Хуьруьн чкада яшайишдин къулай шартIар арадал гъун, гьелбетда, ана дуьзгуьн рекьер туькIуьрунихъ галазни алакъалу я. “Ери авачир рекьери хуьрера яшайиш вилик тухуниз екез кьецI гузва, гьавиляй уьлкведа сифте нубатда транспортдин сеть туькIуьр хъувуна кIанда”, — лагьанай РФ-дин Президент Владимир Путина.
И жигьетдай ахцегьвийриз шадвалдай себеб ава. Республикадин “Зи Дагъустан — зи рекьер” программадин куьмекдалди ина шаз Ленинан ва Байрамован куьчеяр къайдадиз хкана, цIи райцентрадин са жерге маса рекьер туькIуьр хъийизва, анра къир цазва. Кьилди къачуртIа, Ю.Герейханован куьчеда 730 метрдин ва В.Эмирован куьчедин 1-переулокда 280 метрдин мензилра къир цун патал 8 миллионни 690 агъзур манат пул серфнава, адакай миллион манатдихъ галаз — чкадин бюджетдай. Идалайни гъейри, Ахцегь райондин рекьерин фондунай Къ.Межидован тIварунихъ галай куьчедин 1150 метрдин (сметадин къимет — 8362740 манат), А.Байрамован куьчедин аялрин цIийи бахчадихъ фидай переулокдин 300 метрдин, Н.Самурскийдин куьчедин 350 метрдин (1633900 манат), А.Алискерован куьчедин 160 метрдин (913790 манат) ва Калукрин хуьруьн кьилин кьуьчедин 500 метрдин (4008820 манат), Хуьруьга Мамед Гьажиеван куьчедин 480 метрдин, Молла Мегьамедан куьчедин 280 метрдин (5061780 манат) мензилра къир цун фикирдиз къачунва. Вучиз и рекьерин участокар туькIуьрзава лагьайтIа, образованидин, медицинадин, алишверишдин идарайриз физвай абур иллаки важиблу я.
КIвалахрин заказчик Ахцегь райондин администрация яз, пудратчи карханадин везифаяр тендер къачур “Дорбостсервис” ООО-ди (начальник — Нагъи Нагъиев) тамамарзава. Кьве программадин кIвалахарни са карханадин гъиле туна кьиле тухунихъ вичин хъсанвал ава: гуьзчивализ, истемишиз регьят я. Тежрибалу устIарар авай, хъсан техника гвай, бязи четинвилеризни килиг тавуна, проектдинни сметадин документра къалурнавай вири кIвалахар ери аваз, лайихлудаказ тамамарзавай “Дорбостсервис” ООО-дин зегьметчи коллективдиз ва адан руководстводиз жемятди сагърай лугьузва. Къейд ийин, чпикай ихтилат физвай программайрин сергьятра аваз кьиле тухузвай кIвалахар гъилевай вацра куьтягьдайвал я.
Ахцегьа цIийи ЦРБ-дин патав, Ю.Герейханованни Гь.Алиеван тIварарихъ галай куьчейрин къекъуьндал эгъуьннавай фурарал кIвалахзавай и магьледин са десте итимри чи фикир чпел желбна. Абуру чилин кIаникай тухванвай хъвадай цин турбаяр сад-садахъ галкIур хъийизвай.
— Чи куьчедани сувар жеда лугьурвал, эхирни чун чи мураддив агакьна, — са сивяй хьиз разивилелди лугьузва зегьметдин ветеранар тир Аслан Урдухановани (яргъал йисара Ахцегьрин тежрибадин станцияда, республикадин НИИ-да илимдин къуллугъчивиле кIвалахай ам хуьруьн майишатдин илимрин кандидат я), Ариф Шагьмарданова, Мирзе Мирзоева.
— Кар энгел тахьун патал ингье чна алакьдайвал куьмекзава, пака цанвай къир кукIвар таххьун патал чилик квай коммуникацияр цIийи хъийизва. И куьче икI хъсандиз туькIуьрунал, гьелбетда, чун, магьледин жемят, пара шад я: марф къвайила, цин лекъверикайни кьарадикай, амай вахтунда фурарикайни руквадикай азад жеда. Хуьруьн къенепатан куьчейриз дикъет гунай чна райондин кьилевайбуруз сагърай лугьузва. Ахцегьа виридалайни яргъиди тир Герейханован куьче кьиляй-кьилиз гьа икI туькIуьр хъувуна, къир цанайтIа, мадни хъсан тир.
— Алай вахтунда чна и рекьер къир цун патал гьазурзава: чин дуьз хъийизва, бязи чкаяр, накьв-чиргъ хъивегьиз, мягькемарзава, — лугьузва райондин сад тир эцигунрин заказчикдин управленидин (УСЕЗ) начальник Сердер Моллалиева. — Хуьруьн дар, куьгьне рекьера им гьа са вахтунда вири инфраструктура къайдадиз хкунихъ галаз алакъалу я эхир. Гьа рекьерай фенвай цин, электричестводин, интернетдин, тIебии газдин къурулушарни туькIуьр хъувуна кIанзава. Нефс къати яз, сергьятар чIурнавай, рекьер дарнавай, куьчейризни дигидай цин хвалариз чиркин ятар авадарзавай, гьакI цлар чкIанвай, иеси авачиз гадарнавай, яни жемятдин патай кIвалахдиз манийвилер жезвай хьтин дуьшуьшар ава. Гьавиляй Ахцегь райондин кьил Осман Абдулкеримован тапшуругъдалди и крарал райондин талукь тир вири къуллугъар желбнава. Гъиле кьунвай месэладин четинвилин ва важиблувилин гъавурда аваз кIвалахзавай устIарризни фялейриз чпин хушуналди алакьдай куьмек гузвай, абур кIвалахдикай хкат тавун патал ва дагъви адетралди мугьманриз чкадал чай-фу теклифзавай ксарни ава. Абур пара кьадар сагърай, — къейдна С.Моллалиева.
— Ихтилат кватай чкадал жемятдивай кIевелай тIалабзава, — алава хъувуна райондин УСЕЗ-дин кьили. — Гьуьрметлу юлдашар, республикадин программадик кваз жемиятдин рехъ-хвал туькIуьр хъийизвайди, куьчейра къир цазвайди фикирда кьуна, куь кIвалерин виликай физвай улакьрин рекьер са тIимил кьван гегьеншариз алахъ (им еке суваб кар я), цин хваларни къаналар, участокрин ва гьаятрин жугъунарни цлар гуьнгуьниз хкваш, къвайи марфарин ятар къавалай рекьел авахьдайвал ийимир, рекьера ятар твамир, цин хваларизни къаналриз чиркин ятар авадармир, яшайишдин амукьаяр (ТБО) гьинал хьайитIани гадармир, рекьерин къерехрив эцигунрин материалар тамир, гуьтIуь рекьерин къерехра яргъалди улакьар акъвазармир. Им куьне куьн, хайи хуьруьн къамат хъсанарун, михьивал, жемиятдин низам-къайда хуьн, са гафуналди, агьалийрин яшайишдин къулайвал патал ийизвай крар я, — лагьана С.Моллалиева.
Дашдемир Шерифалиев
