жезва. Амма и дуьшуьшда зи шаклувал Гь.Къурбанан гафарганди квадарна: ана бабли гафунихъ “наз, шиндакь” (каприз) манани авайди къалурнава.
К.Ферзалиев
