Чи куьгьне хуьр Агъа Макьар Кьурагь районда са гъвечIиди тир. Ам Хив ва СтIал Сулейманан районрин сергьятдал алай. Октябрдин инкъилаб, цIийи гьукум гъалиб хьайила, 1929-йисуз Кьиблепатан Дагъустанда сифте яз зи буба Магьмудов Агьмеда колхоз тешкилнай. Чи хуьре авайди сифтегьан школа тир. 1961-йисуз хуьр Кьасумхуьруьн райондин ЦIийи Макьарин мулкарал куьч хьана.
Инаг чи колхоздин малар-хипер хуьзвай ва къуьл цазвай чка тир. И гъвечIи хуьряй чи халкь машгьур авур гзаф инсанар акъатна. Абурун жергедай тир Мустафа Агъаевич Набиеваз Ватандин ЧIехи дяведин вахтунда офицер, са шумуд ордендин сагьиб яз, Советрин Союздин Игит лагьай тIвар гун патал адан документар Москвадиз рекье тунай. Амма, документар квахьна, адаз а тIвар гун кьисмет хьанач. Набиев Мустафадикай “Лезги газетдиз” макъалаяр акъатайди я. Адакай Къ.Х.Акимован “Лезгистан” ктабдани кхьенва. Чи хуьруьнвияр тир Насрулагь Ферзалиев Социализмдин Зегьметдин Игит ва Рязандин областда яшамиш жезвай бизнесмен Омаров Мегьарам Дагъустандин Игит лагьай тIварариз лайихлу хьана. Чи хуьруьнвияр — Абдулбари Магьмудова, Пакизат Фатуллаевади, Шагьабудин Шабатова лезги литература, лезги шиират вилик тухуник чпин лайихлу пай кутуна. Фатуллаев Шарафудин, Омаров Рагьимхан бизнесдал машгьул я. Хуьряй пуд кас полковникар акъатна…
Винидихъ къалурнавай инсанрикай газетра чапна, телевиденидай абурукай гзаф малуматар ганва. Къе заз СтIал Сулейманан районда халкьдин патай еке гьуьрмет къазанмишнавай инсан, Дагъустан Республикадин лайихлу духтур Алиев Али Гьажиагьмедовичакай ихтилат ийиз кIанзава. Ам 1941-йисан 12-майдиз Агъа Макьарин хуьре дидедиз хьана. Адан дах Гьажиагьмед халуди Ахцегьа бухгалтерар гьазурдай курсар куьтягьна. Хив, Кьасумхуьруьн районрин колхозра бухгалтервиле кIвалахзавай ам вичин хизанни галаз гьа и районрин хуьрера яшамиш жез хьана. Гьавиляй Алиди 1-5-классар Хив райондин ЦIинитIрин, Цлахърин ва ЗахитIрин хуьрера кIелна. 1953-йисуз Гьажиагьмед халудин хизан Кьасумхуьрел куьч хьана. 6-7-классар Алиди Алидхуьруьн , 8-10-классар Кьасумхуьруьн юкьван школайра кIелна.
1963-йисуз Али Гьажиагьмедович Дагъустандин госмединститутдик экечIна. Са йисалай ам армиядин жергейриз тухвана. Вичин пак буржи Германияда кьилиз акъудна. Армиядай хтана, мединститутда кIелунар давамарна. 1971-йисуз анаг акьалтIарайдалай гуьгъуьниз Кьасумхуьруьн райондин больницадиз кIвалахал рекье туна. А вахтунда ана рентгенолог авачир. Али Гьажиагьмедович Бакудиз кIелиз рекье туна. Ина Вирисоюздин духтуррин пешекарвал хкаждай институт кардик квай. 4 вацра кIелна, рентгенологвилин шагьадатнама гвай Али духтур Кьасумхуьруьн больницадиз хтана, и рекьяй кIвалахдив эгечIна. Им 1971-йис тир. Районда чахуткадин азар сагъардай духтур (фтизиатр) авачир. 1972-йисан февралдиз Али духтур мад Баку шегьердиз кIелиз рекье туна. Анай хтайдалай гуьгъуьниз 12 йисан вахтунда райбольницада рентгенолог-фтизиатр яз кIвалахна. 1981-йисуз больницада рентгендинни флюорографиядин кабинет ачухна, Али духтур и кабинетдин (ана 10 касди кIвалахзавай) заведующийвиле тестикьарна. И везифаяр ада 2018-йисалди кьиле тухвана. Адакай кьилин категориядин духтур хьана. КIвалахзавай йисара адан патав меслятар къачуз къунши районрайни агьалияр къвезвай. Али духтурдин хиве больницадин общественный кIвалахарни, профкомдин ва халкьдин контролдин председателвилин везифаярни хьана.
Зун райбольницадин рентгенкабинетдиз фейила, ина лацу халатар алай са шумуд дишегьли авай. Абуру Али духтур гзаф къени къилихрин инсан, лап хъсан пешекар, истемишунардай, къайда — низам хуьз алахъдай, вири крара хъсан чешне хьайи кас яз къейдна. Хуьруьнвидиз ихьтин къимет гайила, зун мадни гзаф шад хьанай.
А вахтара райондин больницадин кьилин духтурдин заместителвиле кIвалахай Гьабибулагь Гьабибулаева ва Мегьамед Фаталиева ам хъсан пешекар хьиз, хъсан инсанни тирди алава хъувунай.
Али духтурдиз хайи хуьр гзаф кIанда. Вич дидедиз хьайи ЦIийи Макьаз хтанватIани, 1991-йисуз ада куьгьне хуьре кIвалер эцигна. Ана мад пуд кIвал ама — хуьр михьиз квахьнавач. Али духтур пенсиядиз экъечIай сифте вахтара — гатфариз, гатуз, зулуз Агъа Макьаз вичин дустарни галаз хъфидай. Хуьруьн вацIай, кIирер ва чил гвачиз, ада гъилелди къванерин кIаникай форель балугъар кьаз, мугьманриз абур чраз гудай. Дагъдин цуькверикай, векьерикай, михьи гьавадикай лезет хкудиз, булахдин къайи яд хъваз, вичиз ял ядай. Гила яшар 80-далай алатнавай адавай Агъа Макьаз хъфиз жезмач. Винидихъ лагьанвайвал, ам хизанни галаз Алидхуьрел яшамиш жезватIани, ЦIийи Макьа кьиле физвай хийир-шийирдин вири мярекатра ада иштиракзава, хуьруьнбурухъ галаз алакъаяр хуьн давамарзава. Адаз хуьруьнбуруни екез гьуьрметзава. Вирида хьиз, зани Али духтурдиз гьуьрметдивди “Али дах” лугьузва.
Али духтурди уьмуьрдин юлдаш Бесханумахъ галаз 6 велед чIехи авуна. Абурухъни чпин хизанар ава, гьарма сад са кеспидал машгъул я. Адан кIвалихъ датIана мугьманрин кIвач гала. КIвалин кайваниди абур чин ачухдиз кьабулда, абурун вилик тIямлу лезги хуьрекар эцигда.
Заз Али дахдиз, адан хизандиз, алукьзавай ЦIийи йис рикIин сидкьидай тебрик ийиз кIанзава. Къуй квехъ чандин сагъвал, рикIин архайинвал, хизанда хушбахтлувал мадни артух хьурай!
Масуб Магьмудов,
отставкада авай полковник
