Эхиримжи вахтунда дуьньяда кьиле физвай вири мусибатра кьилин режиссерни, абуруз къуват гузвайдини, са тахсирни квачир миллионралди инсанар терг авун герек я лугьузвайдини, маса гужар илитIиз гьазурдини Америка тирди раижзава. ИкI лугьун, белки, тIимил я жеди. Америкадин ампайри чпи ва абурухъ галаз зил кьазвай Европадин гъилибанри, жанавуррихъ галаз чакъалрини къув ядайди хьиз, тикрарзава: “Америкадиз дуьньядал вичиз “хийир” авай вири крар (дявеяр, зулумар, чукIурунар, гъейратсузвилер, яракьарни наркотикар, азарар артухарун ва икI мадни) ийидай ихтияр ава. Мад — садазни!..”
Ихьтин гьакъикъат и йикъара РФ-дин Президент В.Путина вичин нубатдин Чарчени гегьеншдиз веревирднава. Америкадин чапхунчивал себеб яз, эхиримжи 30 йисан девирда дуьньяда 38 млн кас катайбуруз элкъвена, 900 агъзур кас абурун бомбайрикни гуьллейрик телеф хьана. Къаст сад я: дуьньядал агъавалун…
Себеб вуч я? Ни гана адаз икьван ихтиярар?.. Чпи лугьузвайвал, америкавияр дуьньядал вирибурулай артух вилик фенвайбур, къуватлубур, гьавиляй, гуя вири ихтиярарни чеб чпелай кьисметди ганвайбур я…
Американи Европадин саки вири ампаяр тарихда вири девирра чпин колонийрин-чапхунчивилелди муьтIуьгъарнавай халкьарин гьисабдай яшамиш хьана. Гилани гьакI кIанзава…
Вичин вахтунда дуьнья гъиле кьаз кIан хьайи фашист Гитлеран гафарни рикIел хквезва. Гьадани вичин вахтунда немсер гуя вини дережадин михьи иви квайбур я, гьавиляй вирибурулай артух ихтиярарни гьабуруз ганва, дуьньядал немсериз гъаразвалдай, яни абуруз такIанвалдай садни, иллаки чувудар, славянар, азиатар тун герек туш лугьуз хьанай.
Гитлера квелди куьтягьнатIа, тарихда гьатнава. Амма цIийи гитлерчийриз а кьисметдикай тарс хьанвач. Алай вахтунда саки вири европавийри, америкавийрихъ галаз зил кьаз, фашизмдин чIулав ниятрални къастарал чан хканва, вири сад хьана, алатай дяведани фашизмдиз гъилибанвал авур бандеровчияр руьгьламишзава, яракьар, пулар, наркотикар вугуз, Россиядал рекье твазва.
Президентдин Чарче и кар вирибуруз ван жедайвал русвагьнава. Дуьнья Америка патал вири кIурук кутадайди яз амач! Адахъ рикI кузвай халисан иесиярни ава!.. Сифте нубатда — Россия!..
Россияда агъзур йисара санал са кьисметди сад авунвай ва чпин уьмуьр (яшайиш) кьиле тухузвай вишералди миллетар, гьакьван динринни чIаларин, культурайринни адетрин, хесетринни рангарин векилар авайди куьз аквазвачтIа? Аквазвач лугьуз жедач. Гьеле немсерини алатай дяведа СССР-дин вири халкьариз “урусар-россиявияр” лугьузвай. Гилани русофобринди гьа куьгьне лозунг я. Урус чIалал рахазвай вирибур — “урусар”, гьавиляй чилелай “терг авуниз” лайихлубур я лугьузва…
Америкади вич “дуьньядин агъа” яз гьисабиз садни кьве йис туш. Гьеле 1945-йисуз ада Япониядин Хиросимани Нагасаки шегьерар атомный бомбайрив кармаш авур йикъарилай икI гьисабзава. Яни вичиз гьа ихтияр, дуьньядал вичин къаст илитIдай мумкинвал — чIехи кьисмет ганва лугьузвай. Ядерный яракьдалди ада СССР ягъунин ва дуьньядилай терг авунин къаст гьа чIавуз вилик эцигнай. И кардал сифте нубатда Великобритания, ахпа Европадин амай уьлквеяр рази хьанай. 1949-йисуз гьахьтин чIехи чапхунчивилин блокни арадал гъана — НАТО… И рекьиз Президентдин Чарчени герек тир баянар ганва. Чапхунчийрин къилих дегиш хьанвач.
Дуьньядин кьвед лагьай дяве куьтягь хьайивалди, “къайи дяве” илитIна. НАТО-ди и къаст кьилиз акъудиз куьмек гана. Гилани гьа рекье ава.
НАТО гуя “оборонадин”, “демократия” хуьзвай блок я лугьузва. Амма никай хуьзва? Ни гьужумзава Европадал ва я Америкадал? Гьихьтин “демократия” багъишзава, хуьзва? Фашизм?..
Америкади вичиз “ихтияр” авайди, Хиросимадилайни Нагасакидилай гуьгъуьниз гзаф маса мусибатрани раижна. Корея, Вьетнам фугасдинни фосфордин, кассетный бомбайривди кана.
Ирак яна, ИГИЛ-дал чан гъана. Афгъанистанда “талибанриз” рехъ ачухна, афгъан халкь санлай наркотикрин къурбандриз элкъуьрна.
Ливия яна, анин нафтни газ тарашна. Югославия дарбадагъна, агъзурралди инсанрин чандиз къаст авуна… Ингье вучиз миллионралди факъирар, кIваливай-къавай, ватандивай хьана, къекъверагриз — катайбуруз элкъвенатIа…
Америка дуьньядал кьиле физвай “рангунин” вири революцийрин кьилин режиссёр я. Гьина вичиз хуш тушир пачагь кьилиз атайтIани (Панамада, Никарагуада, Чилида, Венесуэлада, Кубада, Гуржистанда, Сирияда, Иранда, мад ва мад уьлквейра) Америкадин итижриз къуллугъзавайди хьун герек я?
Украинадив вичин кьилдинвал агакьайвалди (гьелбетда, хаинвилелди СССР чукIуруникди), Америкадиз гьанагни, Прибалтикани, маса чкаярни вичин пацук кутадай “ихтияр” хьана! Элкъуьрна абур полигонриз. Вири “майданрин” режиссер Америка хьайиди чаз вири каналрай мукьвал-мукьвал раижзава. Гила Украинади Россия ягъун патал Америка са куьнилайни элкъвезвач… Ава лугьузва вичиз гьахьтин ихтияр!
Европа газдалди таъминарзавай Россиядинни Германиядин газдин турбаяр Америкади хъиткьинарда… Ганва и ихтиярни! Гьихьтин зиянар Америкади гайитIани, Европади вири эхун лазим я! ГьикI лагьайтIа, и карди Америкадин итижриз къуллугъзава!.. Дуьньядал бактерийринни, химиядинни, радиациядинни, мад ва мад маса жуьре азаррин лабораторийрин чил илитIда — ихтияр ава адаз!..
“Россияди вири тарихра дуьнья ва гьа ампаяр туьретмиш хьанвай Американи, Европани вичин рухвайринни рушарин михьи ивидалди хвейиди куь рикIелай гьикI алатзава?” — къейднава Президентди вичин Чарче.
Дуьнья къе гзаф терефринни рангаринди, миллетринни динринди, культурайринни адетринди яз амукьун, ам вичин гигинилай алат тавун Россиядин (идалай вилик СССР-дин) чалишмишвилерихъ галаз алакъалу тирди рикIел гъваш!
Мердали Жалилов
