За “Лезги газетдин” алатай йисан 47-нумрадай профессор Шайдабег Мирзоеван “Пачагьриз аманат” тIвар алай макъала и мукьвара мукьуфдивди мад кIел хъувуна. Профессордин фикиррихъ галаз зунни рази я. Адан гьахълу теклиф лазим вахтунинди ва чкадинди хьана, гьикI хьи, акьалтзавай несил шулугъ квай девирдин тербиядин ва дуьньядин уьмуьрдин са бязи сирерин гъавурда авайди яз чIехи хьун важиблу я.
Макъала “эдеб ва ахлакь” гафарилай башламиш жезва. Автордин мурад чи несилди ахлакьни эдеб гьисс авун ва намусдинни гъейратдин астIар чав ачухариз тун я. А кардалди авторди чи бубайрилай къенин йикъалди ивидик кваз атанвай инсанвилин, намуслувилин, хъсан ерийрин мягькем бинеяр хкизва. Адани къалурзава хьи, инсандин руьгьдин михьивал вине кьун, адал амал авун неинки Пак Къуръандин сурайра, гьакI чи яшайишдин деринрани мидаим яз гьатнава. Авторди къалурзавайвал, миллет вилик тухузвай весиди вичин къиметлувал ва инсандин руьгьдин гуьрчегвилин терез садрани агъузардач, акси яз, ам мидаимди ва чарасузди хьана кIанзавайди раижзава. Арабистандин, Ярагъ Мегьамедан, Гьасан эфендидин ктабра гьатнавай аманатар чаз са акьван малумбур туштIани, макъалада мисал яз гъанвай са шумуда чи гьиссерал чан гъизва. Абур тIамайрин къайдада дегиш жезва, абуру чпихъ галаз акьулдин хцивал гьерекатда твазва, сабурлувилелди абурукай менфят къачунин рекьер ачухарзава.
Макъалада авторди инсандин къанажагъдин цIипуд перде хкажзава. Гьар са терефни кьуд манадикай ибаратди яз къалурнава. Вучиз кьуд? Белки, а кардин сир чаз садрани чир жедач жеди. Амма чир жезвайди ахьтин важиблувал я хьи, а аманатри, пакамахъ цуьк вичин атир гваз гьикI ахъа жезватIа, инсан алемдин вилик гьакI ачухарзава, алава яз, адан атир гьар са ибарадин манадин къенепата чуьнуьх хьанвайди къалурзава. А атирдин сирни, уьмуьр вич хьиз, кагьрабаяр хьиз кIватI жезвай сабурлу тежрибади мецел гъидайди раижзава.
Арифдарри инсаниятдиз тунвай гуьзел аманатри къенин юкъуз чи обществода са акьван ванзамачтIани, абур рикIелай алудиз хьун мумкин туш. Вучиз лагьайтIа, гьар садаз гьахьтин къилихар хас хьун лазим я. Ахлакьни эдеб рикIелай алуд тавуникай гьуьрметлу шаир, бажарагълу публицист Мерд Алидини вичин “Веревирдера” лугьузва.
Адан “Къуш-цава, балугъ-гьуьле”, “XXI-асирдин “золушкаяр”, “Буржар — гъвечIибур. Гужар?”, “Инсандин азадвал вуч ятIа?”, “Агакьна жал?” ва маса веревирдер-теснифар неинки къиметлубур, гьакI бубайрин аманатар хьиз, важиблубурни я. Авторди гьар са веревирдда са рангунин тав ачухарзава, вирида — хважамжам. Амни чи къенепатан дуьньядин гьар са рекье вичиз хас тир тавунин ялав язни кузва. Ахьтин ялаврин гуьзгуьйрай чаз, гьар садаз, жуван жигъир аквазва, ва адан эниш-уьнуьш, дуьзни патахъ хъсандиз чир жезва. Пайда жезвай хер-кьацI сагъар хъийидай дарманни ачухдиз теклифзава. А давани гьар са руьгьдин иесидив вичив гвайди ишара ийизва. Месела, тапархъан тахьун патал, инсанди рикIин михьивал хвена кIан ятIа, агьваллу хьун патал мутIлакьвал квадарна кIаниди, секинвал кIанидаз пехилди тахьун, гьайбатлувилиз чIуру ният зегьер тирди рикIел гъизва.
Инсандин уьмуьр дуьздаказ эциг хьун гьар садан вичин гъиле ава. И кар чаз Ш.Мирзоеван макъаладай ва Мерд Алидин “Веревирдерай” ачухдиз аквазва.
Абдул Ашурагъаев,
дидед чIалан муаллим
