СтIал Сулейманан райондин 40 хуьруьн арада Курхуьр са шумуд терефдихъай тафаватлу жезва. Гуьрчегни я ам, девлетлуни. Иллаки хъсан дегишвилер адахъ эхиримжи йисара хьанва. И крарал чна, хуьруьнбуру, дамахзава, патанбуруни чаз “чухсагъул квез, ахьтин авадан хуьр арадал гъана, хуьзвай” лугьузва.
Хуьр 200 гектардилай артух майдан кьазвай къацу багъларин юкьва экIя хьанва. Ина са агъзурдав агакьна майишатар, 740 кIвал ава. Амма хуьруьн кьилин девлет инсанар я. Абурни ина 4000-далай артух хьиз яшамиш жезва.
Гаф кватайла, талгьана жедач, Курхуьр муаллимрин хуьр яз фадлай машгьур я. Инай акъатнавай муаллимрин гьадар 200-лай алатнава. Мирзефероврин, Шагьпазоврин, Абдулазизоврин, Пашаеврин, Адиловрин, Межидоврин, Шихрагьимоврин ва маса хизанра гьарда 5-8 кас муаллимар ава. Зегьметдин, дяведин ветеран Гьажиев Мегьамедан хизанда — 22 кас.
Вири и муаллимри чпин вахтара, исятдани бегьерлудаказ, яратмишдай тегьерда зегьмет чIугуна ва муаллимрин жергеяр къалинардайвал авуна.
Чна инал вичикай ихтилат куднавай Адилов Азим Адилович 1932-йисан 1-июлдиз колхозчи Адиланни Айисатан хизанда дуьньядал атана. ГъвечIи чIавуз ам къал квай, надинж аял тир. ЧIехи жердавай къилихар секинвилихъ дегиш хьана. ЧIехибуруз ам гзаф кIандай. Адан дах Адил акьуллу, вичин гафунал кIевиз акъваздай, гьахъвал кIандай, дуьз фикиррал алай итим тир. Хуьре колхоз тешкилдайла, ада гзафбуруз гафуналдини кардалди куьмекар ганай. Колхоздиз атайбур ягъалмиш хьанач, къазанмишай гьалал фу нез, хизанни динжариз, яшамиш хьана, Адилаз чухсагъул лугьузва. КIелиз-кхьиз адаз чизвачиртIани, Адил хци кьатIунар, фагьум-фикир авай, дуьз кас тир. Адил Адилов гзаф йисара колхоздин правленидин член хьана, майишатди гьасилзавай техилрин, емишрин, некIедин ва маса шейэрин кьадар хуьнин, ери ахтармишунин инспекторвиле тайинарнай. Колхоздин хсусиятдик, лугьудайвал, тIуб кядай кас жедачир, гьахьтин кIевивал-къайда туна, девирдин истемишунар кьилиз акъудна.
Вичин хва Азиман тербиядизни, кIелунин месэладизни ада гзаф фикир гана. Са бубат яшдив агакьайла, кIелунрихъ ада вичини ялиз аквазвай. Къуншидаллай избачдай (изба-читальня) хъуьчIуьк кутуна, газетар, журналар, Сулейманакай акъуднавай ктабар гваз хкведай кIвализ. Хурухъди къаткана, абуруз килигиз жедай. Мукьвара вичин 90 йисан юбилей къаршиламишай Азим Адиловича гъвечIизамаз вичиз муаллимвилин рехъ хкянай. Аял яз, ам кIвализ мукьва тир хуьруьн 7 йисан мектебдиз фидай, цларал алай затIариз килигдай, муаллим акурла, са къерех хьана, кьилелайни хутIундай. Мектебдиз фидай яшдив агакьайла, ам еке ашкъидивди аниз фена. 7 йисан мектеб Азима 1949-йисуз куьтягьна. ЧIехи классра кIелун патал ам Кьасумхуьрел фена. Са кьадар вахтунилай Азим армиядин жергейриз тухвана. Ада Севастополда къуллугъна. Ина, “Ворошилов” тIвар алай крейсерда адалай 8,9-классар кIелна куьтягьиз алакьна. 10-класс лагьайтIа, 1954-йисуз Севастополдин йифен мектебда акьалтIарна. И йисара ам вичикай муаллим хьунин фикирдал мадни кIеви хьана.
Армиядай хтайла, заочнидаказ кIелун патал ДГУ-дин биологиядин факультетдик экечIна. 1964-йисуз ДГУ акьалтIарна. КIелзавай йисара ада, йикъан ва йифен вахтарани тарсар гуз, мектебдин счетоводвилени кIвалахиз хьанай.
1958-1962-йисара муаллим-биолог яз, ада НуьцIуьгъа, Ялцугъа, Арагъа кIвалахна. 1962-йисалай Азим муаллим вичин хайи хуьруьн юкьван мектебдиз хтана. Адакай биологиядай дерин чирвилер, абур аялрал агакьардай алакьунар авай, са гафуналди, хъсан муаллим хьанвай. Мектебда ада, хъсандаказ тадаракламишна, биологиядин чешнелу кабинет арадал гьана. Адан гьар са тарс сад масадлай тафаватлу жедай. Адан тежриба чирун, раиж авун патал мектебда совещанияр, семинарар гзаф хьанай, республикадин министерстводи махсус бюллетенар, плакатарни акъуднай. Азим Адиловича рикI алай пешедиз 50 йисалай гзаф уьмуьр бахшна. Сифте нубатда ада аялриз тIебиатдикай, ам гьикI хуьдатIа чирна, зиян крарикай яргъазна. Ада тарсар гайи жегьилрикай гьар жуьредин рекьерай лап хъсан пешекарар хкатнава. Абур мукьвал-мукьвал Азим Адиловичан патав къвезва, чпин муаллимдиз сагърай лугьузва.
Азим Адилович гзаф грамотайрин, дипломрин ва маса шабагьрин сагьиб я. 1986-йисуз адаз Зегьметдин Яру Пайдахдин орден, 1999-йисуз “РД-дин лайихлу муаллим” лагьай тIвар гана. Хуьруьн советдин, райсоветдин депутат, мектебдин партиядин, профсоюздин организацийрин кьиле хьайи Азим Адилович патал 1983-йисни рикIел аламукьдайди хьана. Адан яратмишдай кIвалах СССР-дин просвещенидин министерстводин Гьуьрметдин грамота гуналди къейдна.
Азим Адиловичан 90 йисан юбилейдин мярекатдал адаз тебрикдин ва алхишрин чими келимаяр лагьайбурун арада Дагъустандин халкьдин муаллим Алхасов Небиюлагь Абдурагьимовични (ам мектебдин завучни, директорни хьана) авай. Юбилярдин гуьгьуьлар адан 12 хтулдини 10 птулди ачухарзава. Вичин веледар адаз 4 гадани 2 руш ава. Вири чпин хизанар аваз бахтлу я. 100 йисан юбилейни къейддай сагъламвал хьурай, гьуьрметлу муаллим!
Райсудин Набиев
