Хайи Ватан душмандикай хуьн патал Кьасумхуьруьн райондин Хуьпуьхърин хуьряй фронтдиз 40-далай виниз кьегьалар, гзафбур гуьгьуьллувилелди фена. Абурукай чIехи пай (31 кас) элкъвена хтанач. Гзафбур женгера телеф хьана, бязибур гел галачиз квахьна. Са кьадар хуьруьнвияр, а къизгъин цIаярай акъатна, хирер алаз, гъилер-кIвачер галачиз хтана.

Заз къе Сталинграддин патав хьайи къати женгерин иштиракчи, “Сталинград хуьнай” медалдин сагьиб  Къафланов  Асланакай  суьгьбетиз кIан­зава.

Аслан 1892-йисан 12-майдиз кесиб хизанда дидедиз хьана. Дагъустанда Советрин власть гъалиб хьайила, Асланан 25 йис тир. Гъиле-кIваче къуват авай жегьилди Дербентдин патарив, Жалгъан дагъдин ценерив граждан дяведа иштиракна. Дяведилай гуьгъуьниз ада яргъал йисара живедин (ртуть) мядендин (Англиядин хузаинри, катдайла, хъиткьинарай) заводдин дарамат, пичер гуьнгуьна хтун патал зегьмет чIугуна. Адаз “Яру мяден” лугьузвай.

1921-йисуз “Яру мядендин” кIвалахар гуьнгуь­на хтун патал иниз Москвадай пешекарар атана­. Ватандиз тади гьалда живе герекзавай. Пешекарри­ сифте нубатда чкадин жемятдикай хъсан фялеяр кIватIна. Абурун арада савадлу жегьил итим Къафланов Асланни авай. Адан везифа шахтара живе квай рагарин къатар хъиткьинарун тир. Шахтара кIва­лахзавай урусривай адаз хъсандиз урус чIал­ни чир хьанвай. 1936-йисуз хуьре сифте­ колхоз теш­килна, жемятди председателвиле Къафланов Аслан­ хкяна. Сифте хьанвай колхоз идара авун ре­гьят кар­ тушир. Бязибуруз колхозар такIан тир. ЯтIани же­гьил седриди, кьве гъил къакъажна­, зегьмет чIу­гуна. Куьруь са вахтунда “Спартак” ­колхоз Кьасумхуьруьн районда хъсанбурукай сад хьана.­

Дяве башламишнава лагьай хабарди Асланан рикIни къарсурна. Ам 1942-йисуз, 50 йисан яшда аваз, хуьре 4 аялни уьмуьрдин юлдаш Ажабат туна, фронтдиз фена. Гьа сифте йикъарилай  ада Сталин­граддин патарив кьиле физвай къати женгера иштиракна. Уьмуьрдин яцIа авай Асланаз ихьтин мусиба­тар акурди тушир. Кьуд пата датIана къизгъин женгер физвай. Агъзурралди инсанар телеф жезвай, чил-цав, сад-садак какахьна, кузвай. Къафлановани и женгера иштиракзавай. Къалурай кьегьалвилерай адаз 1942-йисан 22-декабрдиз “Сталинград оборона авунай” медаль гана.

1944-йисан 8-апрелдиз, Украинский фронтдин ми­нометрин 15-полкунин 35-бригададин телефонист Къафланов “Жуьрэтлувиляй” медалдиз ла­йихлу хьана.­

Шабагьрин чарче къалурнавайвал, кьиле отделенидин командир сержант Артемьев Алексей авай 8 касдикай ибарат тир, телефонистрин десте­диз батареяр командный пунктунихъ галаз алакъа­да аваз хуьнин тапшуругъ ганвай. Гатфар алукь­навай­тIани, хъсандиз чими хьанвачир. Йифиз лап мекьи тир. Душманди кIевиз кьунвай Армянск лугьудай районда, чпин чанарни гьайиф татана, артиллериядин, минометрин харцин кIаник цIун къене абуру йифен вахтунда кьатI хьанвай симер 8 сеферда туькIуьр хъувуна, командный пунктуниз амай батарейриз регьбервал гудай мумкинвал таъминарна. И кь­е­гьал­виляй абуруз 8-дазни медалар ганай.

1945-йисан 6-майдиз Къафланов Асланан къуьнел залан хер хьана, ам госпиталдиз аватна.

Хуьруьз хтайдалай гуьгъуьниз ада 6 вацран политшкола куьтягьна, колхозда гьар жуьредин къуллугъар тамамарна. А.Къафлановаз “За доблестный труд в Великой Отечественной войне” медални гана.

Кард къарагъай чкадал цIакул аламукьда, — лугьузва бубайрин мисалда. ЧIехи буба Асланан кIвалах адан хтул Аслана давамарзава. Кьурагь райондин Аладаш хуьруьн администрациядин кьили, чIехи бубадилай чешне къачуна, халкьдиз къуллугъзава.

Шангъар Фейзуллаев