Октябрдин эхирра Ахцегьа динэгьлийри фадлай вилив хуьзвай вакъиа кьиле фена: шадвилин гьалара медреса ачухна. Хуьре автостанциядин патавай кьве мертебадин цIийи дарамат маса къачуна, ам вижевайдаказ къайдадиз гъуниз акъатай вири харжияр Тюмень шегьерда кIвалахзавай кьегьал хуьруьгви, меценат Мукаил Мегьамедова вичин хивез къачуна. И кардихъ галаз алакъалу яз, райондин имамрин советдин меслятдалди медреса М.Мегьамедован пуд сеферда Меккадиз фейи чIехи буба, алим, арабист Гьажикеремалидин тIварунихъ янава.
Медреса ачухунин мярекатда Дербентдин “Баб-уль-Абваб” диндин тешкилатдин регьбер, жуьмя мискIиндин имам, Кьиблепатан Дагъустанда агъзурралди муьруьдрин руьгьдин муаллим, шейх Исамудин эфендиди, райондин имамрин советдин председатель, Ахцегьрин жуьмя мискIиндин имам Абдулашим гьажи Абдулгьашумова, Хуьруьгрин школадин директор, тарихдин илимрин кандидат Мамед Агьмедова ва масабуру иштиракна.
Ахцегь райондин агьалийриз диндин чирвилер гудай махсус идара — медреса хьун — им чи муъмин бубайрин, кьилди къачуртIа, зурба камалэгьли, алим Ахцегь Мирзе Али къазидин машгьур медресадин адетар давамарунин лишан я. РикIел хкин, ада ХIХ асирда вичин хсуси такьатрихъ эцигай мискIиндинни медресадин дараматра (вичин вахтунда вири мусурман алемда машгьур хьайи адал “Илимрин мескен” тIвар акьалтнай) алай вахтунда Ахцегьрин 3-нумрадин школа кардик ква.
Кьве мертебадин цIийи гуьзел дарамат аялриз диндин чирвилер гун, эдеб-ахлакь чирун патал вири шартIар фикирда кьуна туькIуьрнава: ина ктабхана, муаллимрин кабинет, кухня, фу недай кIвал ва герек маса чкаяр кардик ква. Гадайризни рушариз тарсар кьилди-кьилди классра тухуда.
— Зи рагьметлу буба — Хуьруьгай, диде Рутулай я, — лагьана мярекатдал 1983-йисалай Тюмень областда эцигунардай кархандин гендиректорвиле кIвалахзавай карчи Мукаил Мегьамедова. — Эвелимжи нубатда, гьабуруз гьуьрметунин лишан яз, жувахъ мумкинвилер авайла, — за Ахцегьа ва Рутула мискIинар эцигзава, мергьяматлувилин крара иштиракзава. Чаз аквазвайвал, алай вахтунда жегьилар, телевизординни айфонрин таъсирдик акатна, члада гьатна, чIур жезва: тахсиркарвилериз кьил язава, хизанар чкIизва, хайи хуьреривай къакъатзава ва икI мад. Савадсуз тир, диде-бубадиз гьуьрмет тийизвай, Аллагьдихъай кичIе тушир касди вуч хьайитIани ийизва. И тIегъуьндин вилик пад кьунин кардик пай кутун, акьалтзавай несилриз диндин чирвилер гун патал чна медреса ахъайзава. Республикада медресаяр гзаф ава. Араб чIал, Къуръан кIелиз чирзавай адетдинбурулай тафаватлу яз, Ахцегьа аялриз дидед чIал, чи халкьдин милли культура, тарих, адетар, ацукьун-къарагъун чирда. Бязибуру фикирзавайвал, ина фекьияр гьазурзавач; мурад-метлеб акьалтзавай несил рагьметлу бубайрилай атанвай адетдин Ислам чидай муъмин ксар яз тербияламишун я. Алава яз, чи аялриз, хъсан чирвилер аваз, уьлкведин кесерлу вузрик экечIдай мумкинвал хьун патал репетиторвилин курсар кардик кутадай фикирар ава. Гьавиляй медресадиз светский школадин тежрибалу муаллимарни желбда, — къейдна М.Мегьамедова.
Мярекатдин сергьятра аваз Дагъустандин лайихлу муаллим, 24 йисуз Хуьруьгрин школадин директорвал авур зегьметдин ветеран Гьажимегьамед Мегьамедов, Исамудин эфенди Саидов ва масабур рахана. Абуру цIийи медресадихъ акьалтзавай несилриз дагъвийрин къанажагъдив кьадай тербия гунин карда авай важиблувал къейдна ва ам ахъаюнин кардик чIехи пай кутур М.Мегьамедован тIварцIихъ разивилин келимаяр лагьана.
Къейд ийин хьи, алай вахтунда медресада кIвалах кардик акатнава. Иниз 150-дав агакьна аялар къвезва. Гадайриз — Ширинбег гьажи Мирзоева, Мегьамед Эмирбегова, Мегьамедвели Гьажиева, рушариз Мадина Мирзоевадини Фатима Мегьамедалиевади диндин тарсар гузва. Нянихъ иниз Къуръан кIелиз чирзавай чIехи яшарин векиларни къвезва.
Дашдемир Шерифалиев
