И мукьвара Ахцегьа, тарихдин ва край чирдай музейда, РСФСР-дин ва ДАССР-дин искусствойрин лайихлу деятель, машгьур художник Муэтдин-араби Жемалан (1900-1960-йй.) 120 йисан юбилейдиз талукь выставка ачухна. 1960-йисара ДАССР-дин художникрин Союздин председатель, Махачкъалада вичин тIварунихъ галай художественный училище кардик кутур, Дагъустандин пешекар искусстводин бине эцигайбурукай сад тир адахъ галаз чи республикадин изобразительный искусстводин тарихдин тамам девир алакъалу я…
Мярекатда райондин аялрин яратмишунрин кIвалин коллективди, Ахцегьрин 2-нумрадин юкьван школадин аялрин дестеди, художникдин яратмишунриз итиж ийизвай ва теклифнавай бязи ксари иштиракна.
Шикилрин экспозицияда “Штурм зимнего дворца”, В.Ленинан, И.Сталинан, машгьур революционерар тир А.Шауманян, Н.Тутышкинан, У.Буйнакскийдин, Д.Захарченкодин, В.Котрован, Д.Пугинан, С.Казбекован, халкьдин шаирар тир С.Сулейманан, Гь.ЦIадасадин, А.Гъафурован, Советрин Союздин Игитар тир М.Гьажиеван, А-Х. Султанан, Гь.Алиеван ва машгьур маса ксарин портретар ава.
Мярекат, адан иштиракчияр тебрикуналди, музейдин директор, РД-дин культурадин лайихлу работник Агьмед Дагъларова ачухна ва художникдин яратмишунрин рекьикай итижлу суьгьбетна.
— Аквазвайвал, чи музейда Муэтдин-араби Жемалан гъилин къадалай артух чIехи шикилар ава. И кардал чна дамахзава. Вичин кIеви дуст Хас-Булат Аскар-Сарыджадихъ (Сарыджадин 120 йисан юбилейдиз талукь выставкани музейдин фойеда чна алатай гьафтеда ачухнай) галаз ам са шумудра Ахцегьиз атана, ина кIвалахна ва музейдиз вичин шикилар туна. ТIвар-ван авай художник-педагог Е.Лансередин ученикар тир абурувай чпин уьмуьр художественный искусство галачиз фикирдиз гъиз жезвачир, чпин вири къуватар, алакьунар устадри Дагъустанда пешекарвилин вини дережада живопись, графика, скульптура арадал гъуниз гана. И мураддалди абуру, Дагъустандин, Бакудин, Тифлисдин экспедицийра иштиракиз, халкьарин музыкадин, художественный ва литературадин фольклор кIватIна ва абурукай чпин яратмишунра менфят къачуна…
Куьруь къейд. Гьелбетда, Жемал хьтин бажарагълу ксар буш чкадал арадал къвезвач. Адан чIехи буба имам Шамилан наибрикай сад тир, буба Абдулмажид — Дагъустандин атлуйрин полкунин лап хъсан жигитрикай сад. Ам кьакьан дагъдин Карата хуьре кесиб хизанда хана. Дагълух яшайиш четин тирвиляй Абдулмажид вичин стха Нажмудинни галаз кьил хуьн патал дагъдай Вини Казанище хуьруьз эвичIна, Таштемир лугьур мулкдардин кIвалахал акъвазна. Зегьметкеш, дирибаш стхаяр адаз, гьакI хуьруьнвийриз пара бегенмиш хьана. Абур ана, кIвал, майишат кутуна, амукьна. Таштемира стхайриз вичин рушарни гана, хизанар кутуна. Абдулмажидазни Разиятаз 9 аял хьана. Жемал 1900-йисуз дидедиз хьана ва гъвечIи чIавалай шикилар чIугунал машгъул тир. И кар акур хуьруьн ругьанияр хциз шикилар чIугваз къадагъа авун патал, гуя и кар диндив кьазвач, Абдулмажидан кIвализ атана. “Аллагьди зи жегьил пуд хвани пуд руш вахтсуз къакъудна, амай пудаз за чпиз кIани кеспи кьаз ихтияр гуда”, — жаваб гана ада. Гьа икI, бубадин изиндалди Жемалакай художник хьана.
Лугьун хьи, кIеви дустар ва бажарагълу художникар тир Хас-Булатни Жемал пара месэлайри сад ийизва: авар ва лезги халкьарин векилар тир абур кьведни са йисуз хана, са ватан — Дагъустан, Россия хьана, са муаллимдин гъилик чирвилерни устадвилер къачуна, санал яратмишунрин экспедицийра иштиракна, кьведани санал республикадин пешекар искусстводин бине кутуна ва икI мад. Гьавиляй абурун юбилеяр ва выставкаяр санал къейдзава. Абур чеб ва выставкаяр чи халкьарин дуствилин алакъаяр мягькемарзавай, акьалтзавай несилдиз дуствилинни ватанпересвилин чешне къалурзавай тарсар-серенжемар я.
Вичикай ихтилат физвай мярекат, гьакъикъатдани, гьа ихьтин манадин ачух тарсуниз элкъвена. Адан иштиракчияр выставкадилай пара рази яз амукьна ва музейдин директор Агьмед Дагълароваз чухсагъул лагьана.
Дашдемир Шерифалиев
